Hoe de textielindustrie in ons land kan terugkeren: Amsterdamse fabriek maakt kleding uit afgedankte vodden

In een ‘circulaire grondstoffenfabriek’ in het Westelijk Havengebied in Amsterdam worden vanaf volgend jaar oude kleren in stukjes gesneden en ontrafeld. Daarmee wordt het mogelijk om uit gedragen textiel op grote schaal garen te maken waarvan dan weer nieuwe kleding wordt gebreid, geweven en genaaid.

Steeds minder kleren uit de containers van het Leger des Heils en andere kledinginzamelaars krijgen een tweede leven in tweedehandswinkels, Oost-Europa of Afrika. De kwaliteit is niet meer wat het geweest is door de opkomst van fast-fashionketens, die voortdurend nieuwe collecties in de winkels brengen, liefst zo goedkoop mogelijk. De snel uitgelubberde en verwassen kleren komen alleen terug als restproducten die weinig waarde hebben, zoals als hoedenplank of isolatiemateriaal.

Het nieuwe Amsterdamse bedrijf Brightfiber Textiles wil daar verandering in brengen. Met roze wolvezels in de hand spreekt oprichter Ellen Mensink bijna liefkozend over ‘bolletjes’ textiel. In een mengkamer wordt de gewenste kleur samengesteld, waarna een spinnerij van de vezels garen maakt dat nauwelijks onderdoet voor nieuwe wol of katoen. ,,Ik zeg weleens: het is alsof je een schaap roze zou verven en scheren,” vertelt ze aan Het Parool.

Voor de garens en stoffen zijn veel minder verfstoffen nodig en geen chemicaliën meer die in de landen waar textiel wordt geproduceerd de rivieren vervuilen. Belangrijker nog: als minder textiel nieuw wordt gemaakt, worden meteen veel grondstoffen uitgespaard. ,,Dat hele productieproces hoeft dan niet meer.”

Omdat de kledingindustrie op wereldschaal een van de meest vervuilende sectoren is, gaat het dan meteen om grote getallen. Brightfiber is een spin-off van het Amsterdamse modebedrijf Brightloops, dat sinds vijf jaar geheel circulaire kleding maakt van handmatig gesorteerd kledingafval dat tot dusver in Italië en Frankrijk wordt vervezeld. Per kledingstuk wordt hierdoor tot 11 kilo CO₂ en 10.000 liter water bespaard.

Alleen al in Nederland brengen oude kleren een enorme afvalberg mee. De nieuwe fabriek kan uit gedragen textiel 2,5 tot 3 miljoen kilo nieuwe grondstoffen maken voor garen. Dat is ongeveer net zoveel als per jaar via kledingcontainers in Amsterdam wordt ingezameld.

Duurzame garens

Behalve voor de kleding die Brightloops onder de merknaam Loop.a life op de markt brengt, gaat de fabriek ook duurzame garens maken voor andere modemerken. Die hebben al belangstelling getoond, want het valt niet mee om nieuwe textiel te maken uit gedragen kleding. “Afval gaat vaak vier keer de wereld rond voordat het weer als kleding terugkomt. Het worden met de hand gesorteerd in India, vaak met kinderarbeid. Dan terug naar Italië voor de vervezeling en het spinnen, en dan weer via Bangladesh en China, waar de nieuwe kleding wordt gemaakt, terug naar Nederland.”

Daarmee is hergebruik van gedragen textiel zo complex geworden dat grote modemerken zich er niet aan wagen, zegt Mensink. Het gevaar is ook dat recycling niet duurzaam verloopt, omdat garens gebleekt en dan weer geverfd worden.

Voorlopig laat ook Brightfiber zijn garens nog spinnen in Italië en Frankrijk, maar het lijkt Mensink een kwestie van tijd dat ook in Nederland spinnerijen terugkomen. Ze verwacht toch al dat er weer meer textiel in Nederland zelf gemaakt zal worden, met alle werkgelegenheid die daarbij komt kijken. Brightfiber zal beginnen met tien werknemers, maar de fabriek kan snel opschalen.

Textielindustrie in Nederland

,,Een textielindustrie in Nederland, dat gaat echt weer gebeuren,” zegt Mensink. Maar dan gestoeld op kennis over hergebruik van materialen, want dat is een specialisme waar Nederland in vooroploopt. Het roept meteen herinneringen op aan de textielindustrie in Twente. ,,Ik kom uit het oosten van het land, mijn opa was kleermaker. Dat was helemaal niet zo lang geleden.”

Een valkuil is wel dat de consument door de marketing van kledingmerken op het verkeerde been wordt gezet en de indruk krijgt dat die al heel ver zijn met de recycling van textiel. ,,Het gaat om minder dan 1 procent van de collecties,” zegt Mensink. Bij gerecycled textiel gaat het bovendien voor het merendeel om afval uit de industrie. De kleding die wordt gemaakt uit het afval van consumenten, komt vooral van hergebruikte petflessen.

Dat is spijtig, want twijfel over de groene pretenties van kledingmerken remt consumenten. ,,Die zijn best bereid om meer te betalen, als ze maar zeker weten dat het duurzaam is.” Ze verwacht niet dat duurzame kleding goedkoper zal worden als het aanbod van hergebruikte vezels uit gedragen kleren toeneemt. Maar of dat erg is? ,,Juist het almaar goedkoper maken van kleding heeft ons in de problemen gebracht.”