De noodzaak van lokale producten: Het Lokaal bewijst het met supermarkt én restaurant

Op de Oliemolenhof, ooit in het industriële epicentrum van Amersfoort, valt het felrode gebouw meteen op, schrijft de Volkskrant. Na de oplevering in 1953 lagen onder de rode zadeldaken een halve eeuw lang zepen en lijmen opgeslagen. Daarna plakte de vloer er acht jaar van het bier dat bezoekers van het poppodium De Kelder morsten tijdens concerten. Nu huist er Het Lokaal, een opvallende mix van restaurant, bakkerij, koffiebranderij en winkel met streekproducten.

Andere verwachtingen van een supermarkt en een restaurant

Het industriële verleden is nog altijd zichtbaar in het interieur. Van het poppodium resteren alleen de wc’s. ,,Ik vond ergens nog een drumstok", zegt Rinke van ’t Holt, samen met Cor Holtackers oprichter van Het Lokaal. De ondernemers kozen er bewust voor om hun bedrijf te vestigen tussen de fabrieken en loodsen op het terrein van de Prodent-fabriek die een tweede of derde leven kregen. ,,Wat we met Het Lokaal willen, zou midden in de stad niet werken. Daar heeft het grote publiek andere verwachtingen van een supermarkt en een restaurant."

In de winkel staan geen metalen rekken zoals in de gewone supermarkt, maar houten stellingen met overwegend levensmiddelen uit de regio Amersfoort. De gedachte achter die streekproducten is niet alleen: overbodig gesleep met voedsel voorkomen. Het gaat er ook om dat de consument weer een band krijgt met de producenten van zijn eten. ‘Schud de hand van degene die je voedt’, is het motto.

,,Bij de grote supermarktketens komen streekproducten van kleine producenten er niet in", legt Holtackers uit. ,,Ja, wij hebben veel kleine leveranciers. En nee, dat is niet efficiënt. Maar we maken lokale boeren en producenten wel zichtbaar voor een breder publiek." Letterlijk: aan de muur van het Lokaal hangen hun foto’s. Zoals van wijngaard Aan de Breede Beek uit Nijkerk, ijsmaker Ruitenbeek uit Leusden en Sambal Bert uit Amersfoort.

Ook plek voor verantwoord gemaakt geitenkaasje uit Groningen

Toch zullen klanten tussen de tweeduizend producten etenswaren vinden die van verder komen. ,,Als we een lekker, verantwoord gemaakt geitenkaasje uit Groningen kunnen krijgen, nemen we dat op in ons assortiment. Tot we een even duurzaam en lekker alternatief in de buurt vinden."

Er is nog een reden om verder te kijken. ,,Klanten vertelden in het begin dat ze niet alle ingrediënten voor het avondeten konden vinden. Zoals rijst. Dat wordt nergens in Nederland commercieel geteeld. Hoewel het geen streekproduct is, verkopen we het nu wel."

Naast de winkel, gescheiden door een glazen wand, zit het restaurant. Dat ademt met lange tafels en een zithoek met vintage meubilair een huiselijke sfeer. Er wordt gekookt met de producten uit de winkel, en het menu volgt de seizoenen. Gasten hebben vrij zicht op de keuken en op de machinerie waarmee de brandmeesters van Boot hun koffie maken.

Onderscheidingen van Misset Horeca leidde tot meer aanloop

Hoe industrieel-idyllisch de locatie ook oogt, de afgelegen ligging bleek niet ideaal. ,,Je moet als klant wel weten waar we zitten", zegt Van ’t Holt. De omzet bleef daarom eerst achter bij de verwachtingen. In 2018 veranderde dat, toen ‘huisbakker’ Elsenburg & Sebastiani bij de eerste nationale Zuurdesembroodproeverij in de prijzen viel. Enkele maanden daarna stond Boot bovenaan de Koffie top-100 van het vakblad Misset Horeca. Die onderscheidingen leidden tot een grotere naamsbekendheid én meer aanloop.

In dat jaar besloten Holtackers en Van ’t Holt hun bedrijfsopzet aan te passen. Ze richtten twee vergaderruimten in die bedrijven en verenigingen kunnen afhuren. Holtackers: ,,De meesten willen dan ook wel een lunch of diner na afloop." Van ’t Holt: ,,We hebben bruiloften gedaan, maar ook uitvaarten. Dat zijn wel bijzondere ervaringen."

Duurzame lunch verkopen vanuit pop-up-kantine

In 2019 ging Het Lokaal als cateraar aan de slag bij Twynstra Gudde, het organisatieadviesbureau dat zijn nieuwe hoofdkantoor recht tegenover de restaurant-winkel heeft. Holtackers: ,,Ze hebben geen eigen keuken of een kantine en wilden toch een duurzame lunch serveren aan personeel dat naar kantoor komt. Wij bedachten een pop-up-kantine, die we elke dag weer neerzetten en na de lunch weer inpakken."

Winkel heeft Het Lokaal door de coronacrisis heen getrokken

En toen kwam corona. De lockdown hakte erin. Het restaurant moest dicht. Twynstra Gudde ging thuiswerken. Maar de ondernemers gingen niet bij de pakken neerzitten. De bakker ging afbakpizza’s maken. De koffie werd ‘to go’. De winkel werd uitgebreid. Holtackers: ,,In de beginjaren hebben we wel eens getwijfeld of een combinatie van restaurant en winkel wel zo handig was. Maar zonder winkel hadden we het vorig jaar een stuk lastiger gehad."

Het Lokaal was een van de drie ondernemingen die door de Volkskrant in 2020 werden gevolgd om te zien hoe ze het rooiden in een crisistijd. De lockdown leidde tot meer belangstelling, zegt Holtackers. ,,Zeker in de eerste golf, toen de overheid iedereen opriep om toch vooral de kleine, lokale ondernemers te steunen, kregen we veel meer klanten over de vloer."

Coronajaar 2020 afgesloten met een kleine winst

Toen de horeca die zomer weer op een kier ging, breidde Het Lokaal zijn zonovergoten terras uit. Gasten werden coronabestendig van elkaar gescheiden, niet met plastic schermen zoals elders, maar gezellig met de moestuinbakken. Een nieuwe buitenbar kreeg het razend druk. Het bleken gouden grepen. Inmiddels is 2020 ‘het beste jaar’ van Het Lokaal geworden. Van ’t Holt: ,,We sloten zelfs af met een kleine winst. Daar hadden we al helemaal niet op gerekend."

De coronacrisis heeft de consument meer bewust gemaakt van de noodzaak van meer lokaal geproduceerde goederen. Daar gaat het bedrijf van profiteren, denken de ondernemers. ,,Zodat Het Lokaal over dertig jaar nog bestaat."