Van wat de bioscoop van de toekomst moet worden, verwacht je een hypermodern, futuristisch interieur. Maar aan de muren van de VR Cinema in Amsterdam, de eerste virtualrealitybioscoop ter wereld, hangt een collage van ouderwetse filmposters, van Metropolis over The Lost World tot Charlie Chaplins The Kid. Nostalgischer kan haast niet.
Voor die muur vindt een heel ander tafereel plaats. Een vijftigtal bezoekers wagen zich aan hun allereerste VR-bioscoopervaring: dat gebeurt niet in rood pluche voor een groot scherm, maar wel in stoeltjes die volledig rond hun as kunnen draaien en met een futuristische helm en hoofdtelefoon op je hoofd.
"We vinden het leuk om de link te leggen", vertelt Jip Samhoud (25), de media-ondernemer die met de voorstelling de eerste VR-bioscoop voor geopend verklaart. "De allereerste filmpjes, rond 1900, waren aaneenschakelingen van korte scènes die werden vertoond op het dorpsplein. Van een voorbijvarend schip, of een trein die het station binnenrijdt. De mensen dachten dan even dat de trein écht het plein kwam oprijden."
Diezelfde sensatie wil Samhoud nu terugbrengen met virtualrealityfilms, die worden opgenomen met een bolvormig apparaat dat met zestien camera's een bepaalde setting volledig in beeld brengt - in drie dimensies, de volle 360 graden. Daardoor bekijk je geen verhaal, maar beleef je het. Alsof je je in de scène bevindt, en zelf de camera bent.
Verleiden met cuesIk neem de proef op de som. Samhoud gebruikt een Samsung Gear VR: een helm met voorin een Galaxy S7-smartphone, die als scherm dient. Het ware prettiger geweest als de helm over mijn brilmontuur paste, maar er wordt me verzekerd dat ik met het wieltje bovenaan het beeld perfect scherp kan stellen, zonder bril. De pixels blijven echter zichtbaar, en haarfijn wordt het beeld nooit, zeker niet aan de randen. "Maar we zijn voortdurend bezig met de scherpte te verbeteren", verzekert Samhoud.
Een van de eerste filmpjes die ik te zien krijg, is een humanitair spotje waarin de Keniaanse Monica uitlegt hoe ze elke dag water gaat halen en later leerkracht wil worden. Maar de VR-meerwaarde is me niet helemaal duidelijk. Je waant je dan wel in Afrika, maar enkel de pratende figuur vraagt aandacht. Waarom zou je rondkijken als er achter je enkel een lege woestijn is?
Backwater, een kort actiedrama in een Britse haven, legt dan weer het tegenovergestelde probleem bloot: er gebeurt zo veel rond je, dat je bang bent dat je elementen mist als je te veel of te weinig rondkijkt. "Als regisseur moet je je afvragen hoe je dat kunt vermijden", legt Samhoud uit. "Je moet de kijker voortdurend verleiden, met bepaalde cues. Als er iets achter je gebeurt, moet de regisseur je aanmoedigen daarheen te draaien, bijvoorbeeld door voetstappen te laten horen of een personage naar die ruimte te laten kijken." Samhoud weet waarover hij spreekt: volgende week stelt hij zijn kortfilm In Your Face voor.
Het lijkt echter het meest waarschijnlijk dat virtual reality eerst doorbreekt in animatie. Het derde filmpje dat ik te zien krijg, Invasion!, is indrukwekkend: een computergeanimeerde scène waarin een cartooneske alien landt in een sneeuwlandschap. Voor het eerst heb ik het gevoel dat niet alleen de beelden haarscherp zijn, maar dat de mix tussen actie en rust perfect goed zit. Ik kan de dunne plot en de bewegingen van de personages perfect volgen, en genieten van mijn eigen virtuele bewegingsvrijheid. Ook al omdat de camera zelf veel meer kan bewegen.
Tijdens Invasion! lijkt VR eindelijk van een toekomst verzekerd. Maar hetzelfde gevoel had ik toen ik Avatar in 3D zag, en die revolutie is een stille dood gestorven. "Dit is iets anders. 3D vind ik niet zo boeiend. Het voegt misschien iets toe aan klassieke film, maar meer niet. VR is een helemaal andere ervaring, een nieuwe categorie. De traditionele bioscoop zal dan ook niet verdwijnen, maar dit zal erbij komen."
Samhoud is er zeker van dat VR, een concept dat al decennialang maar niet van de grond lijkt te komen, nu op de rand van de doorbraak staat. Net door het te laten samensmelten met de traditionele cinema-ervaring. "Zo blijft het betaalbaar: wie hier naar de bioscoop komt, betaalt 12,50 euro voor een ticketje, niet zo veel meer dan voor een gewone film. Maar we geloven dat we hiermee winst kunnen maken. Het is een kwestie van voldoende bezoekers te hebben en hen een leuk avondje uit te bezorgen - met de beste, exclusieve films, en de best mogelijke technologie. Net zoals cinema altijd heeft gewerkt."
