Arbeidsmarkt in West-Brabant zit in de lift

Cijfers

In 2017 telde West-Brabant ongeveer 517.000 inwoners. Daarvan werkten 347.000 personen. 4,5% van de beroepsbevolking (16.000 personen) was werkloos. Dat komt overeen met het landelijk gemiddelde. Van de werkzame personen waren er 290.000 werknemer en 57.000 zelfstandig. Ongeveer 1 op de 5 werkenden had een migratieachtergrond (ten minste één ouder is niet in Nederland geboren) en er werken evenveel vrouwen als mannen. 30% van de beroepsbevolking is laagopgeleid, 41% heeft een middelbare opleiding en 27% is hoogopgeleid. Van 2% is het opleidingsniveau niet bekend. De meeste mensen werken in bedrijven met 50 tot 250 werkzame personen (ongeveer 90.000) en bedrijven met 10 tot 50 werkzame personen (ongeveer 80.000).

Bron: CBS en Werkgelegenheidsenquête 2017 Regio West-Brabant.

Trends en kansen

Uitvoeringsinstantie UWV ziet verschillende trends op de arbeidsmarkt in West-Brabant zoals vergrijzing en een toenemend tekort aan technisch personeel. Ondanks de opleving van de economie zijn er nog steeds te weinig kansen voor ouderen, mensen met een beperking en laagopgeleide jongeren.

De gemiddelde leeftijd van de beroepsbevolking in West-Brabant neemt de komende jaren toe. Ouderen blijven langer meedoen op de arbeidsmarkt omdat vroegpensioen verdwijnt, de AOW-leeftijd hoger wordt en ouderen ervoor kiezen om langer te blijven werken voor een aanvulling op hun inkomen. Tegelijkertijd is het voor ouderen (55+) die hun baan verliezen moeilijker om weer aan het werk te komen dan voor andere leeftijdscategorieën.

Er is een tekort aan technisch opgeleid personeel. Door automatisering en innovatie is er vooral een vraag naar middelbaar, hoger en wetenschappelijk opgeleide technici. De ontwikkeling en het onderhoud van steeds geavanceerdere systemen vragen om meer kennis bij degenen die ermee werken.

Net als in de rest van Nederland komen er in West-Brabant steeds meer hoger opgeleiden op de arbeidsmarkt. In sectoren waar er niet genoeg banen op hun niveau zijn, vervullen zij vaak vacatures voor lager opgeleiden. Dat maakt het vooral voor schoolverlaters met een lagere opleiding moeilijker om een baan vinden.

De werkgelegenheid in West-Brabant neemt flink toe, maar niet alle groepen profiteren daar evenveel van. Voor ouderen die hun baan verliezen is het nog steeds lastig om aan nieuw werk te komen. Laagopgeleiden vinden minder makkelijk een baan dan gemiddeld. Dat geldt ook voor mensen met een arbeidsbeperking.

UWV werkt samen met gemeenten, onderwijs, bedrijfsleven, Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en werkgevers- en werknemersorganisaties in West-Brabant om de arbeidsmarkt goed te laten functioneren en knelpunten aan te pakken.

Die aanpak heeft drie pijlers:

Werk van morgen: werknemers moeten beter zijn voorbereid op een flexibele arbeidsmarkt. Technische ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij en de behoeften van consumenten stellen steeds nieuwe eisen aan de kennis en vaardigheden van werknemers.

Werk naar vraag: werkzoekenden en scholieren moeten zich meer richten op beroepen en sectoren waar de kans op werk nu en in de toekomst goed is. Daarbij moet de aansluiting van opleidingen op de vraag van bedrijven nog beter worden.

Werk voor iedereen: ten slotte zetten de organisaties in op begeleiding voor degenen die nu moeilijk werk vinden, bijvoorbeeld omdat zij een opleiding hebben gevolgd waarin nu weinig werk is of omdat ze door een beperking moeilijker toegang hebben tot de arbeidsmarkt. Met omscholing, oriëntatie op nieuwe beroepen en bijvoorbeeld sollicitatietraining vergroten zij hun kans op werk.

