Hoe Hans Schmidt van een viswinkeltje in Rotterdam een wereldbedrijf maakte

In zijn appartement op 10 hoog, met uitzicht op de Bergse Voorplas in Rotterdam-Hillegersberg, toont Hans Schmidt (86) een papiertje. Daarop heeft hij de belangrijkste momenten uit zijn leven geschreven. ,,Ik wil niets vergeten te melden”, zegt hij stellig op AD.nl.

Hij is in de laatste fase van zijn leven beland, beseft de oprichter van het Rotterdamse visimperium. Het had niet veel gescheeld of een coronabesmetting werd hem het in het voorjaar van 2020 fataal. ,,Ik heb aan de beademing gelegen”, blikt hij terug op drie maanden ziekenhuisleed. ,,Eenmaal thuis kon ik geen theelepeltje meer optillen.”

Het ziekenhuis is geen onbekend terrein meer voor Schmidt, die nog altijd werkt aan zijn revalidatie. Liefst zeven keer is hij geopereerd aan zijn linkerknie, vertelt hij. ,,Inmiddels heb ik een nieuwe, maar lopen gaat bijna niet meer.”

De slijtage van zijn gestel komt voor de gepensioneerde vismagnaat niet als een verrassing. ,,Toen ik als jongeman nog voor mijn vader werkte, reed ik elke dag naar de visopslag in de haven van Scheveningen. Daar tilde ik tientallen natte houten kisten vol vis van 40 kilo per stuk mijn bestelbusje in. Ruim zestig jaar later is mijn lichaam gewoon op.”

De winkel Schmidt Zeevischhandel op de Westzeedijk is in de jaren 50 een begrip in Rotterdam. Oma Schmidt is het familiebedrijf met haar viskar in 1908 begonnen. Haar zoon, de vader van Hans Schmidt, neemt de zaak na de oorlog over. ,,Het was een sobere tijd met veel armoede”, herinnert Schmidt zich het Rotterdam van de wederopbouwfase. ,,Naast ons zat animeerbar ‘Golden Gate’. Weet je wat die meiden dronken? Spiritus, want jenever was te duur.”

Na zijn school- en diensttijd komt Schmidt fulltime in de zaak van zijn vader, maar al snel beseft hij dat hij bepaald geen winkelier is. ,,Ik kon nog geen haring inpakken”, vertelt hij. ,,Bovendien dacht ik alleen maar groot. Aan de export. De scheepvaart. De horeca.”

Op een dag is hij het leven achter de toonbank zo zat, dat hij op de fiets springt en met een partij verse vis in zijn fietsmand naar het Parkhotel rijdt. ,,Ik heb om 12 uur een afspraak met directeur Groen, vertelde ik de receptioniste. Dat was helemaal niet zo, maar ik mocht toch doorlopen.”

Parkhotel werd eerste grote klant - dankzij Rotterdamse bluf

Eenmaal op kantoor van de directie van het Parkhotel sluit hij zijn eerste grote zakendeal. Schmidt Zeevischhandel mag exclusief vis leveren aan het luxe hotel. Restaurant Old Dutch aan de Rochussenstraat en andere toonaangevende horecazaken volgen. ,,Ineens leverden wij de Rotterdamse horeca voor honderden guldens in de week aan vis.”

Ondanks dat de klantenkring toeneemt, is zijn vader niet blij met de nieuwe bedrijfsfilosofie van zijn zoon. ,,We hebben enorme ruzie gehad”, weet Schmidt nog. ,,Hij wilde een klein winkeltje blijven; alleen verkopen aan particulieren. Hij was trotser op mijn twee zussen achter de toonbank, dan op mij.”

Schmidt houdt het voor gezien in de viswinkel van zijn vader en verkast naar de kop van Duitsland. ,,Ik heb drie jaar voor Unilever gewerkt in Bremerhaven en de Cruxhaven, als manager van de visafdeling. Daar heb ik het vak geleerd.” Schmidt balt zijn vuist: ,,De discipline. De perfectie.”

Maar als het in Rotterdam niet meer loopt met Schmidt Zeevischhandel, haalt zijn moeder hem over om vrede te stichten met zijn vader en terug te keren naar het familiebedrijf. ,,Onder de voorwaarde dat we eindelijk groter zouden gaan denken”, zegt Schmidt.

Onder leiding van Schmidt junior verovert Schmidt Zeevischhandel binnen de kortste keren de Rotterdamse horecawereld. De winkel op de Westzeedijk wordt al snel te klein. ,,We hadden meer verwerkingsruimte en een grotere diepvries nodig, ten behoeve van de export.”

