Dankzij dit bedrijf kan een gezin jaar lang douchen en koken 'op drie koeien'

Juist terwijl een vrachtwagen een nieuwe lading koeienmest aflevert, knielt Frank van Genugten even verderop bij een leiding die uit de grond naar boven steekt. Ziedaar; in één beeld het begin en het einde van het vergistingsproces. ,,Dit is onze fysieke verbinding met het gasnet van het dorp”, zegt de 47-jarige ondernemer in het AD. ,,Vanaf deze plek stroomt elk uur 125 kuub groen gas richting de huizen.”

Achthonderd huishoudens hele jaar door gas

Van Genugten hield jarenlang zelf koeien, maar is sinds anderhalf jaar eigenaar van Groenewoud Gas, een vergistingsinstallatie in Sint-Oedenrode, pal tegen de A50. Sinds het bedrijf draait, is er al voor 1,7 miljoen kuub groen gas rechtstreeks in het lokale gasnet gepompt.

Het gaat vierentwintig uur per dag door en daarmee biedt hij zo’n achthonderd huishoudens in Sint-Oedenrode, Olland, Nijnsel en Boskant het hele jaar door aardgas. ,,Drie koeien kunnen een gezin van vijf personen een jaar lang van voldoende gas voorzien”, rekent Van Genugten voor.

Omwonenden vaak bang voor overlast

De weerstand tegen mestverwerkers en -vergisters is vaak groot. Omwonenden zijn bang voor overlast van stank en op- en neer rijdende vrachtwagens. Milieu- en natuurclubs protesteren, politici en bestuurders wikken en wegen.

Ook Van Genugten heeft in totaal tien jaar moeten knokken voor zijn vergunningen om te kunnen bouwen. Een enorme luchtwasser - een investering van meer dan twee ton - is zijn license to produce, zegt hij. ,,Er zijn in de opstartperiode, begin vorig jaar, twee klachten binnengekomen. Die hadden betrekking op de werking van de luchtwasser. Nadat die problemen waren verholpen, zijn er geen meldingen meer geweest.”

Sowieso merkt Van Genugten dat het sentiment rond mestvergisting ‘aan het kantelen’ is. Poetin dreigt de kraan naar Europa steeds verder dicht te draaien en drukt Europa daarmee met de neus op de feiten. Het weer opvoeren van de gaswinning in Groningen is slechts een ‘aller- állerlaatste redmiddel’, zoals minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) het eerder al verwoordde.

Grote ambities met biogas

Dus wordt de roep om alternatieven luider, terwijl het kabinet toch al grote ambities heeft met biogas. Over acht jaar, in 2030, moet Nederland jaarlijks minstens twee miljard kubieke meter groen gas produceren. Bijna tien keer zoveel als nu. Er komt een zogenoemde bijmengverplichting voor gasleveranciers: alle gas in de leidingen naar woonhuizen moet straks voor twintig procent uit groen gas bestaan.

Bij het halen van die doelstellingen, speelt mestvergisting een wezenlijke rol, beaamt Jetten. Van Genugten, nuchter: ,,Er zit een grote tegenstrijdigheid tussen het beleid om steeds meer boeren op te ruimen en de toenemende behoefte om zelf gas te produceren.”

Mest komt terecht in grote ronde koepeltank

Een mestvergister zoals in Sint-Oedenrode draagt niet alleen bij aan de levering van aardgas. Het bedrijf is volledig circulair: alles wordt (her)gebruikt.

Hoe gaat dat? De mest wordt elke dag door een vrachtwagen van Van Genugten opgehaald bij zestien melkveehouders in de omgeving, in een straal van zo’n vijf kilometer rondom het bedrijf. De stront en urine van de dieren komen terecht in een grote ronde koepeltank. Gedurende 37 dagen wordt alle biogas (vooral CO2 en methaan) eruit gehaald en vervolgens gescheiden.

De CO2 wordt vloeibaar gemaakt en benut voor de kassenteelt. Het methaangas kan na enkele tussenstappen als aardgas het net op en krijgt daar als duurzame variant voorrang op het reguliere gas. Nu het verbruik in de zomer relatief laag is, zit in het lokale Rooise gasnet zelfs alleen nog gas van Van Genugten. ,,In een heel warme periode, als er weinig wordt gekookt en veel gebarbecued, is het soms spannend of ik alles kwijt kan. Het is deze zomer al voorgekomen dat ik ’s nachts op halve kracht moest draaien.”

Koemestkorrels voor tuinen

Van Genugten benadrukt dat de mest dagvers wordt opgehaald. ,,Een koeienflats stoot vanaf seconde één methaan uit. Daarom halen we de mest zo snel mogelijk weg uit de stallen en slaan het hier op in afgesloten tanks. Door vergisting brengen we de uitstoot van methaan met negentig procent terug; vanaf stal en opslag tot en met aanwending.”

De mest die overblijft, wordt ontdaan van alle bacteriën en vervolgens gescheiden in dunne en dikke fractie. De dikke fractie wordt verwerkt tot droge, natuurlijke koemestkorrels, die worden verkocht via tuincentra en bloemisterijen of gewoon bij het eigen bedrijf. Een nieuwe toepassing is de verwerking in isolatiepanelen voor woonhuizen (zie kader).

In de dunne fractie wordt de ammoniak via een ‘stikstofstripper’ omgezet in ammoniumsulfaat, waarna het door Van Genugten wordt teruggebracht naar dezelfde melkveehouders als waar het vandaan kwam. Zij rijden het op hun land uit. ,,Als vervanger van dure chemische kunstmest, die met veel aardgas -en dus veel minder duurzaam- wordt gemaakt”, zegt de Rooienaar. ,,Bij het uitrijden ontsnapt bovendien geen ammoniak meer. De ammoniakuitstoot wordt door deze manier van vergisten in totaal met zestig procent gereduceerd. Ja, daarmee kun je dus echt een wezenlijk aandeel hebben in de oplossing van het stikstofprobleem.”

‘Mestvergisting is geen toekomstmuziek hè’

De voortdurende oorlog in Oekraïne, de stijgende gasprijzen en dure kunstmest maakt dat steeds nadrukkelijker naar mestvergisting wordt gekeken. Logisch, vindt Van Genugten. ,,Veel alternatieven voor energie zijn nog volop in ontwikkeling. Mestvergisting is geen toekomstmuziek. Het is er al, en het werkt.”

Al realiseert hij zich ook dat hij de grootste critici daarmee niet zal overtuigen. ,,Die hebben veelal maar één doel: minder dieren, minder boeren. Als het drastisch verkleinen van de veestapel je enige agendapunt is, dan is elke oplossing die daar niet aan bijdraagt bij voorbaat verdacht. Ook mestvergisting. Maar ik denk dat 95 procent van de bevolking er anders over denkt. Als we op deze manier zelf aardgas kunnen produceren, ammoniak- en methaanemissies fors terugbrengen én kunstmest en andere hoogwaardige producten kunnen maken, hoe mooi wil je het hebben?”