Zo leveren je oudere werknemers een extra bijdrage aan je resultaat

'De kneuzenclub, zo noem ik onze oudere werknemers met respect', zegt Arie van Vliet. Hij is directeur van Gouda Vuurvast Services, een bedrijf dat vuurvaste materialen fabriceert voor de industrie. 'Onze gemiddelde leeftijd is 50 jaar. De senioren hebben bijna allemaal chronisch pijn, vooral in hun gewrichten. Soms moeten onze medewerkers liggend op hun rug een oventje metselen of in een afvalverwerkingsinstallatie klimmen. Het gaat me aan het hart dat ze vaak compleet versleten hun pensioen halen. Bij de generaties na hen moeten we dat voorkomen.'

47 medewerkers

Van een vriend hoorde Van Vliet dat de politie Rotterdam al jaren met mentoren werkt. Het idee om verschillende generaties aan elkaar te koppelen, sprak hem aan. Hij vroeg vier oudere oven-bouwers of ze mentor wilden worden. Zij vormen een team met hem, een veiligheidsmanager en een externe specialist. Zijn bedrijf heeft 47 medewerkers.

Goede coach

'Beter dan een folder of cursus kunnen mentoren duidelijk maken dat je in alle omstandigheden veilig en fysiek minder belastend moet werken. Maar ovenbouwers zijn niet meteen een goede coach. We hebben een bureau ingeschakeld om hen regelmatig te trainen. We willen onze mentoren alert houden.'

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuim was altijd hoog, in 2009 nog 8 procent. Vorig jaar kwam het cijfer onder de 3 procent. Van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kreeg het bedrijf een pluim. Maar de directeur ziet aankomen dat de meeste senioren het fysieke werk niet tot hun 67ste aankunnen. 'Het ministerie zegt dat wij deze groep alternatief werk moeten bieden, maar dertig magazijnmedewerkers heb ik niet nodig. Des te meer reden om jonge medewerkers goed te begeleiden.'

Inzetbaar

Beatrice van der Heijden, hoogleraar strategisch human resource management bij de Radboud Universiteit Nijmegen, is warm voorstander van mentorschap. Zij vindt het initiatief van de Goudse fabriek een mooi voorbeeld. 'De oudere ovenbouwers kunnen zelf niet meer worden geholpen, maar ze willen de generaties na hen helpen. Bovendien blijven ze zo inzetbaar, al kunnen ze het zwaarste werk niet meer doen.'

Zakenwereld

Eind jaren negentig kwamen er al mentorprogramma's, vooral in de zakenwereld. Bij General Electric, Deloitte en Unilever werden managers en junioren aan elkaar gekoppeld. Nog steeds gebeurt dat, ook in Nederland, bij banken en bedrijven. De leidinggevenden leren nieuwe technieken, de jongeren krijgen meer inzicht in het runnen van een organisatie. Het delen van kennis is tweerichtingsverkeer, in het jargon heet dit reverse mentoring.

Kruisbestuiving

Volgens de hoogleraar blijkt uit onderzoek (2012) van de Amerikaanse managementdocent Wendy Marcinkus Murphy dat deze kruisbestuiving voor beide partijen leerzaam is. Jonge medewerkers krijgen ondersteuning die hun leidinggevende vaak niet kan bieden. En managers die verder van de werkvloer afstaan, pikken beter op wat er leeft. Dankzij het mentorschap hebben jonge deelnemers meer succes in hun carrière.

Learning on the job

Nu werknemers later met pensioen gaan, wordt naarstig gezocht naar zinnig werk dat zij tot op hogere leeftijd kunnen volhouden. In beleidsstukken duikt regelmatig de aanbeveling op dat senioren mentor kunnen worden. Zo geeft de Gids voor duurzaam inzetbare medewerkers van het Europees Sociaal Fonds (2015) hoog op over de voordelen: de mentor krijgt erkenning omdat hij zijn kennis en ervaring kan overdragen. En degene die hij coacht 'leert sneller doordat learning on the job plaatsvindt'.

Pionierswerk

Hoogleraar Van der Heijden waarschuwt dat jongeren gewend zijn projectmatig te leren. De manier waarop oudere collega's kennis overdragen, moet daar wel op aansluiten. Ze wordt vooral enthousiast van projecten waar koppels op gelijk niveau en vice versa van elkaar kunnen leren.'Daar zijn er niet zo veel van in Nederland. Het is pionierswerk.'

Ongewone ontmoetingen

Bij Politie Nederland werken de organisatieadviseurs Marjon van Gelderen en Arnoud Grootenboer aan een experiment: vanaf begin volgend jaar willen ze 'ongewone ontmoetingen' stimuleren. 'Vanaf 2013 bestaat het mentorproject 'Koppel de Cop', waar we jong talent koppelden aan hoger management. Onlangs hebben we dat nog gedaan bij korpschef Erik Akerboom om zijn digitale kwaliteiten te vergroten', vertelt Marjon van Gelderen. 'Nu gaan we er ook mensen buiten de politie bij betrekken.'

Marketingexpert

Zo gaat een strategiedeskundige in gesprek met een marketingexpert of een innovator met een hoogleraar transitiekunde.' We beseffen dat we als organisatie moeten veranderen en meer in de haarvaten van de samenleving moeten zitten. Dat vraagt doorzettingsvermogen. We laten ons niet frustreren door de stroperigheid van het systeem. Via Instagram en LinkedIn gaan we in januari 2018 live met inspirerende verhalen.'

ALBERT SCHLUTER MENTOR

'Ovenbouwers zijn vaak eigenwijs. Als de baas ze vertelt hoe ze hun rug kunnen sparen, nemen ze het niet gauw van hem aan. Mij vinden ze ook wel eens een zeurpiet. Maar ik zeg erbij: kijk naar mij. Mijn nekwervels zijn versleten en ik heb artrose. Was ik vroeger maar gecorrigeerd.'

Albert Schluter (60) is al een kwart eeuw ovenbouwer bij Gouda Vuurvast Services. Zijn nek, armen en voeten doen pijn, maar hij wil blijven metselen. Sinds hij mentor is, leert hij jongeren hoe ze ergonomisch kunnen werken.

Het coachen geeft hem veel voldoening. 'Ik merk dat collega's mijn aanwijzingen accepteren. Ze zien aan mij hoe het niet moet.' Jarenlang sjouwde hij met volle emmers beton en zakken cement van 50 kilo. Nu is boven de 25 kilo al verboden.

Als hij ziet dat collega's onveilig werken, gaat hij eropaf. 'Maar ik doe het zelf ook wel eens. Als er een mannetje extra nodig is, sjouw ik toch mee. De volgende dag straft mijn lichaam me ervoor.'