Silicon Valley-experts over Nederland: met ja-maar-mentaliteit ga je het niet redden

,,Over vijf jaar schrijven we Het geheim van Nederland”, grapte Eva Schram optimistisch in de C&V show, waarin prins Constantijn van Oranje ‘de zinvolle lessen’ in het boek aanprees. ,,Zo niet, dan ben je voor je het weet de zieke man van Europa, zoals Finland in 2015", luidt Wibe Wagemans pessimistisch de noodklok.

Kapitaal en cultuur

Om Nederland op de wereldkaart te zetten, zijn volgens Schram kortweg twee dingen nodig: meer kapitaal en openheid. ,,Kapitaal is daarvan nog de makkelijke. Neem de enorme pensioenpotten. Daarvan gaat nu minder dan 0,1 procent naar innovatieve startups.” Berichten dat er honderden miljarden durfkapitaal klaarliggen om hun weg te vinden naar mkb en startups, verwijst Wagemans resoluut naar fabeltjesland. ,,Onzin! Het is huilen met de pet op. Vooral in de eerste financiering loopt Nederland ver achter op andere Europese landen met slechts 0,05 procent van het durfkapitaal in de wereld, dat tussen 2010 en 2019 groeide van 10 naar 28 miljard dollar. De rest moet via banken en instanties en die komen meestal pas aan tafel als je winst maakt.”

De ‘onzin’ wordt goeddeels veroorzaakt door spraakverwarring: Private Equity noemt Wagemans ‘nauwelijks durfkapitaal omdat het gaat over bedrijven in een veel later stadium’. De serie-ondernemer die daarnaast in een half dozijn startup-boards zit, praat over Venture Capital. Het verschil tussen PE en VC is dat Private Equity veelal een meerderheidsbelang neemt in bestaande bedrijven die efficiënter kunnen om dan in waarde te groeien, terwijl VC veelbelovende startups door de verschillende beginfases loodst voor veel meer rendement.

Ook het Verre Oosten gaat veel sneller dan Nederland en Europa: voor de eerste financieringsronde door VC’s is bijvoorbeeld het marktaandeel van China tussen 2010 en 2019 gestegen van dertien naar 32 procent terwijl Nederland ging van 0,04 procent naar 0,05 procent, blijkt uit onderzoek dat Schram en Wagemans deden. ,,De vraag, het verschil, is of je als financier c.q. investeerder naar de financiële potentie van een bedrijf kijkt of naar het onderpand, zoals traditionele banken doen.”

Hoe Nederland meer durfkapitaal, VC, beschikbaar kan krijgen, heeft onder andere met overheidsbeleid te maken. Het is een cruciaal deel van het geheim van Silicon Valley dat Schram en Wagemans in negentien concrete lessen beschrijven. In Nederland hoor je vooral ‘doe maar gewoon’ en ‘ja maar’; in The Valley bijna altijd ,,Het gaat goed komen, al weet ik nog niet hoe."

De val van Nokia en Finland

Constantijn van Oranje, behalve prins vooral ook als Special Envoy van Techleap een groot voorvechter van innovatie, stelt dat Europa na de eerste successen in de mobiele revolutie de slag totaal heeft gemist. Wagemans maakte het van dichtbij mee. Hij had al in vijf landen gewerkt toen Nokia hem naar de VS afvaardigde. De Finse gigant verkocht toen - in 2007 - 1,1 miljard mobieltjes per jaar, vijf keer meer dan Apple, dat intussen bijna twee biljoen euro waard is, dit jaar.

Plots stokte de innovatie. Wagemans: ,,Een verbazingwekkende fout in leiderschap om niet verder te innoveren op het mobiele operating system Maemo. Daardoor werd een biljoenenmarkt aan Google en Apple weggegeven. Europa verkwanselde zo een markt die nog veel groter was dan de auto-industrie en Finland zag zijn economie krimpen. Zo snel kan welvaart afnemen.”

Vitality Quotient in The Valley

Ondertussen had Wagemans Silicon Valley geproefd en toen Nokia hem een andere expat-functie aanbood, was het te laat. ,,Saai! Terwijl de nabijheid van al dat talent in Silicon Valley erg aanstekelijk werkte. De intensiteit en snelheid - die enorm worden onderschat - passen bij me. De Vitaliteit Quotiënt noemen we dat in het boek.”

