Prins Constantijn (TechLeap): 'Meer startups moeten de stap hogerop kunnen maken'

Mona Keijzer (CDA, demissionair staatssecretaris Economische Zaken en Klimaat) wil in gesprek met het AD eerst een misverstand uit de weg ruimen. Of noem het liever het wegpoetsen van een cliché. ,,We hebben de neiging een startup te associëren met een kekke twintiger met baardje en staartje die met een latte door de stad loopt en een vaag eenmansbedrijfje bestiert. Dat beeld klopt niet. Met name startende techbedrijven houden zich met zoveel verschillende en belangrijke ontwikkelingen bezig. Denk aan onderzoek naar ziekten en medicijnen. Of de toepasbaarheid van waterstof. Ze passen sleuteltechnologieën toe, zoals kunstmatige intelligentie, en verbeteren daarmee bijvoorbeeld de gezondheidszorg.’’

Daarom is het volgens de staatssecretaris belangrijk dat de Nederlandse overheid blijft investeren in startups. Zodat ze kunnen doorgroeien naar de volgende fase: de scale-up. ,,Als we dat niet doen, bestaat de kans dat we afhankelijker worden van buitenlandse bedrijven, diensten en data. Het is goed als er meer bedrijven zoals Adyen (de Nederlandse betalingsverwerker, red.) ontstaan en de wereldmarkt veroveren. Maar dat gaat niet vanzelf.’’

Mona Keijzer: 'Grote stappen gezet voor startups'

De toon is gezet. Keijzer vindt dat er onder haar verantwoordelijkheid de afgelopen vier jaar ‘grote stappen zijn gezet’ om startende techbedrijven meer ruimte te geven zich te ontwikkelen. ,,We hebben onder meer extra geïnvesteerd in TechLeap, de organisatie die zich inzet voor de verbetering van het tech-ecosysteem in ons land. In 2019 kregen ze 35 miljoen euro voor een periode van vier jaar.’’

Boegbeeld van TechLeap is Constantijn van Oranje. De prins dreigde twee jaar gelden nog te stoppen als ambassadeur voor startende ondernemingen als het kabinet niet meer ambitie toonde. De tactiek werkte. Het ministerie van Economische Zaken besloot 65 miljoen euro te pompen in start- en scale-ups.

De ambitie van de overheid om Nederland te laten uitgroeien tot het sterkste ecosysteem voor jonge bedrijven in Europa en mondiaal door te stoten naar de topvijf (en een plekje bemachtigen tussen Silicon Valley, New York, Londen en Peking) klinkt uiteraard als muziek in de oren van Constantijn, maar een dergelijke positie bemachtig je niet alleen met financiële prikkels.

Talent aantrekken én kunnen betalen

Volgens de techprins is er ook op ander vlak werk aan winkel. Zoals op fiscaal gebied. Als het aan Constantijn ligt, is het van belang dat het aantrekkelijker wordt om personeel te betalen in aandelen. En het moet makkelijker worden buitenlands talent naar Nederland te halen. ,,Langzamerhand begint het door te dringen, ook in de politiek, dat we het bij startups en scale-ups niet over een klein fenomeen hebben. Kijk alleen al naar de beurs, de bedrijven die scoren op het Damrak zijn jong, vaak niet ouder dan twintig jaar. Ze beginnen ook dominanter te worden, dat zien we al een tijdje in de VS en China, waar techbedrijven een enorme schaal hebben. Een raket naar de maan is niet langer het domein van de overheid sinds de heer Elon Musk zich ermee bemoeit. Wat je ziet bij dit soort bedrijven is dat ze zich anders gedragen, met name op het gebied van financiële structuur. Ze worden vaak niet eens meer bancair gefinancierd.’’

Dat vergt flexibiliteit, vindt Constantijn. Nodig om talent te kunnen aantrekken en te behouden voor bedrijven met potentie. ,,In Nederland lopen we enorm achter met het vullen van vacatures. Vooral voor startups, die geen salaris kunnen bieden à la Google of Uber. Dit kun je compenseren door aandelen te geven die pas later wat opleveren. In samenwerking met de ministeries van Financiën en Economische Zaken kijken we of een dergelijke optieregeling kan worden getroffen om zo onze concurrentiepositie als land te verbeteren en te voorkomen dat talent naar Duitsland, Engeland of Frankrijk gaat.’’

De TechLeap-voorman pleit daarnaast voor het zogeheten Engelse systeem. ,,Daar is het fiscaal aantrekkelijk om te investeren in risicovolle bedrijven, vaak gaat het dan om de vroege fase. Als je tijdens deze beginfase geld in een bedrijf stopt, kun je het betalen van belasting uitstellen. Je kunt zo blijven investeren in die start-ups en bij verlies kun je dit afschrijven. Voor veel ondernemers is dit succesvolle Engelse systeem een prikkel om door te gaan.’’

