In de ban van Rian: over de cybercharlatan die een van de rijkste IT-ondernemers in haar macht heeft

Journalist Angelique Kunst is sinds 1986 werkzaam bij Tubantia en verdiept zich al sinds de eerste rechtszaak in april 2019 in het dossier-Sanderink. Gerard Sanderink, een van de meest invloedrijke ondernemers in Nederland, is eigenaar van IT-bedrijf Centric, dat veel werkt voor de overheid en van bouwbedrijf Strukton. Kunst schreef intussen tal van artikelen over het dossier-Sanderink en er ook een boek over, dat aan de tweede druk bezig is:Er is er hier maar één de baas.

'Kan mij niet voorstellen dat Centric en Strukton dit gaan overleven'

Onlangs was zij co-host in ons radioprogramma Met de kennis van nu waar ze onder meer vertelde dat de soap - want dat is het intussen - rondom Sanderink 'van maatschappelijk belang is vanwege de bedrijven die hij in eigendom heeft'. ,,Centric en Strukton zijn twee bedrijven die heel veel opdrachten uitvoeren voor de overheid. Centric heeft daarbij toegang tot privacy-gevoelige data. De politiek laat zich te weinig zien. Alleen Pieter Omtzigt heeft er vragen over gesteld, maar hij wordt door minister Hoekstra met een kluitje in het riet gestuurd.”

,,Ik kan me me niet voorstellen dat Centric en Strukton dit gaan overleven", stelt Angelique Kunst in Met de kennis van nu, via deze link terug te luisteren/lezen.

Voor wie de voorgeschiedenis van het dossier-Sanderink nog niet kent, licht Angelique Kunst alles nog eens toe in dit interview met het AD.

Allereerst: wat behelst deze zaak?

,,Heb je even? Er is een meneer in Twente, Gerard Sanderink (73). Hij is een boerenzoon, maar heeft eigenhandig een imperium gebouwd. De bekendste bedrijven daarin zijn ict-bedrijf Centric en bouwbedrijf Strukton. Die meneer is niet getrouwd en heeft geen kinderen. Hij staat al zijn hele leven bekend als een degelijke, bescheiden man, die een zuinig leven leidt. Hij had een latrelatie met Brigitte van Egten, maar die relatie liep vier jaar geleden uit het niets stuk. Hij bleek een nieuwe relatie te hebben met Rian van Rijbroek. Zij staat bekend als ‘cybercharlatan’.

Na een hele serie DDos-aanvallen op banken en overheidsinstellingen werd ze uitgenodigd door Nieuwsuur en schoof daar als deskundige aan. Daar heeft ze zo ongelooflijk veel onzin verkocht, dat Nieuwsuur achteraf excuses aanbood: Van Rijbroek bleek helemaal geen deskundige te zijn. Een halfjaar na die uitzending kreeg ze een relatie met Sanderink, die ontzettend goedgelovig is. Zij daarentegen is een heel geslepen dame, ik heb daar veel onderzoek naar gedaan. Ze is goed in het kapotmaken van ondernemers, waarvan ik er meerdere heb gesproken. Die hebben door haar aan de rand van de afgrond gestaan. En hetzelfde patroon herhaalt zich nu dus bij Sanderink.

Het verschil is alleen dat de bedrijven van Sanderink heel groot zijn en belangrijk voor de Nederlandse overheid. Centric levert ict-systemen voor overheden, en beheert daardoor privacygevoelige gegevens van bijna alle Nederlanders. Dat maakt de zaak journalistiek relevant. Sanderink blijkt duidelijk zwaar onder invloed van Van Rijbroek te zijn. Hij heeft topmensen ontslagen, voert aan de lopende band rechtszaken tegen zijn ex en houdt zich niet aan de vonnissen. Rian daarentegen laat zich nooit zien. Ze wil niet met de pers praten, maar heeft ondertussen wel zijn mailaccounts in beheer én mailt onder zijn naam. In april is mijn boek uitgekomen, waarin ik dit verhaal aan de kaak stel. Maar de focus lag daarin vooral op hem.”

En toen dacht je: dit verdient een vervolg?

,,Ja, ik had het idee dat ik nog niet klaar was. Zij probeert zich te verstoppen, het is moeilijk om contact met haar te leggen. En ook voor de verhalen die ik maak, pleeg ik altijd wederhoor bij haar. Maar ze doet alles achter de schermen. Dus was de uitdaging: kunnen wij in een podcast schetsen wie Rian is? Wie is zij precies en wat drijft haar?”

Hoe ben je eigenlijk op deze fascinerende zaak gestuit?

,,Vier jaar geleden was er een rechtszaak tussen Sanderink en zijn ex, Brigitte van Egten. Ik werk voor Tubantia en Sanderink is een regionale ondernemer, daar kende ik hem van. Die twee sprongen nooit uit de band en opeens was er een rechtszaak. Hij beschuldigde haar van fraude, diefstal en seks met Afrikanen. Dat was al heel apart. Ik ben toen bij de rechtszaak aanwezig geweest. Het gevecht leek eerst in de relationele sfeer te zijn, maar de naam van Rian van Rijbroek viel toen al als ‘de nieuwe vriendin van’. Ik ben haar gaan googelen en mijn alarmbellen gingen direct rinkelen. Toen wist ik: het is mis.”

Ben je tijdens het maken van de podcast tegen dingen aangelopen?

,,Wat het moeilijk maakte is dat niemand over haar durft te praten. In mijn boek heb ik bronnen anoniem aan het woord gelaten, maar in een podcast gaat dat niet. Mensen zijn bang dat hun stem wordt herkend. Gelukkig heb ik samen met podcastmaker Renée van Heteren toch een mooie reconstructie weten te maken. Zo hebben we een oud-klasgenoot van Van Rijbroek gevonden, die vertelt hoe ze op school was. We laten (cyber)deskundigen naar haar gedrag kijken en we hebben zelfs iemand van de AIVD gesproken. Van Rijbroek beweerde dat ze voor de geheime dienst had gewerkt; die persoon kan dat verhaal heel mooi onderuit halen. En daarnaast heeft een psycholoog een profiel van haar geschilderd. Met die invulling en mijn kennis, hebben we haar toch goed kunnen neerzetten.”

Wat is je doel? Hoop je tot Sanderink door te dringen?

,,Nee, ik maak me geen illusies: Sanderink wakker schudden gaat niet lukken. Ik heb al zo vaak contact gezocht, maar hij wil er niets van weten, ondanks dat ze allang ontmaskerd is. Wat ik wél wil bereiken met de podcast is mensen in Nederland wakker schudden. Ik wil ze laten inzien dat er iets heel ernstigs aan de hand is; de veiligheid van privacygevoelige gegevens is in gevaar nu Rian van Rijbroek invloed uitoefent op zijn bedrijven. Als hij bijvoorbeeld een kleine ondernemer was geweest, had ik me hier niet zo druk om gemaakt. Maar deze zaak heeft een enorm maatschappelijk belang. Juist daarom is het zo belangrijk om dit verhaal te delen.”