Bron: Regio in Beeld West-Brabant, oktober 2017 (UWV).

Sectoren uitgelicht

Zorg

In de zorg is op dit moment een groot tekort aan personeel. Zorginstellingen als Thebe, Surplus, TanteLouise en TWB hebben tientallen vacatures op hun sites staan, vooral voor verpleegkundigen en verzorgenden. Amphia Ziekenhuis in Breda en Bravis Ziekenhuis in Roosendaal en Bergen op Zoom zoeken vooral (gespecialiseerde) verpleegkundigen. De instellingen werken met overheid en onderwijs samen in het Zorg- en Welzijnspact West-Brabant om de krapte tegen te gaan.

Logistiek

Het aantal banen in de logistiek neemt toe, onder meer door de vestiging van grote distributiecentra. Zo steeg van alle plaatsen in West-Brabant de werkgelegenheid in 2017 het meest in Halderberge (5,8%). In deze gemeente ligt een groot deel van het industrieterrein Borchwerf II waar nieuwe distributiecentra zijn neergestreken. De logistiek is een sector waarin naar verhouding veel mensen met een lager opleidingsniveau werken, zoals chauffeurs en medewerkers in distributiecentra. Door automatisering en robotisering neemt de vraag naar hoger opgeleide medewerkers toe.

Maintenance/onderhoud

In West-Brabant is veel (proces)industrie. Deze industrie kan alleen veilig, duurzaam en efficiënt werken door goed onderhoud. Daarom zijn er in de regio veel bedrijven die zich richten op dit onderhoud en op technische ondersteuning. In de omgeving van de militaire vliegbasis Woensdrecht zijn bedrijven gevestigd die onderhoud en onderdelen bieden voor de vliegtuigindustrie. Het aandeel kenniswerkers (hoger opgeleiden) is in de sector maintenance bijna 50%.

Biobased economy

Biobased economy, logistiek en maintenance zijn de speerpuntsectoren in West-Brabant. De regio zet in op ontwikkeling van deze sectoren omdat de verwachting is dat ze de economie van West-Brabant verder kunnen versterken. Biobased economy (BBE) betekent dat producten en reststromen uit de landbouw en de voedingsmiddelenindustrie worden gebruikt om bijvoorbeeld materialen mee te maken of energie op te wekken. Deze ontwikkelingen leveren nieuwe economische activiteit en daarmee arbeidsplaatsen op in vooral de chemische sector en in de sector agro & food. Voorbeeld is het bedrijf Bato Plastics dat van restmateriaal afbreekbare plantenpotten en bevestigingsmateriaal voor de tuinbouw ontwikkelde.

Vrijetijdseconomie

Onderzoek in opdracht van Regio West-Brabant (RWB) laat zien dat het aantal banen dat voortkomt uit toerisme en recreatie kan toenemen tot meer dan 17.500 in 2022 (14.000 in 2017). Het gaat om banen in de horeca, maar ook om werkgelegenheid in andere sectoren als gevolg van toename van toerisme en recreatie. Zo neemt de werkgelegenheid in de agrarische sector toe als land- of tuinbouwbedrijven producten leveren aan restaurants in de regio. En het aantal banen in de bouw neemt toe als West-Brabant meer investeert in verblijfsaccommodaties zoals hotels en vakantiebungalows of in de restauratie van monumenten.

Bron: Bijdragepotentie VTE Sector; onderzoeksrapport uit 2017 van Dynamic Concepts consultancy Eindhoven in opdracht van Regio West-Brabant (RWB).

5 verbeterprojecten

Sectorplan West-Brabant

Doel van dit project is om de sectoren onderhoud, logistiek en biobased economy te versterken en mensen in die sectoren aan het werk te krijgen en te houden. Het project startte begin 2016 en is afgelopen juni gesloten. Tot nu toe heeft het project ruim 350 mensen aan werk geholpen, vooral in de sector logistiek. In het najaar worden in een eindverslag de definitieve resultaten van het sectorplan bekendgemaakt.

