Prins Constantijn over startupklimaat: ‘Polderen in crisistijd, dat kan helemaal niet’

Sinds zijn aantreden in 2016 als speciaal gezant bij eerst StartupDelta en later Techleap zet prins Constantijn zich in voor een bloeiend en toekomstbestendig startupklimaat in Nederland. Corona of niet, hij is ervan overtuigd dat alleen ondernemingen die aanhaken op de belangrijke trends van het moment - zoals de energietransitie, artificiële intelligentie en genderdiversiteit - zullen overleven. In het AD zet hij zijn visie uiteen.

Het zijn turbulente tijden, ook voor startups. Wat merkt u daarvan?

„Er gebeurt van alles in het ecosysteem van startups en scale-ups. In eerste instantie zorgde corona voor een hele grote schok. Ondernemingen reageerden daar heel verschillend op. Sommigen zagen het als een kans. Ondernemers die al eerder zo’n crisis hadden meegemaakt, wisten: je moet zo diep mogelijk in je kosten snijden en zorgen dat je zoveel mogelijk cash binnenhoudt. De boodschap daarbij was steeds: ga ervan uit dat het dit jaar niet meer goed komt. Gelukkig zien we ook dat veel startups de crisis overleefd hebben.”

Wat maakt dat die ene startup het overleeft en de andere niet?

„Sommige startups hebben het heel moeilijk, terwijl andere de wind in de zeilen hebben. Zaak is goed te blijven luisteren naar klanten. Startups zijn vaak kleiner, flexibeler, en ondernemender dan grote bedrijven. Ze hebben niet de middelen om in slaapstand te gaan. Veel van hen moesten dus ook wel door naar iets anders. Een aantal startups is gigantisch hard gegaan. Zoals thuisbezorgbedrijven als Picnic, en alles wat te maken heeft met zorg, maar ook edtech (onderwijs op afstand, red.). Dat laatste was eindeloos lang een belofte, maar kwam niet echt van de grond. En nu is het opeens heel erg versneld in de markt gekomen.”

„We zien sowieso dat transities in de coronacrisis erg versnellen: de energietransitie, de voedseltransitie, digitalisering en AI: trends waar juist heel veel startups in zitten.”

Wat kan Techleap voor startups betekenen?

„Allereerst hebben we 300 miljoen euro aan kredieten weten te organiseren, die gemanaged worden door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen. Daarnaast bieden wij advies door veel ervaren ondernemers aan het woord te laten over hoe je het beste kunt omgaan met de gevolgen van zo’n crisis. Doordat wij een hele community van bedrijven vertegenwoordigen, hebben wij bedrijven aan nieuwe mensen kunnen helpen die bij een ander bedrijf overbodig werden.”

Gaat overheidssteun nu niet te veel naar de gevestigde industrie en grote, meestal niet de meest innovatieve bedrijven, zoals KLM?

„KLM is belangrijk voor Nederland, maar dat geldt net zo goed voor andere bedrijven. Het heeft niet zoveel zin om te zeggen: je stopt nu 1 miljard in KLM, maar die had je ook in een ander bedrijf kunnen stoppen.”

„Als je kijkt in welk soort bedrijven nog dynamiek zit dan zijn dat vaak de startupachtige bedrijven. Daar zitten de banen van de toekomst. Eigenlijk is het niet zozeer startups versus iets anders. Het gaat erom dat de hele economie aan het digitaliseren is en aan het verduurzamen. Bedrijven die niet meegaan, zijn vaak de problematische bedrijven. Dus als KLM niet meegaat in een meer duurzaam model, inclusief een meer datagedreven manier van werken, dan is dat op termijn het einde van KLM.”

Wordt 2021 een jaar waarin we alles anders gaan doen?

„Ik geloof dat de huidige, tweede coronagolf daarin een belangrijke rol kan spelen. Mensen dachten bij de eerste golf: het zal wel weer overgaan. Grote systeemveranderingen duren heel erg lang. In het voorjaar zagen we waar het naartoe kan gaan. Maar toen kwam snel daarna een gevoel van ontspanning. Er zijn allerlei structurele veranderingen nodig. Daar moeten we niet alleen in meegaan. Wil Nederland relevant blijven, dan moeten wij daar in voorop willen lopen. En dan moeten we ook echt die omschakeling maken.”

Gelooft u dat deze crisis een kantelpunt betekent?

„Degenen die vooruit willen zullen, denk ik, succesvoller zijn dan degenen die achter blijven lopen. Maar ik er heb minder vertrouwen in dat die systeemveranderingen met diezelfde snelheid doorgevoerd kunnen worden. Kijk naar de zorg: we hebben het al twintig jaar over e-health. En dan wordt die in deze crisis ook nog maar mondjesmaat toegepast. Dan hoor ik Ernst Kuipers (voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg, red.) praten over de samenwerking tussen ziekenhuizen waar ze al jaren naartoe wilden, en eindelijk komt het er nu van. Maar je ziet ook dat op het moment dat de crisis voorbij lijkt, ze de samenwerking weer opzeggen in plaats van juist door te pakken.”

„Iemand moet echt de regie in pakken. En daar zijn we in Nederland heel slecht in. We willen alles een beetje regelen in plaats van oplossen. Maar al dat polderen, dat kan helemaal niet in crisistijd.”

U bent één van de initiatiefnemers van #fundright om de diversiteit in de Nederlandse techsector te vergroten. Meer investeringen in vrouwelijke ondernemers. Lukt dat?

„We hebben dit jaar gezien dat alles stagneert. We zien een kleine vooruitgang, maar het is niet voldoende. Dat blijft dus een grote uitdaging. Begin dit jaar, toen de coronacrisis begon, werd diversiteit op een lager pitje gezet. Omdat ook de fondsen aan het overleven waren en hun bedrijven overeind probeerden te houden. Daarna is het door Black Lives Matter - en door andere externe trends - opeens weer heel erg versneld op de agenda gekomen.”

Waar komt uw betrokkenheid met genderdiversiteit vandaan? U bent omringd door sterke vrouwen, u heeft ook dochters. Maakt dat nog een verschil?

„Mijn dochters zijn behoorlijk geëmancipeerd. Dat vind ik alleen maar leuk. Ik vind het mooi als ze voor hun eigen mening opkomen en daar fel in zijn.”

Maar u heeft zowel dochters als een zoon. Heeft dat ook uw bewustzijn veranderd?

„In zoverre dat je jezelf daarbij tegenkomt. Ik kom zelf uit een jongensnest. Gelukkig heeft mijn vrouw mij al voor de geboorte van onze kinderen flink voorbereid op hoe het is om met een vrouw samen te leven. Als je met alleen maar jongens opgroeit, is dat een hele andere omgeving. Dat hele competitieve, van elkaar behalve verbaal ook fysiek bevechten. En daardoor problemen helemaal niet uitspreken. Ik denk dat ik dat geleerd heb toen er meer vrouwen in mijn leven kwamen: dat je dingen moet uitspreken en je emoties moet delen. Dat je complimenten moet geven, en niet alleen maar moet denken maar het ook moet zeggen. Dat soort dingen waren wij vroeger thuis niet zo gewend. Dat heb ik dus echt moeten leren.”