De oorsprong van het verhaal ligt rond 1825, toen de familie een wagenmakerij, smederij en houtzagerij runde naast een boerenbedrijf. „Zo ging dat toen”, vertelt de huidige eigenaar uit de zesde generatie, Jorrit den Hartog (53), in het AD. „Je voorzag de directe omgeving van verschillende zaken.” Van kruiwagens tot schaatsen – alles wat het dorp nodig had, werd ter plekke gemaakt.
Van paard naar motor
De komst van de auto begin twintigste eeuw betekende een keerpunt. Stoom maakte plaats voor elektriciteit, paardenwagens werden gemotoriseerd. Na de Tweede Wereldoorlog richtte het bedrijf zich volledig op trucks en bedrijfswagens, de basis voor wat het vandaag is.
Die transformatie kostte generaties bloed, zweet en tranen. Vader Everard, die in 1963 na een gerenommeerde carrosserieopleiding aan de Fachschule für Karosserie- und Fahrzeugbau in het Duitse Kaiserslautern het bedrijf binnenkwam, moest het door de crises van de jaren 60 en 70 loodsen. Een persoonlijk drama maakte het extra zwaar: in 1972 kwam zijn vader om bij een verkeersongeluk, net toen Jorrit twee weken oud was. „Mijn vader moest ineens alle verantwoordelijkheden dragen.”
Nieuwbouwplannen belandden in de ijskast; overleven stond voorop. Jaren later volgde toch uitbreiding in Est, en in 1997 de definitieve verhuizing naar bedrijventerrein Slimwei in Waardenburg. Uit respect voor de wortels bleef ‘Est’ in de bedrijfsnaam. De oude locatie kreeg als eerbetoon de naam Wagenmakers Erf.
Crisis als kans voor Hartog-Est
De jonge directeur, die eerst ervaring opdeed bij een Canadees busbedrijf, nam in 2003 het stokje over. Vervolgens kreeg hij te maken met de bankencrisis van 2008. „Een periode van overleven, buffelen, pijnlijke ontslagen en overwerken”, herinnert hij zich. „We moesten roeien met de riemen die we hadden.”
Maar de crisis dwong ook tot herbezinning. Waar Hartog-Est zich eerder als allround carrosseriebedrijf profileerde, ging de focus op specialistisch maat- en tekenwerk. Vader Everard koos nog voor het potlood, de liniaal en papier, maar met de komst van zijn zoon Jorrit in het bedrijf kreeg ontwerpen een nieuwe impuls. De jongste telg introduceerde CAD- en later 3D-tekenen.
De werkplaatschef werd opgeleid om te kunnen tekenen en voor grotere projecten werden professionele tekenaars ingehuurd. Engineering, bouwen vanaf tekening om maatwerk te leveren, werd de standaard. Zo kon er snel en nauwkeurig bereikt worden wat met de hand voor onmogelijk werd gehouden.
Van Tilbury uit 1900 naar moderne carrosserie
Van simpele schetsen op hout tot gedetailleerde 3D-modellen: tekenen is het fundament waarop het vakmanschap van het bedrijf rust, vertelt engineer Jeroen Wassing. De evolutie van het tekenwerk loopt volgens hem als een rode draad door de bedrijfshistorie. „Schetsen, soms op een stuk hout, of oud vel papier, gebeurde al die tijd al. In ons archief hebben we tekeningen uit 1900 van zogenoemde Tilbury’s, eenassige koetsen.”
Vanaf sobere lijntekeningen werd er iets gemaakt om de werkplaats een idee te geven en maten vast te leggen. „Voor de klanten werden er rijk uitgewerkte illustraties, ware kunstwerken, gemaakt om te laten zien hoeveel vakmanschap er in een koets of wagen zou schuilen. Of het nu gaat om een Tilbury van rond 1900, of een moderne carrosserie in 3D: de essentie is in twee eeuwen tijd nooit veranderd.”
Het bedrijf richt zich nu op niches zoals infrabeheer, groenvoorziening en tankbiertransport. Geen standaard dichte laadbakken, maar unieke maatwerkoplossingen zoals hefvloeren. „We zijn echte transportbouwers geworden”, zegt Den Hartog. „Onze slogan luidt niet voor niets: Wij bouwen transport.”
Flexibiliteit als overlevingsstrategie
Het geheim van het 200-jarige bestaan? Aanpassingsvermogen. „Goederenvervoer is constant in beweging”, stelt Den Hartog. „Flexibel zijn is essentieel. We moeten kunnen meebewegen als de markt zich ontwikkelt.”
En dat betekent niet alleen simpelweg bouwen wat er nu gevraagd wordt, maar ook nadenken over duurzaam produceren en techniekonderwijs, weet hij. Den Hartog zit in het bestuur van het Regionaal Centrum voor Technologie (RCT) in Gelderland, een organisatie die zich richt op de omslag naar slimmer en duurzamer produceren in met name de maakindustrie. Daarbij is er aandacht voor techniek, opleiding en duurzaamheid.
„We willen vakmanschap behouden. Ook als er geen zevende generatie komt, maar een overname. Om dat niet verloren te laten gaan, zijn we betrokken bij techniekonderwijs in de regio. We ontvangen groepen leerlingen en gaan langs bij scholen.”
Den Hartog kijkt alleen al door het verleden met vertrouwen naar de toekomst. „Niet opgeven zit al tweehonderd jaar in ons systeem.”
