Deze glasgigant is liever 'fast follower' dan 'early innovator'

De gevel van het nieuwe World Trade Center in New York, de koepel van de Reichstag in Berlijn, de gevel van de Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt, de opbouw van de Elbphilharmonie in Hamburg, de overkapping van het British Museum in Londen. Allemaal gemaakt met glas van het Limburgse Scheuten. Althans met glas van het Duitse dochterbedrijf BGT, specialist in zeer hoogwaardige glasproducten voor dergelijke iconische gebouwen.

Scheuten in Venlo is een stille reus op glasgebied. Van een klein raampje met isolatieglas tot tien kilometer geluidsscherm lang de Amsterdamse ringweg A10, het wordt gemaakt in een van de zeven vestigingsplaatsen van het bedrijf in Nederland, België en Duitsland. Nederland telt vier grote glasbewerkingsbedrijven. Scheuten is daarvan de enige die niet behoort tot een buitenlands concern.

De geschiedenis van Scheuten gaat terug tot 1950, toen het in Venlo werd opgericht als kleine glasbewerker. Jacques Scheuten (70), de zoon van de oprichter, maakte het bedrijf groot met een enorme drift tot vernieuwing en uitbreiding. In 1970 opende hij een van de eerste fabrieken van isolatieglas van Nederland. Daar kwamen in de loop der jaren steeds meer glasvarianten bij, van inbraakwerend tot brandwerend.

Zo'n vijftien jaar geleden ging Scheuten ook zonnepanelen produceren, met een eigen fabriek voor de productie van silicium-cellen, de grondstof. Goedkope zonnepanelen uit China drukten de producten van Scheuten Solar echter uit de markt. In 2012 leidde het tot een miljoenenfaillissement van dat (aparte) bedrijfsonderdeel. In de tussentijd bleef Scheuten uitbreiden in glas, mede door de aankoop van bedrijven in Duitsland en België. Door de crisis in de bouw raakte het bedrijf in de problemen. De vraag naar bijvoorbeeld isolatieglas voor woningen viel terug, de kantorenmarkt stortte in en de schulden liepen op. Het noopte Scheuten tot een forse afslankingsoperatie. Zo werd onder meer het chique hoofdkantoor van de hand gedaan, een productielocatie in Noord-Brabant gesloten en enkele dochterbedrijven verkocht.

Vorig jaar werd Scheuten overgenomen door de Amsterdamse investeringsfirma Value Enhancement Partners, mede omdat eigenaar Jacques Scheuten geen opvolger had. De ceo van Scheuten, ingenieur Donald Eshuis (58), is blij met de overname. 'Door alle tegenslag waren we meer bezig met overleven dan ondernemen. We zijn uit de verliezen en kunnen weer investeren in de groei van het bedrijf.'

De crisistijd had wel een aantal voordelen, vindt Eshuis, die een kleine drie jaar geleden bij Scheuten aan de slag ging. 'Er is heel veel focus gekomen op de efficiency van het bedrijfsproces. Net als de bouwsector is de glaswereld lang achtergebleven in het industrialiseringsproces, misschien uit een soort trots op het eigen product. Het gaat nu om vragen als: hoe kun je veel huizen bouwen, in minder tijd en met minder vakmensen? Het antwoord is: door een meer industriële aanpak, door specialisatie en voortdurende verbetering van het productieproces.'

Een ander voordeel is dat Scheuten 'terug' is bij het kernproduct: beglazing. 'Geen innovatie om de innovatie, maar zo goed en snel mogelijk reageren op de vraag uit de markt. Je moet veel produceren om de kosten te drukken en tegelijk maatwerk leveren, bijvoorbeeld kleine aantallen of bijzondere formaten. Dat is de uitdaging: het combineren van massa en maatwerk.'

Nu de bouw weer op volle toeren draait, rijden in Venlo de vrachtwagens af en aan. Ze brengen grote glasplaten, waarvan Scheuten in drie grote loodsen producten maakt. Het bedrijf maakt zelf namelijk géén glas. Europa telt slechts vijf grote glasfabrieken, ondernemingen waarvoor investeringen nodig zijn van honderden miljoenen euro's.

Varianten

Gek genoeg biedt Scheuten veel meer producten aan dan de markt wil hebben. Wat dat betreft zit glas 'in het verdomhoekje', vindt Eshuis. Architecten, aannemers en mensen die zelf een huis bouwen of verbouwen, weten volgens hem wel dat er 'dubbel' isolatieglas bestaat, maar kennen niet altijd de verbeterde variant met drie lagen glas, zoals de Scheuten Trisolide. Of dat er ook isolatieglas verkrijgbaar is met geluidswerende, zonwerende of inbraakwerende eigenschappen. 'Geluidswerend glas kan nabij een vliegveld of een snelweg veel bijdragen aan het woongenot. Zonwerende beglazing kan een airconditioning overbodig maken. En wat het weren van inbrekers betreft: mensen geven wel veel geld uit aan hang- en sluitwerk, maar vergeten hun inbraakwerend glas. Dan is het voor een inbreker een koud kunstje om binnen te komen.'

Glas vormt maar een klein deel van de totale bouwkosten, rekent Eshuis voor. 'Een gemiddeld huis heeft vijftien openingen. Voor elke opening moet je nadenken over het juiste glas. We moeten de markt, al onze mogelijke klanten, nog leren wat de mogelijkheden zijn. Want ken je het niet, dan koop je het niet. We hebben een enorme marketingopgave.'

Dat Scheuten ook wolkenkrabbers voorziet van hun glazen verpakking is reden tot trots, maar geldt binnen de bedrijfsgroep als een aparte activiteit. De wereldwijde vraag naar bijzondere gebouwen is volgens Eshuis ook tijdens de crisis niet stilgevallen. 'Die wereld heeft nooit een dip gezien.' De speciale projecten dragen inmiddels zo'n 50 miljoen bij aan de omzet van 150 miljoen euro.

Die bouwdrift lijkt makkelijk werken voor Scheutens Duitse dochterbedrijf BGT, maar de werkelijkheid is anders. Bij de bouw van torens van een miljard euro of meer gaat het om 'projectmanagement van het allerhoogste niveau', vindt Eshuis. Elk onderdeel van de bouw wordt uitbesteed. Het gevelglas bepaalt in hoge mate de uitstraling van het gebouw, zodat er doorgaans weinig aarzeling bestaat om veel geld te betalen voor glas van de beste kwaliteit. Anderzijds is het voor de projectmanager oppassen met de kosten. 'Je moet heel goed weten op welke vragen je 'ja' of 'nee' zegt.'

Hoewel Scheuten niet meer per se voorop wil lopen met innovatie ('We zijn voorlopig liever fast follower dan early innovator.'), wordt er toch gewerkt aan nieuwe producten. Zoals 'dynamisch glas', waarvan je eigenschappen als de kleur of zonwerendheid naar believen kunt aanpassen. 'Dat zouden we vroeger alleen proberen te ontwikkelen, nu doen we dat met een partner. Heel spannend. Heel veel glasproducenten zijn ermee bezig en iedereen probeert zijn eigen standaard te vestigen. Het lijkt op de videorecorder van vroeger, waar uiteindelijk VHS het dominante systeem werd. De techniek is nu alleen nog erg duur. De kunst is om het mainstream te maken, zodat de kosten omlaag kunnen. Ook dat zal voor een deel marketing zijn.'