Als hij begin jaren zestig hoogte krijgt van ontwikkeling van kantoorpanden op het nabijgelegen Vasteland door Philips Pensioenfonds, springt Schmidt op de trein naar Eindhoven. ‘Ik heb een afspraak met de directeur van de afdeling vastgoed’, zegt hij tegen een verbaasde secretaresse en loopt zo linea recta naar het directiekantoor.

... en zo werd de Philips Vastgoed-directeur overtuigd

Eenmaal aangeschoven aan het bureau van een directeur van de vastgoedafdeling van Philips, vertelt Schmidt waarom hij in aanmerking moet komen voor 3.000 vierkante meter bedrijfsoppervlak aan het Vasteland. ,,Mag ik u uitnodigen in Rotterdam?”, stelt hij de directeur na de eerste kennismaking voor. ,,Dan gaan we een vorkje prikken bij Old Dutch en overnacht u in het Parkhotel.”

Zo gezegd, zo gedaan. ,,Na het diner heb ik hem afgezet bij een seksclub aan de ’s-Gravendijkwal”, vervolgt Schmidt. ,,Ik gaf hem mijn creditcard mee. Met de eigenaar van de club sprak ik een limiet af. De rest mocht hij zelf betalen.”

De volgende dag, tijdens de brunch in het Parkhotel, doet Schmidt snel zaken en worden de contracten ondertekend. Hij glimlacht: ,,Voor een relatief laag bedrag mocht ik de bedrijfsruimte voor tenminste tien jaar huren, op voorwaarde dat ik er iets moois van zou maken.”

‘Ik herken kwaliteit’

Daarin slaagt Schmidt met verve. Zijn bedrijf, sinds 1993 ‘Schmidt Zeevis’, groeit uit tot wereldspeler in de visverkoop. Hij levert aan alle uithoeken van de wereld, wint diverse keren de landelijke haringtest en krijgt tot twee keer toe de ondernemersprijs Rotterdam uitgereikt. Zijn geheim? ,,Ik herken kwaliteit en koop dan groots in.”

Zo doet hij graag zaken in de haven van Stellendam met ‘de beste vissers van het land’, vertelt hij. ,,Het pekelen (marineren van de vis, pal na de vangst - red.) en kaken (verwijderen van de ingewanden - red.) wordt door die jongens met zoveel liefde gedaan, dat merk je aan de fijne, zilte smaak van de vis.”

Als een van de eerste visleveranciers levert hij zijn product gefileerd en al in porties af aan zijn klanten. ,,In sommige horecazaken liepen wel vijftien koks rond, mede om de vis schoon te maken. Helemaal niet nodig. Ik dacht mee met de horecaondernemer door het schoonmaken voor onze rekening te nemen.” Daarbij zijn perfectie en kwaliteit altijd zijn handelsmerk geweest, vertelt hij meermalen. ,,Onze vis zal je nooit ruiken”, legt hij uit. ,,Als het in een viswinkel ruikt naar vis, dan moet je snel wegwezen.”

Hoewel de winkelverkoop in zijn winkel op het Vasteland prima is, haalt hij het merendeel van zijn omzet uit de export. ,,Grote olietankers, maar ook cruiseschepen, die aanmeerden in de Rotterdamse haven, leverden we voor weken visvoorraad.”

‘Die Griek Onassis was een slechte betaler’

Grote klanten, zoals de Griekse scheepsmagnaat Aristoteles Onassis, weet de Rotterdamse visexporteur aan zich te binden. ,,Die Griek was een slechte betaler”, foetert Schmidt, die daarom eens in de vier maanden naar het kantoor van de Griek in Monaco rijdt om zijn geld op te eisen. ,,Tonnen in guldens, verpakt in koffertjes, die ik keurig naar de ABN-bank in Nederland bracht”, gniffelt hij.

De Rotterdamse visexporteur heeft immers ook zijn kosten. Er loopt in de jaren tachtig en negentig al 50 tot 60 man personeel rond in de winkel op het Vasteland. Velen van hen hebben Schmidt Zeevis voor hun pensioen niet verlaten. ,,Ik betaalde niet alleen goed, maar regelde ook een huurwoning in de buurt van de winkel. Dat kon toen nog.”

