Dit Amsterdamse modemerk houdt duurzame basics betaalbaar

Ergens voor de Franse kust lag Jolle van der Mast te dobberen op zijn surfplank toen hij ze opeens overal zag: zwarte druppeltjes. Eerst in het water, daarna op zijn surfplank en op zijn zwembroek. Olie was het, gelekt uit een tanker. Het zette hem aan het denken.

Zelf had hij jaren in de oliewereld gewerkt. Inmiddels was hij verantwoordelijk voor een Engelse fabriek die zakken maakt waar ze in de bouw grind en zand in bewaren. Best boeiend, maar de wereld een betere plek maken is iets anders. Toen zijn vrouw - die nog in Nederland woonde - zwanger werd en hij met een nieuwe, minder prettige baas te maken kreeg, besloot hij naar Nederland te gaan om iets heel anders te gaan doen.

Er was een gedachte die hem niet losliet. "Het was me opgevallen dat vrijwel elke industrie - zelfs de olie- en gasindustrie - zichzelf aan het verbeteren is in efficiëntie en moreel kompas. Allemaal, behalve de kledingindustrie. Ik las ergens dat we de laatste vijftien jaar twee keer zoveel kleding zijn gaan maken."

Vijftien jaar, dat is precies hoe lang Daniel Archutowski nu in de mode werkt, en hij zag het met eigen ogen gebeuren: het tempo is moordend en wordt steeds moordender. Merken gaan van vier collecties per jaar naar zes, acht of tien. Er wordt meer gemaakt, ten koste van kwaliteit en duurzaamheid.

Archutowski had dus dezelfde zorgen als Van der Mast, en ze deelden nog wel meer. Een grote liefde voor basics bijvoorbeeld. Kleding zonder toeters en bellen. Een blauwe trui gewoon als blauwe trui, maar dan wel een heel goede. Ook duurzaam, want basics zijn amper trendgevoelig.

Kostbare aangelegenheid

Eind 2016 werden ze aan elkaar voorgesteld en er volgde koffie op het terras van Louie Louie in Oost. En nog een keer. En nog een keer. Steeds met het idee om er een uurtje te zitten. Het werden steevast uren. Archutowski: "Terwijl ik eigenlijk helemaal geen kledingmerk wilde beginnen. Ik dacht meer: hoe kan ik hem helpen? Ken ik mensen aan wie hij iets zou kunnen hebben?" Gaandeweg werd het Van der Mast duidelijk dat hij dit met Archutowski moest doen. Na een paar keer koffie kwam het aanzoek. Ja, was daarop het antwoord, en de liefdesbaby heet Unrecorded.

Startkapitaal

Het idee was inmiddels vastomlijnd. Het duo wilde een kledingmerk beginnen met basics, één vaste collectie, gemaakt op de meest verantwoord denkbare manier, en dan nog niet eens gek duur. Ambitieus, vooral omdat het beginnen van een kledingmerk een kostbare aangelegenheid is, om nog maar te zwijgen over de kosten van een écht duurzaam kledingmerk. Het ontbrak ze nog aan een royaal startkapitaal. De oplossing: crowdfunding bij het platform Kickstarter, waarbij mensen direct in je project kunnen investeren, zonder tussenkomst van een bank.

Het werkte. Al na een paar minuten kwam er bericht van de eerste investeerder. Iemand uit Hongkong. Het doel - tienduizend euro - werd binnen vijf uur gehaald. Het idee kreeg van Kickstarter de speciale status 'Project we love' en zelfs een dag 'Project of the day', waardoor Unrecorded een hele dag op de voorpagina van de site terechtkwam. Er kwamen investeringen uit Belize, Koeweit, Costa Rica - noem maar op.

Van der Mast: "Financieel een hoognodig zetje, maar de meerwaarde van Kickstarter zat er bij ons vooral in dat we ons idee getoetst zagen worden." Archutowski: "We werden gedwongen om over een aantal dingen na te denken. Over hoe we ons merk wilden neerzetten, we moesten ons product goed fotograferen - zulke dingen. En door hoe het werd opgepikt, wisten we: er is een markt voor. Het idee deugt."

Urenlang praten over details

Op naar Portugal dus, naar een fabriek waar merken als Acne Studios en Norse Projects worden gemaakt - en sinds vorig jaar ook Unrecorded. Van der Mast: "Toen ze eenmaal doorhadden dat we echt niet met meerdere collecties gaan werken, maar producten hebben die we in de loop van de tijd hoogstens een beetje aanpassen, wilden ze heel graag met ons werken."

Ze gaan er nu regelmatig heen, om te praten met de mensen achter de machines en de patronenmakers. Het gaat urenlang over details, want daar draait het om bij basics. "Die tijd hebben we ook. Zonder steeds wisselende collecties kun je een product echt perfectioneren."

En dan nog de duurzame bedoelingen. Al het gebruikte materiaal moest het keurmerk Gots (Global Organic Textile Standard) hebben, het strengste in zijn soort. Vanaf de katoenplantages tot de omstandigheden in de fabriek kan het getoetst worden. De fabriek moest er speciaal een halve afdeling voor afschermen, want het minder duurzame materiaal mag absoluut niet mengen.

Archutowski: "We zijn een soort tegenbeweging in de modewereld. Er gaat daar zoveel mis. De schimmige waarheid achter veel merken zie je nooit. Op onze site zie je meteen de fabriek waar de kleding wordt gemaakt. Als het duurzaam kán, waarom zou je het dan niet doen?"

Betaalbaar

Maar duurzaam is duur. Hoe hou je het toch betaalbaar? Het antwoord: ondernemen volgens de tijdgeest. Dat betekent alle tussenpartijen eruit, gewoon vanaf de fabriek tot aan de klant alles zelf doen. Bij een sweater in de Unrecordedwebshop staat de prijs: 75 euro, met daarbij de 'traditional retail price': 165 euro. Zoveel bespaar je dus zonder gedoe ertussen.

Archutowski: "Het is een eerlijker speelveld geworden op deze manier. Bedrijven als het onze maken nu ook kans. Via sociale media creëer je makkelijk een eigen podium en het werkt efficiënt dat we zowel weten wat er in de fabriek speelt, als wat de klanten ervan vinden. En we kunnen de prijs op die manier laag houden. Dat is de truc."

En die lijkt te werken. De laatste tijd moeten ze steeds vaker 'uitverkocht' aanvinken in de webshop. Overhemden, truien, T-shirts - alles clean, modieus in z'n eenvoud.

Mooi, vindt Archutowski, dat basic betekent dat het echt voor iedereen is. Man en vrouw, jong en oud. De afgelopen tijd hadden ze een tijdelijke winkel in de Oude Spiegelstraat. Kwam er 's ochtends een zeventienjarige jongen met een Supremepet een grijze sweater kopen. Even later kocht de directeur van een groot bedrijf dezelfde. Binnenkort openen ze in de Negen Straatjes weer een zaak. Andere plek, zelfde collectie. Want die hoeven ze nooit meer te veranderen.