Zonder chips staat de wereld stil; vijf vragen over ASML en het nijpende chiptekort

Waarom zijn chips zo belangrijk?

Omdat ze zo’n beetje overal inzitten, valt te lezen in het AD. Ze sturen digitale processen aan, leveren computerkracht en geheugen. Zonder chips geen spelcomputers, laptops of smartphones. En geen auto’s. In een gemiddelde auto zitten er zo’n 1000.

Maar daar houdt het niet op. Tosti-ijzers, scheerapparaten, elektrische tandenborstels, wasmachines, medische apparatuur, data-centers. Ga zo maar door. Overal zitten die dingen in. Behalve coronavaccins dan.

Hoe zit het met het chiptekort?

Over corona gesproken. De komst van de pandemie gooide het productieproces van chips danig in de war. Fabrikanten dachten minder auto’s te gaan verkopen. Uit voorzorg bestelden ze minder chips.

Tegelijkertijd was er juist meer vraag naar andere chips vanwege al het thuiswerken. Mensen kochten meer computers, telefoons en laptops. De grote chipfabrikanten, waar ASML zijn machines aan levert, vulden vrijgekomen productiecapaciteit op met andere chips.

Toen de vraag naar auto’s in 2020 onverwachts vlug aantrok, hadden producenten geen plek meer. Als gevolg zaten autobouwers zonder chips met productiestops als gevolg.

Dat was niet het enige probleem. Lockdowns verstoorden sowieso allerlei productieprocessen. Tel daar twee branden bij toonaangevende Japanse chipmakers, streng winterweer in Texas en droogte in Taiwan maar bij op. Allemaal zaken die in meer of mindere mate een negatief effect hadden op de productie van chips.

Op de achtergrond speelt nog de aldoor voortdurende digitalisering van alles om ons heen. Zoals gezegd, overal zitten tegenwoordig chips in. Dat worden er de komende jaren alleen nog maar meer. Ter illustratie: Maurice Geraets, directeur bij de Eindhovense chipmaker NXP, voorspelde eerder dat de waarde van chips in een auto verdubbelt als iedereen elektrisch gaat rijden. Die verdubbeling verdubbelt nog eens wanneer auto’s autonoom de weg op gaan. ASML profiteert daar uiteraard enorm van. Het bedrijf groeit en groeit. Vorig kwartaal maakte het 1,7 miljard euro winst, werd vorige week bekend.

Er is veel vraag en weinig aanbod van chips. Dan zullen spullen wel duurder worden?

Zeker. Philips bijvoorbeeld verhoogt de prijzen van elektrische tandenborstels en scheerapparaten, mede als gevolg van het chiptekort.

Gamers die een Playstation 5 willen kopen, verversen al maanden vruchteloos internetpagina’s van elektronicawinkels. De nieuwste spelcomputer van Sony is al bijna een jaar lang overal stijf uitverkocht. Handelaren vragen via Marktplaats woekerprijzen.

Vorige zomer kwam naar buiten dat TSMC uit Taiwan meer geld gaat vragen voor chips. TSMC is de grootste chipproducent ter wereld.

Hoe zit het ook alweer met die machine die niet naar China mocht?

ASML wacht al een jaar of twee op een vergunning om een EUV-machine naar een Chinese klant te exporteren. De Nederlandse overheid geeft die vergunning vooralsnog niet af, onder druk van Amerika. Beide landen zijn onderdeel van de ‘Wassenaar Arrangement’.

De landen spraken af dat voor het exporteren van technologie rekening gehouden moet worden met mogelijke strategische gevolgen. De Amerikaanse overheid wil niet dat EUV-technologie in Chinese handen komt. Sterker nog, begin dit jaar verscheen een Amerikaans rapport waarin ook werd geopperd de export van minder geavanceerde chipmachines naar China aan banden te leggen. Zover kwam het tot dusver niet.

Er is een race gaande naar technologische soevereiniteit als het om chips gaat. De VS, China en Europa zijn allemaal bereid miljarden te investeren in de chipindustrie. Zo gek is dat niet. Zonder chips ook geen moderne oorlogsvoering. Ze zitten overal in, die chips.