Schram knikt fel. ,,Iedereen wil iets. Dat begint heel klein en dan ontstaat er samen iets. Een soort ecosysteem waarin iedereen elkaar vasthoudt.” Wagemans knikt nog feller ,,Het tegenovergestelde van Nederland. De Belgische ondernemer Bart Decrem, die al jaren in The Valley woont en werkt, zegt het in ons boek goed: het eerste dat je in België of Nederland hoort is ‘nee’. Zelfs de broedplaatsen van jonge creatieve studenten en ondernemers zoals Brainport in Eindhoven zijn eilandjes. Waarom draait het niet meer om samenwerken en leren?”

Foto boven: het hoofdkantoor van Apple, in Silicon Valley.

Het geheim van Silicon Valley is waar het in Nederland aan ontbreekt en elke les in het boek is de andere kant van de praktijk in ons land. Wat het boek zo waardevol maakt en waardoor Schram en zeker Wagemans soms erg kritisch zijn. ,,Juist omdat Nederland zulk goed onderwijs heeft zijn er mogelijkheden”, benadrukken beiden.

Hoe moeilijk het is ondernemer te zijn

Bezorgd zijn ze ook, blijkt als Wagemans op zijn praatstoel zit. ,,Even kort door de bocht: zonder startups geen innovatie, zonder innovatie geen economische groei en zonder economische groei komt een welvaartsstaat op de tocht te staan. Zoals Finland tien jaar geleden en zoals in de VS Detroit, dat ooit de nummer één was als het om innovatie gaat. De triestigheid in de Rust Belt is verschrikkelijk.”

Kom er bij de kosmopoliet niet mee aan de Nederlandse innovatie te roemen. ,,Het wordt beter, maar er is nog veel te weinig waardering voor innovatie in het algemeen en ondernemers in het bijzonder, terwijl ondernemen bloed, zweet en tranen kost. De absolute top van de universiteiten kiest meer voor startups dan vroeger, maar het snelle geld en de prestige van de corporates winnen het nog steeds met grote afstand.” Dat Nederlanders risicomijdend zijn, hoopt Schram met het boek te verminderen door te laten zien hoeveel er te winnen valt als je vaker in het diepe springt.

Heb je een probleem?

Om de innovatie te versnellen is bewustzijn nodig en een ander kennisniveau. Mensen die niet louter druk boenend naar het dek kijken, maar die vanuit het kraaiennest verder durven te kijken om de koers te bepalen. Niet dat volgens Wagemans het onderwijsniveau verschilt. ,,Het gaat erom dat in Silicon Valley mensen weten hoe een open ecosysteem werkt en daarin veel meer ervaring hebben.” Daarover gaan de negentien lessen in het boek. Punt is alleen dat je daar open voor moet staan en om te beginnen je moet realiseren dat je een probleem hebt, moet weten wat je niet weet.

Dat is les vijf: Zet blinde vlekken om in zwakke plekken. ,,De stap van onbewust onbekwaam naar bewust onbekwaam en vervolgens hulp zoeken. Maar waar vind je hulp? Hoeveel experts op het gebied van community zijn er in Nederland?” Wie de andere achttien lessen om te leren ondernemen op z’n Silicon Valleys leest, komt geheid tot nieuwe inzichten in zichzelf. Dat is het begin.

Pay it forward

De belangrijkste les en de reden waarom Schram en Wagemans elkaar vonden en tien weken later het boek hadden geschreven: pay it forward. Schram: ,,Geven zonder direct iets terug te vragen. Niet bang zijn dat een ander er met je idee vandoor gaat als je het deelt. Wel vertrouwen dat het ecosysteem daardoor groeit en dat die groei later alsnog in jouw voordeel is.”

Het is duidelijk hoor- en zichtbaar een kernwaarde van beide auteurs en hét geheim van hun succes en Silicon Valley. ,,In Nederland zegt iemand niet snel: 'Ik zal jou eens aan iemand voorstellen.' In Silicon Valley bijna elke dag, vaak ook via Advisory Boards.”

Het beste advies van Schram en Wagemans? In koor: ,,Ga een kop koffie drinken met je concurrent!”

In deze video brengt Gerard van den Broek, uitgever van De Ondernemer, het eerste exemplaar van 'Het geheim van Silicon Valley' naar staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) van Economische Zaken.