Jan-Govert van Gilst (Vibers): olifantsgras als alternatief voor plastic

Het eerste zaadje voor het verbouwen van dit gras werd bij Van Gilst geplant toen hij in 2009 op Borneo op vakantie was. Hier zag hij hoe producenten het oerwoud kapten en naar olie boorden om onze vraag naar producten te kunnen bijhouden. Producten die vervolgens vanuit de zee weer op het strand aanspoelden. Het gras, dat normaal in Zuid-Azië groeit, dankt zijn naam aan het feit dat het hoog genoeg is om als verstopplaats te dienen voor olifanten. De ambities van Van Gilst zijn al net zo hoog: hij wil het verschil gaan maken in de papier-, bouw- en kunststofindustrie. Zijn biobased plantenpotten zijn sinds kort bij Jumbo te verkrijgen.

Strand bezaaid met plastic

,,Ik heb lange tijd voor de gemeente Rotterdam gewerkt, maar daarin kon ik mijn creativiteit niet kwijt. Dus bleef het idee van een eigen bedrijf al die jaren aan mij knagen. Tijdens mijn vakantie op Borneo viel alles op zijn plaats. In het regenwoud zag ik met eigen ogen hoe de natuur werd vernietigd, enkel en alleen om aan onze koopdrang te kunnen voldoen. Het strand lag er bezaaid met plastic. Ik had op dat moment nog nooit van de plastic soep gehoord, maar zag het hier met eigen ogen. Dat was een enorme trigger voor mij om in beweging te komen.”

Prijsvraag voor meest duurzame businessplan

,,Sinds mijn ervaring op Borneo zat het idee in mijn hoofd om braakliggende gronden in Nederland te beplanten met bamboe, dus besloot ik eind 2011 mee te doen aan een prijsvraag voor het meest duurzame businessplan. En ik won! Met 50.000 euro prijzengeld op zak deed ik het jaar daarna onderzoek naar de mogelijkheden. Maar het bleek al gauw een slechte businesscase: je hebt bijzondere machines nodig om bamboe te verwerken, de plant kan ziek worden, woekert en zou pas na zes jaar het break-even point opleveren.”

Binnen no time verkocht

,,Toen ik in 2013 met mijn vraagstuk naar de Wageningen University stapte, kwamen zij met de oplossing: olifantsgras. Het is een wonderlijke plant die veel CO₂ vastlegt en weinig water nodig heeft. Ook bevat het grondstoffen die fossiele grondstoffen kunnen vervangen. Met mijn eerste oogst ben ik naar Papierfabriek Schut gestapt, waar ik direct twee ton Vibers-papier heb besteld. Dat zette ik online te koop onder de naam ‘Hierpapier’. Het was namelijk lokaal verbouwd en geproduceerd. Marjan Minnesma (directeur van Urgenda, red.) deelde mijn bericht op Twitter en voor ik het wist kwamen daar allemaal duurzame ondernemers op af. Ik was binnen no time uitverkocht.”

Duurzame bordjes, kopjes en plantenpotten

,,Waar Boyan Slat de oceanen wil opruimen, wil ik zorgen dat er niet nog meer plastic bijkomt. Dus ben ik naar SABIC gestapt, de grootste plasticfabriek van heel Europa. Ik mocht hier een kleine hectare olifantsgras planten naast de fabriek, maar zij wilden het niet als grondstof afnemen. Zo’n groot Saoedisch concern ziet er nou eenmaal geen brood in als er geen olie in zit. Toen ben ik op kleinere partijen afgestapt en hebben we de eerste duurzame bordjes, kopjes, plantenpotten en voedselverpakkingen gemaakt. Inmiddels hebben we ook patent op een mengsel om beton met olifantsgras te maken. Met slechts 1 procent vezels in beton bespaar je al tot 35 procent CO₂.”

Groen versus poen

,,We kunnen niet langer op de huidige weg doorgaan; we moeten dingen veranderen. Daarom is onze pay-off een push-pull: Change the script. Join the vibe. Het eerste deel heeft betrekkingen op de producentenkant, want zij moeten hun ziens- en werkwijze aanpassen. Het tweede gedeelte is een oproep aan consumenten om de vraag naar duurzame producten en verpakkingen te vergroten. Maar uiteindelijk draait het allemaal om geld. Verpakkingsbakjes voor de ‘kiloknaller’ tomaten mogen bijvoorbeeld niet meer dan twee eurocent per stuk kosten. Tegen die prijs kunnen wij niet opboksen. Maar ga je hoger in het segment kijken naar bijvoorbeeld snoep- of honingtomaatjes, dan willen zij dat de verpakking bij het biologische product past. Dan komen wij in beeld.”

Iets van Vibers in elk huishouden

,,We hebben de afgelopen jaren veel geld in onze ontwikkeling gestopt om alle processen te optimaliseren. En we hebben nu prachtige materialen op de plank liggen die wij leveren aan productiebedrijven. Het mooiste is dat productiebedrijven de grondstof direct in bestaande machines kunnen gebruiken. Deze strategie, waarin samenwerken centraal staat, stelt ons in staat om onze impact te maximaliseren. We zijn nu op het punt van de eerste marktintroductie aangekomen. Zo zijn onze plantenpotten sinds kort bij Jumbo te verkrijgen. Het ultieme doel is dat iedereen uiteindelijk iets van Vibers in huis heeft.”