Willemijn Verloop (47) investeert met haar fonds in sociale ondernemingen

“The reasonable man adapts himself to the world: the unreasonable one persists in trying to adapt the world to himself. Therefore all progress depends on the unreasonable man.”

Vooruitgang

Het is een quote van de Ierse toneelschrijver George Bernard Shaw, die Willemijn Verloop in een TED Talk van een paar jaar terug gebruikt om haar kijk op ondernemerschap toe te lichten. Vooruitgang, vindt zij, wordt geboekt door mensen die de status quo niet accepteren. Die ideeën hebben om de wereld te veranderen, waarvan de meeste mensen denken: onmogelijk, droom maar lekker verder.

War Child

Daar is ze zelf een goed voorbeeld van. Als twintiger zette ze zonder enige ervaring in de goededoelensector War Child op. Dat hielden veel mensen in haar omgeving destijds niet voor mogelijk. De organisatie is tegenwoordig in dertien door oorlog verscheurde landen actief en zet zich in voor een betere toekomst van inmiddels honderdduizenden kinderen.

Positieve impact

Verloop verruilde War Child zes jaar geleden voor Social Enterprise NL, om op een heel andere manier haar steentje bij te dragen aan een betere wereld: door het stimuleren van sociaal ondernemerschap in Nederland. Dat doet ze ook met het Social Impact Ventures NL, een investeringsfonds dat alleen investeert in bedrijven die een positieve impact hebben op mens en milieu.

Voor alle duidelijkheid: sociale ondernemingen zijn ondernemingen waarbij niet winstmaximalisatie, maar het maken van ‘maatschappelijke impact’ vooropstaat. Bijvoorbeeld door klimaatverandering aan te pakken, de kloof tussen arm en rijk te dichten of eenzaamheid onder ouderen te verminderen.

Hoe gaan geld verdienen en het oplossen van maatschappelijke problemen precies samen?

“Voor sociaal ondernemers is geld verdienen geen doel op zich, maar een middel om hun impact op de maatschappij te vergroten. Een sociale onderneming heeft een maatschappelijke missie, maar wil dat doel bereiken middels een commercieel bedrijf. Als de klant tevreden is en op grote schaal producten of diensten gaat afnemen, kan de onderneming opschalen waardoor de impact zich als een olievlek kan verspreiden. Dat is de potentiële kracht van een sociale onderneming: door marktwerking tot duurzame, structurele oplossingen komen. ”

Wat zijn volgens u voorbeelden van succesvolle Nederlandse sociale ondernemingen?

“Voorbeelden genoeg. Het oudste voorbeeld is de Triodos Bank, die heeft met duurzaam bankieren een enorme invloed gehad op de economische sector in binnen- en buitenland. Ook Fairphone – een mobiele telefoon waarvan alle onderdelen duurzaam worden geproduceerd – gooit internationaal hoge ogen. Op (nu nog) kleinere schaal vind ik Reflow heel cool: zij willen de 3D-print-revolutie honderd procent duurzaam laten verlopen door afval als printmateriaal te gebruiken. Dát getuigt nou van lef en innovatie, vind ik.”

In een TED Talk zegt u: iedereen kan sociaal ondernemer worden. Is dat echt zo?

“Daarmee bedoelde ik niet dat iedereen een ondernemer kan worden, dat past de ene wel en de ander niet. Maar wel dat iedereen een bijdrage kan leveren aan het groeien van sociaal ondernemerschap. Als consument, bijvoorbeeld, door alleen duurzaam geproduceerde chocola te kopen. Met iedere euro die je uitgeeft kun je deze beweging versterken.
En als je wel ondernemer bent, kun je binnen bestaande ondernemingen ook veel impact maken. Als je een bakkerij hebt en je besluit om alleen nog maar met mensen met een arbeidsbeperking te werken, dan kan dat. Ga niet zitten wachten totdat andere mensen het doen, begin er gewoon mee.”

Wat doet Social Enterprise NL precies voor sociaal ondernemers?