De Match van Brabant

Op 20 september organiseert WerkgeversServicepunt West-Brabant op 4 plaatsen activiteiten om werkgevers en werkzoekenden te matchen. Met onder meer gesprekken, speeddates en workshops in Bergen op Zoom, Breda, Roosendaal en Geertruidenberg kunnen werkgevers de juiste persoon bij een vacature vinden.

Zorg- en Welzijnspact

De sector zorg en welzijn is de grootste werkgever in West-Brabant. Tegelijkertijd is het een arbeidsmarkt waar veel vraag is naar goed en gekwalificeerd personeel. Gemeenten, zorgaanbieders, onderwijsinstellingen en andere organisaties werken samen in het Zorg- en Welzijnspact om de schaarste aan personeel te verhelpen. Zo ondernemen ze acties om de instroom en de opleidingscapaciteit van zorgopleidingen te vergroten, de opleidingen beter te laten aansluiten bij de praktijk, het imago van werken in zorg en welzijn te verbeteren, medewerkers te behouden voor de sector en de productiviteit en effectiviteit van de zorg te vergroten met behulp van technologie en innovaties.

De Uitvindfabriek

De Uitvindfabriek is een laboratorium voor de arbeidsmarkt van de toekomst. Kinderen en jongeren leren er ontdekken, onderzoeken en ondernemen. Zo maken ze kennis met wetenschap en technologie en krijgen een beter zicht op een (vervolg)opleiding in de techniek. Bij de Uitvindfabriek, gevestigd in de voormalige snoepfabriek De Faam in Breda, zijn kinderen welkom met de klas of het gezin. Overheid, onderwijsinstanties en bedrijven sponsoren De Uitvindfabriek.

Social Return

De Participatiewet, ingevoerd in 2015, geeft gemeenten de opdracht om te zorgen dat mensen met bijstand of een andere uitkering zoveel mogelijk aan het werk gaan. Onder de noemer Social Return hebben gemeenten beleid en maatregelen om te voldoen aan deze wet. Zo moeten ondernemers met meer dan 25 werknemers die opdrachten doen voor de overheid, meewerken aan maatregelen om (duurzame) werkgelegenheid te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld met stageplaatsen of leerwerkplekken. De gemeenten in West-Brabant werken samen om de resultaten van Social Return te verbeteren en de samenwerking met werkgevers makkelijker te maken. Ze harmoniseren hun beleid en werkwijze en gaan over op één systeem om de uitvoering aan te sturen en resultaten te volgen.

Kans op werk: de gouden lijst

Twee keer per jaar komt de Gouden Lijst uit. Op deze lijst van 'West-Brabant werkt aan Morgen', een samenwerkingsverband van overheid, opleidingsinstituten en bedrijven, staan de meest kansrijke (toekomstige) beroepen in West-Brabant, uitgesplitst naar sector en opleidingsniveau. De lijst helpt scholieren, studenten en werkzoekenden bij hun keuze voor een opleiding of carrièreswitch. De Gouden Lijst wordt samengesteld aan de hand van informatie van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en UWV.

Volgens de laatste editie van de Gouden Lijst doe je er goed aan te kiezen voor een opleiding of baan in:

• techniek of bouw (installatietechniek, weg- en waterbouw, metaal, bouw en afbouw)
• zorg (verzorgende, verpleegkundige)
• retail
• transport en logistiek

Weinig werk is er op dit moment in de uiterlijke verzorging (schoonheidsspecialist), de sector welzijn (pedagogisch medewerker, sociaal-maatschappelijk dienstverlener) en in de dierverzorging.

Bron: Gouden Lijst Kansrijke Beroepen, publicatie van West-Brabant werkt aan morgen.