Schmidt is niet de werkgever die bekend staat om megalomane personeelsuitjes. Hij is wel iemand die waardering in zijn mensen toont. ,,Een personeelslid was veertig jaar in dienst. Toen heb ik mijn vriend André van Duin gevraagd om voor hem op te komen treden.” De dag van het feest pikt Schmidt, met chauffeur, de komiek op in zijn huis in Amsterdam, een uur voor aanvang van het personeelsfeest. ,,Wat denk je?”, verzucht Schmidt. ,,File! We stonden muurvast door een ongeluk. Pak de vluchtstrook maar, zei ik tegen mijn chauffeur.”

Politie-escorte met André van Duin

Als de auto nog geen kilometer later wordt tegengehouden door een verkeersagent, gaat het achterraampje omlaag en steekt Schmidt zijn gezicht uit het raam. ,,Agent, u heeft gelijk, maar André van Duin, hier naast mij, heeft een première in Luxor. Hij moet op tijd zijn. Toen kregen we een politie-escorte naar Rotterdam.”

Schmidt buldert het uit. ,,Ik bedoel maar: alles voor het personeel.”

Hij heeft geknokt voor zijn bedrijf, voor zijn mensen, maar vooral voor zijn eigen aanzien. Veelvuldig toont hij foto’s, waarop hij poseert met diverse ministers, De Sjah van Perzië en koningin Máxima. Het gevoel van erkenning zit heel diep.

,,Als kind van een eenvoudige visboer voelde ik me niet altijd geaccepteerd", verzucht hij. ,,Zo werd ik niet aangenomen op de Rotterdamse Schoolvereniging, waar mijn vrienden wel naartoe mochten. Onbewust heeft dat me strijdbaar gemaakt.” Als de geschiedenis zich herhaalt bij zijn zoontje, die wordt geweigerd bij Jockey Club Kralingen, grijpt Schmidt in en belt een zakenrelatie - geldschieter van de manage. Want, zo stelt hij: ,,Niemand bepaalt waar ik en mijn familieleden welkom zijn.”

Samen met zijn vrouw - ‘toen we net verkering kregen, waren alle kerels in Rotterdam jaloers op mij’ - heeft hij drie kinderen, drie jongens. ,,Ze hebben allemaal in de zaak gewerkt”, vertelt Schmidt, ,,Maar er is geen troonopvolger uit voortgekomen. Ze hebben allemaal gestudeerd en hun eigen weg gekozen. Het zijn kanjers, ik ben trots op ze.”

Mede daarom verkoopt hij rond de eeuwwisseling zijn visimperium. ,,Ik was ook niet meer in staat om mijn personeel te motiveren om op tijd bij de klanten te komen”, verklaart de pensionado. ,,Er werd ook weleens een doosje vis gestolen door het personeel. Toen ik iemand op heterdaad betrapte, dacht ik bij mezelf: het is mooi geweest.”

Ondanks de verkoop, wordt de geestelijk vader van Schmidt Zeevis in de nieuwe winkel, dat enorme zeeschip in de Spaanse Polder, nog altijd aangesproken als ‘de grote baas’. Hij komt er twee keer in de week. Op zijn scootmobiel, met een ingebouwde Tesla-accu’ rijdt hij van Hillegersberg naar de Spaanse Polder. Heerlijk vindt hij dat: ,,Lekker een visje eten met mijn vrienden. Ik trakteer altijd.”

Hij lacht. ,,Als je succesvol bent, dan heb je vrienden.” Fijne vrienden, begrijp hem niet verkeerd: ,,Maar voor de hebberds moet je oppassen.”

Toch heeft hij in zijn leven veel vriendschappen gekocht, geeft Schmidt toe. ,,Een van hen is een onderwereldjongen met zo’n grote motor. ‘Hans’, zegt hij altijd. ‘Als je in de problemen komt, bel me dan. Binnen vijf minuten ben ik bij je.’ Hij laat het contact in zijn telefoon zien: ‘Boefje’.

Zijn beschermengel, zoals hij ‘Boefje’ ook noemt, kende hij nog niet toen hij in elkaar werd geslagen door Chinese penoze. ,,Ik had voor 4000 gulden vis geleverd aan een Chinees restaurant, maar ik kreeg mijn geld niet. Toen ben ik verhaal gaan halen. Nou, dat heb ik geweten.”

Op zijn 86ste hoeft hij, tot zijn eigen opluchting, niet meer achter zijn geld aan. Soms mist hij het zakendoen, het sluwe onderhandelingsspel of het testen van de eerste haringvangst wel. ,,Maar mijn tijd is geweest”, besluit de Rotterdamse visverkoper, terwijl hij het papiertje met aantekeningen over zijn leven opvouwt en in zijn zak stopt. ,,Ik heb het respect nu wel verdiend.”