Nederlandse ondernemer pioniert met lingeriebedrijf in conservatief Irak

Majids lingeriezaak Khanem is al jaren een groot succes in Iraaks-Koerdistan. In het bijbehorende atelier leidt ze kansarme vrouwen op tot vakkundige naaisters. Haar droom is om uiteindelijk 60 procent van de producten door Iraakse vrouwen te laten maken.

Haar levensverhaal begint in Suleimaniya, een Koerdische stad in het noorden van Irak. Na de Golfoorlog vluchtte ze met haar ouders, vier zussen en twee broers naar Nederland. Ze was zestien en moest zichzelf ,,opnieuw uitvinden’’. Nu woont ze met haar gezin in Utrecht, maar reist tweewekelijks naar Koerdistan voor zaken. Het interview met het AD vindt plaats in haar Utrechtste achtertuin. Er zijn veel bomen, verschillende vogelhuisjes en kippen en het barst er van de bloemen.

Als kind zonnebloempitten verkopen

Ze vertelt gedreven en vrolijk. ,,Ik was als kind al ondernemend’’, zegt ze. ,,Toen ik zes was wilde ik zonnebloempitten verkopen. Ik roosterde ze zelf, toog naar een straatje achter ons huis in Koerdistan. Stond ik daar met puntzakken vol. Op een gegeven moment kwamen er kinderen naar me toe die zeiden: meisjes verkopen geen zonnebloempitten. En inderdaad, ik raakte ze niet kwijt. Maar daar vond ik een oplossing voor: ik gaf ze mee aan mijn neefje. Hij kreeg een percentage van de winst.”

Toch begon Majid haar loopbaan niet als zzp’er. Tot zo’n zeven jaar geleden werkte ze na de opleidingen Midden-Oostenstudies en Internationaal Recht als ambtenaar voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. ,,Alles wat ik bij de overheid deed, was op beleidsniveau. Zinvol werk, maar de afstand tussen ‘aan de knoppen zitten’ en de daadwerkelijke praktijk was voor mij te groot. Ik wilde zelf met mijn voeten in de modder staan.”

Zwangerschapsbeha in Irak

Dan komt er een telefoontje van een goede vriendin uit Koerdistan. ,,Ze vroeg of ik een zwangerschapsbeha wilde opsturen.’’ Tot Majids verbazing blijken ze die in Irak niet te hebben. Goede beha’s zijn nergens te vinden, hoorde ze de vriendin zeggen. Zo rijpt het plan om een onderneming in lingerie te beginnen in Iraaks Koerdistan.

Majid neemt een maand onbetaald verlof en vliegt naar Irak. Ze doorkruist Koerdistan om te kijken of er inderdaad een markt is voor lingerie. Zo ontdekt ze dat beha’s meestal door mannen zonder enige verstand van maten worden verkocht in kleine winkeltjes waar vrouwen niet of nauwelijks kunnen passen. ,,Overal waar ik kwam hadden ze alleen a, b en c-cups. Nergens verkochten ze beha’s voor grotere cupmaten, terwijl Koerdische vrouwen vaak stevige borsten hebben.’’

En hoewel Koerdische steden zoals Suleiymania en Erbil er fraai uitzien, met glanzende kantoorgebouwen en hypermoderne winkelcentra, is de samenleving er nog vrij conservatief. Het aandeel vrouwen op de werkvloer is traditioneel laag en de omstandigheden voor winkelpersoneel noemt Majid schokkend. Vrouwelijk winkelpersoneel krijgt 50 procent minder betaald dan mannelijke collega’s. Na wat veldonderzoek zegt ze haar baan bij de overheid vaarwel en start ze met haar eigen bedrijf.

Moedig en energiek

Majid wilde niet alleen een goede lingeriezaak op poten zetten, ze noemt het haar plicht om ook te werken aan een betere werkklimaat voor Koerdische vrouwen. Er zijn 25 Koerdische vrouwen en twee mannen betrokken bij de lingeriezaak en het atelier. Veelal interne ontheemden, zoals de vluchtelingen die geen landsgrens oversteken officieel heten, of Koerdische vrouwen uit armere gezinnen, groepen die doorgaans gedoemd zijn tot werkloosheid. ,,Ze zijn moedig en energiek. Mijn ogen en oren.’’

Hoe komt het dat ze zich zo graag wil inzetten voor de vrouwenzaak? ,,Dat hebben mijn ouders me meegegeven. Mijn vader was een lieve, fijnbesnaarde man die me groot heeft gebracht met het idee dat ik alles kan wat een man ook kan. En mijn moeder was een taaie. Ze was basisschooldirecteur, de kostwinner van ons gezin.

Een ondernemer in Irak, zegt Majid, moet volhardend zijn. Ze lacht: ,,Koerdisch Irak is geen markt voor watjes.” Het vergt volgens haar weerbaarheid, kennis en veel geduld.

Corona en ondernemen

Corona krijgt haar er niet onder. Niet dat de crisis geen impact heeft op haar bedrijf. Het raakt de hele productieketen; bijna alles ligt op dit moment stil. Het meest urgente pijnpunt is haar gesloten atelier. ,,Ik heb geprobeerd om opdrachten binnen te halen voor mondkapjes en medische kleding, maar mede door woekerprijzen van Chinese aanbieders is dat een mission impossible. Ik vrees voor het moment dat ik de vrouwen moet vertellen dat we onze plannen niet meer kunnen realiseren. Dat zal het meeste pijn doen.’’