BOON pakt bewuste consument in met burgers, ballen en bapao’s van bruine bonen

Dat hij bedrijfsruimte vond in een voormalige veevoerfabriek is puur toeval. Maar wel een mooi toeval, vindt hij, symbolisch ook. Als maker van vegan worstjes, burgers en balletjes wil Michael Luesink (33) bijdragen aan het diervrij maken van de menselijke voedselketen.

Minder vlees betekent in veel gevallen méér soja op het bord, maar Luesink maakt zijn producten van oer-Nederlandse eiwitbommen: de bruine boon en de veldboon. Die hoeven niet van over de oceaan te komen, zoals de in vleesvervangers en in veevoer veel verwerkte sojabonen. ,,Bijna alle landbouwgrond wordt gebruikt om dieren te laten grazen of veevoer te produceren'', zegt Luesink in de Volkskrant, ,,een nogal inefficiënte manier van omgaan met eiwitten.''

Verzamelplaats van startups en hipsterhoreca met picknickbanken en gekleurde lampjes

Zijn bedrijf BOON Food Concepts zit op een voormalig industriegebiedje aan de Dieze in Den Bosch, zo’n verzamelplaats van startups en hipsterhoreca met picknickbanken en gekleurde lampjes. ‘Minder vlees, mevrouw, U weet best waarom’, meldt een poster in de proefkeuken van zijn bedrijf. Het is een parodie op een slogan van de vleeslobby uit de jaren zeventig: indertijd ontbrak het woord ‘minder’.

De kartonnen omslagen van de inmiddels acht verschillende BOON-producten - van tempehblokjes tot chiliburgers en bapao's - vallen op door stoere letters en stripachtige tekeningetjes. ,,We wilden een rebels merk neerzetten'', zegt Luesink. Hij doet niet mee aan wat lijkt op een wedstrijdje onder producenten om plantenburgers of -braadworsten zo veel mogelijk op vlees te laten lijken. ,,BOON is als product een generatie verder, we spreken daarom liever van vleesopvolgers dan van vleesvervangers.''

BOON-producten in de koelvakken van onder meer Albert Heijn, Jumbo en Deen

Hoewel het dus geen ‘instapmodelletjes’ zijn voor beginnende flexitariërs, slaan de vegan en sojavrije producten aan. Sinds BOON vijf jaar geleden verscheen in de koelvakken van onder meer Albert Heijn, Jumbo en Deen, verdubbelde de omzet jaarlijks met 100 procent tot aan coronajaar 2020. ,,Terwijl de totale markt voor vleesvervangers groeide met 20 procent, naar 200 miljoen.''

Toen de Verenigde Naties 2016 uitriepen tot het Jaar van de Boon, was veganist Luesink net begonnen met zijn bedrijf. Aan de HAS Hogeschool in Den Bosch had hij de studierichting food innovation gevolgd met productontwikkeling als specialisatie. ,,Veel bedrijven die iets wilden doen met vleesvervangers begonnen met soja of lupine. Ik zette in op de nieuwe bonenrevolutie. Want niet alleen de transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten is van belang voor het klimaat, ook het aantal foodmiles telt: de afstand die een product of ingrediënt aflegt naar het bord.''

Met bonenballetjes, -burgers en -nuggets de belangstelling van grote voedselbedrijven gewekt

Van een revolutie was nog niet bepaald sprake. Bonen mochten bij veel mensen weliswaar ingeblikt in de keukenkast staan als noodrantsoen, ze werden vooral gezien als groente, niet als eiwitleverancier. ,,Dat moet veranderen. Bij mijn afstuderen heb ik een innovatietijdlijn gemaakt genaamd van kelder naar koelkast.'' Met zijn bonenballetjes, -burgers en -nuggets wist Luesink de belangstelling te wekken van grote voedselbedrijven, maar hij was nog te verknocht aan zijn eigen proteïnecreatie om het concept te verkopen. ,,Ik wilde deze producten eerst heel goed neerzetten. En het leek me een mooi avontuur een eigen bedrijf te beginnen.''

De eerste gedachte van de toen even bevlogen als naïeve jonge ondernemer, was om een fabriekje te bouwen. ,,Gelukkig had ik goeie adviseurs. Een fabriek is ingericht rondom productielijnen, en daar zit je dan aan vast. Zo’n lijn kan te klein of te groot zijn. Dat beperkt je innovatiekracht. Ik heb partners gezocht die makkelijk op- en af kunnen schalen. Onze producten worden nu gemaakt op vijf plekken in Nederland.'' Hij kon een ton lenen als startkapitaal van de OndernemersLift+, een stichting die start-ups in Noordoost-Brabant ondersteunt, en sprong in het diepe.

Bedrijf groeide op golf van vegan en vegetarisch, geholpen door imagoprobleem sojabonen

Leerzame jaren, zegt hij nu. ,,Elke dag was er wel een probleem dat moest worden opgelost. In het begin dacht ik: iedereen ziet onderhand de schade die de bio-industrie aanricht, dus de eiwittransitie zal wel snel op gang komen. Ik schatte dat de plantaardige markt in een paar jaar tijd ongeveer 20 procent van de vleesmarkt zou pakken. Dat was iets te optimistisch, het percentage ligt momenteel op 3.''

Niettemin groeide het bedrijf op de golf van vegan en vegetarisch voedsel, misschien een beetje geholpen door het imagoprobleem van sojabonen. Soja moet van ver komen en de bonen worden – niet altijd terecht – geassocieerd met ontbossing en genetische modificatie. ,,Maar de smaak is de belangrijkste factor'', zegt Luesink, ,,uit eigen onderzoek blijkt dat een product in de eerste plaats lekker moet zijn, willen mensen het kopen.'' In 2017 besloot champignonpionier Jan Klerken van Scelta Mushrooms te investeren in BOON Food Concepts. Twee jaar later stapten Ruud Sondag, toenmalig ceo van Eneco en vegan investor Michiel van Deursen in als ‘business angel’.

Gaat BOON dezelfde weg op als De Vegetarische Slager?

De plannen om de grens over te steken, moesten even op pauze door de uitbraak van de coronapandemie. In 2020 stabiliseerde de omzet. ,,Momenteel zijn we de exportplannen aan het opfrissen. In 2022 verwachten we uit te breiden naar het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Die landen lopen gelijk op met Nederland in de eiwittransitie. Daarna willen we kijken naar Scandinavië.'' Sinds kort is Robert Ketelarij, voormalig ceo van snackgroentenproducent Greenco, benoemd tot algemeen directeur om het bedrijf in de scale-upfase te begeleiden. Oprichter en mede-directeur Luesink gaat zich vooral bezighouden met de innovatieve kant.

Gaat BOON dezelfde weg op als De Vegetarische Slager, het bedrijf dat elf jaar na zijn oprichting werd overgenomen door Unilever? Is zijn onderneming straks de vegan parel in het portfolio van een voedselgigant? Luesink sluit niets uit. ,,Als we vlees wereldwijd van het menu willen schrappen, hebben we grote spelers nodig.''