'Fiscaal durfkapitaal ligt gevoelig'

Staatssecretaris Keijzer geeft toe dat op het gebied van fiscaliteit de overheid meer stappen had kunnen zetten. ,,Dat had sneller gemoeten, ook het ministerie van Financiën had dit onvoldoende op het netvlies.’’ Het ministerie van Financiën werkt samen met EZK aan een nieuwe regeling die met Prinsjesdag wordt aangekondigd in het belastingplan 2022. ,,Wij moeten kijken wat aansluit bij de werkelijkheid van deze bedrijven. Het is inderdaad zinloos belasting te heffen op aandelenopties als het geld er nog niet is. Aan de andere kant moeten we hier goed over nadenken, zodat we het juiste doel bereiken en er geen discussie ontstaat dat we rijken nog rijker maken. Fiscaal durfkapitaal ligt gevoelig.’’

Als succesvol voorbeeld noemt Keijzer het bedrijf Hydraloop. ,,,Deze startup maakt waterzuiveringsinstallaties met de grootte van een koelkast. Het reinigt water uit de douche of wasmachine, zodat je het veilig kunt hergebruiken om bijvoorbeeld de wc door te trekken. Ideaal voor inwoners van landen waar schoon water slecht bereikbaar is. Inmiddels hebben ze een fabriek in Emmen en leidt het in deze regio tot werkgelegenheid. Wat ik wil zeggen is dat het vaak niet gaat om een hightech-achtig gebeuren in een garage met twee mensen achter een pc. In Nederland hebben we gelukkig behoorlijk wat startende bedrijven met een grote diversiteit en verbinding met de maakindustrie.’’

Tekst gaat verder onder foto van Mona Keijzer en Constantijn van Oranje.

Constantijn merkt op dat Mona Keijzer de burger moed geeft. ,,Onder haar mandaat is er veel gebeurd, zeker. Niet alleen de politiek, ook de onderwijswereld richt zich meer op techniek en ondernemerschap. Er worden pogingen gedaan meer vrouwen te enthousiasmeren voor techniek en scholen en universiteiten gaan samenwerkingsverbanden met elkaar aan om zo meer kennis en mogelijkheden te creëren. Allemaal positieve signalen, maar er blijft genoeg te doen. Denk alleen al aan de verruiming van een visumregeling voor buitenlandse medewerkers of introductie van de vroege fase-financiering. Een flink actielijstje voor het nieuwe kabinet, want op dit moment ontwikkelt gemiddeld 15 procent van de tienduizend startende bedrijven in ons land zich naar de volgende fase van scale-up. Dat moet omhoog.’’

Toch halen bedrijven regelmatig miljoenen op van investeerders om door te groeien. Bekende voorbeelden zijn online supermarkten Picnic en Crisp of Mosa Meat dat kweekvlees ontwikkelt. Constantijn: ,,Investeerders achter deze bedrijven zijn vaak ondernemers die zelf ook klein zijn begonnen en niet alleen geld maar ook ervaring meebrengen. Denk aan Jitse Groen, baas van Just Eat Takeaway die geld steekt in Mosa Meat en Crisp. Ze doen dit vaak uit chauvinisme, ze willen in eigen land investeren. Terwijl financieel-rationeel gezien Engeland aantrekkelijker is.’’

Trots op innovators als InBiome, Otrium en Zielwear

De prins laat evengoed merken dat hij ondanks zijn kritische benadering ook trots is op wat jonge techbedrijven tot nu toe voor elkaar hebben gekregen. ,,Ik schep niet graag op, maar natuurlijk zie ik ook genoeg positieve ontwikkelingen. Ik noem bijvoorbeeld InBiome, een biotechbedrijf dat een methode heeft ontwikkeld om veel sneller bacteriën te identificeren. Of Otrium dat de textielindustrie circulair wil maken. En nog eentje: Zielwear; een techplatform dat zich richt op het lokaal produceren van kleding. Alle drie bedrijven die zich richten op een groot maatschappelijk thema. En daarbij niet alleen door TechLeap kunnen worden geholpen, maar ook door oprichters van inmiddels grote jongens als Adyen en Thuisbezorgd.nl. Dit is het moment voor een enorme versnelling en grote investeringen. Want door ontwikkelingen als thuiswerken gaat de digitalisering keihard door en dat geeft impact.’’

Volgens Constantijn is ons poldermodel daarbij een obstakel. ,,Hier praten we vooral met elkaar en moet je iedereen zien mee te krijgen. Dat kost tijd. Heel lastig, want alle partijen hebben een belang. In de VS gaat dat anders: daar is meer ambitie en meer geld. Zo'n man als Musk zet in één keer een geheel eigen structuur op, dat is in ons land allesbehalve gangbaar.’’

Heeft hij nog een gouden tip voor beginnende (tech)ondernemers? Constantijn: ,,Het is belangrijk niet helemaal gefascineerd te raken door technologie, maar vooral te kijken wat de marktpositie van je onderneming is. Welke marge kun je maken? Nederlanders zijn al snel in de ban van een oplossing, maar daarna gebeurt er weinig meer aangezien er minder interesse is in de markt. Terwijl je daar, zeker in het begin, juist heel erg op moet focussen om te kunnen groeien.’’

Mona Keijzer heeft de boodschap van de prins begrepen, maar benadrukt dat zij niet aan de formatietafel zit en het uiteindelijk aan het volgend kabinet is. ,,Aan mij zal het in ieder geval niet liggen.’’