“We bieden in de eerste plaats een nationaal netwerk, omdat wij merkten dat sociaal ondernemers van Limburg tot Groningen steeds opnieuw het wiel aan het uitvinden waren. Dus we delen kennis en expertise om ondernemingen sneller te helpen groeien. Daarnaast spannen we ons in voor een beter ondernemersklimaat, door te lobbyen bij de overheid en onderwijs-, onderzoeks- en financiële instellingen. Veel dingen kunnen beter. Zo bestaat er nog altijd geen aparte rechtsvorm voor sociale ondernemingen. De Nederlandse nationale overheid doet nog weinig voor sociale ondernemers.”

Waar komt die terughoudendheid van de overheid vandaan?

“We zitten op dit moment nog niet in een gunstig politiek klimaat. Vooral vanuit rechtse hoek wordt er vaak argwanend naar sociale ondernemingen gekeken. Welvaart wordt nog altijd vooral in geld uitgedrukt, maar minder armoede en schonere lucht zijn in mijn ogen óók vormen van welvaart. Toch is er genoeg reden tot optimisme. Sociale ondernemingen zitten enorm in de lift in Nederland: een recent rapport van McKinsey laat zien dat de sector tussen 2011 en 2016 met maar liefst 70 procent is gegroeid."

U heeft de overheid dus helemaal niet nodig?

“Zover wil ik niet gaan, want de overheid kan de groei van de sector natuurlijk enorm versnellen door meer kansen te creëren. De regering zet flink in op stimuleren van technologische innovatie, maar nog helemaal niet op sociale innovatie. Op gemeentelijk niveau gebeurt er gelukkig veel meer. Grote steden als Utrecht en Amsterdam, Rotterdam en Den Haag hebben ambitieuze actieplannen om sociaal ondernemerschap te stimuleren. Daar ben ik blij om. Ik geloof er heilig in dat ondernemers met hun lef en wil om te innoveren de wereld kunnen veranderen."

Tips voor het starten van een sociale onderneming

Zelf een sociale onderneming starten? In haar boek Verbeter de wereld, begin een bedrijf delen Mark Hillen en Willemijn Verloop een stappenplan voor ondernemers met sociale ambities.

1. Waar ligt je passie?
   

   Wat drijft je? Welk maatschappelijk probleem wil je oplossen? Wil je mensen met een beperking aan werk helpen, armoede helpen bestrijden of een ecologisch probleem aanpakken? Een social entrepreneur wil ondernemen om de wereld te verbeteren.
   
   

2. Wat heb jij te bieden?
   

   Ondernemen is niet eenvoudig, het vraagt lef en het nemen van risico’s. Zelfonderzoek is een van de belangrijkste initiële stappen. Heb je de commitment en het doorzettingsvermogen?
   
   

3. Wat is je businessidee en de theory of change?

   Wat is het businessidee en welke bijdrage levert het idee aan de oplossing van het maatschappelijk probleem? Niet alle problemen zijn geschikt voor het socialenterprisemodel. Sommige problemen vragen een politieke oplossing of kunnen wellicht beter door een goed doel worden aangepakt.
   
   

4. Het businessplan
   

   Een ouderwets businessplan is behulpzaam, maar dan wel een dat op sociale leest geschoeid is. Met een duidelijke missie en met een product of een dienst die goed gepositioneerd zijn. Je businessplan moet een systematische vertaling van al je ideeën over de onderneming naar praktisch uitvoerbare acties bevatten.
   
   

5. Een team dat succesvol kan worden
   

   Sociaal ondernemen is een teamsport. Wie zijn er nodig om dit tot een succes te maken? Welke competenties heb je nodig en hoe krijg je die aan boord ? Ben je in staat om mensen te verbinden die de onderneming in zijn eerste fase neer kunnen zetten? Daar horen ook financiers bij; die maken deel uit van het team.
   
   

6. Valideren en financieren

   In deze laatste ‘huiswerkfase’ is het belangrijk om ook naar anderen te kijken; wie zijn al actief in de markt en wat doen zij? Sociaal ondernemers delen hun ervaringen. Zoek contact en zorg dat je leert van de successen en fouten van anderen. Benader experts, laat ze meekijken naar je plan, vraag om feedback.
   
   

7. Start
   

   Nu ga je aan de slag – niet anders dan elk ander bedrijf. Naar de notaris, zorgen dat je product of dienst vorm krijgt, en dan verkopen. Schuif al je sociale doelstellingen maar een beetje naar de achtergrond en zorg dat het bedrijf van de grond komt. Dan heb je een basis gecreeërd om echte waarde en betekenis te hebben.