Het kan zowel een vloek als een zegen zijn. Voelt het als coaching of als voortdurend op de vingers gekeken worden? Dat laatste gebeurt steeds vaker door bedrijven of verzekeraars die onze gedragingen en prestaties willen monitoren via applicaties. Wearables tonen waar we lopen op kantoor of hoe gezond ons hart klopt, apps hoe snel we optrekken bij het stoplicht.
Lees ook: Privé mailen tijdens werktijd verboden? Wat je (niet) mag verbieden voor je personeel
eHealth en selftracking
,,Op dit moment worden daar positieve incentives aan gekoppeld, zoals verzekeringsfirma's die goed rijgedrag bij jongeren belonen met kortingen'', zegt Tania Moerenhout, die aan de Universiteit van Gent onderzoek doet naar eHealth en selftracking - applicaties of draagbare toestellen die toestaan dat persoonsgegevens gemeten worden. ,,Maar je krijgt dus data zonder context. Als je bijvoorbeeld op de rem moet staan omdat je gedwongen wordt door de chauffeur voor je, staat het toch mooi geregistreerd zonder die specifieke context erbij.''
De manier waarop we daarmee omgaan is heel verschillend als het over eigen initiatief gaat of een opgelegde vorm van selftracking door bedrijven of verzekeringen, ziet Moerenhout. ,,Als het wordt opgelegd, gaan mensen creatief aan de slag in de hoop er zo goed mogelijk uit te komen, zelfs sjoemelen. Allemaal zodat je 'in data' de persoon bent die voldoet aan de vereiste.''
Stress als gevolg
Maar misschien niet de persoon die je bent of wil zijn. Moraalfilosofe Katleen Gabriels van de Technische Universiteit Eindhoven beschrijft in haar boek Onlife hoe de digitale wereld ons leven bepaalt. ,,Een concreet voorbeeld zijn de wearables die Amazon aan zijn werknemers gaf en die bewegingen op de werkvloer bijhielden. Op den duur ga je je eigen lichaam aansturen op basis van de vereisten die het bedrijf oplegt."
Volgens Gabriels leidt het opleggen van normen en een voortdurende competitie tot stress. ,,En dat werkt niet op lange termijn. Mensen zijn nog steeds gelukkiger als ze beschikken over een zekere vrijheid en autonomie.''
Toename werkdruk
,,Mensen werken dan niet meer om het goed te doen, enkel om de doelstellingen te behalen'', beaamt arbeidspsycholoog Frederik Anseel. ,,Als je die evaluatie ook nog eens gebruikt om een heel dossier rond een werknemer op te bouwen, kan dat voor heel veel werkdruk zorgen. Zelfs al maak je zo'n systeem rechtvaardig en objectief.''
Mensen zijn nog steeds gelukkiger als ze beschikken over een zekere vrijheid en autonomie
Katleen Gabriels
