Zonder dit Eindhovense bedrijf loopt het internet finaal vast: oprichter doet stap terug

Zonder de hulp van lichtdeeltjes zouden we snel klaar zijn met het versturen van al die data. We wekken simpelweg te weinig energie op om dat allemaal elektrisch te doen. Dankzij licht kunnen we steeds meer en steeds efficiënter online gegevens versturen, bijvoorbeeld via glasvezel.

Het Eindhovense bedrijf Effect Photonics is al dertien jaar aan het pionieren in de fotonica, dat werkt met lichtdeeltjes (fotonen). Er is veel vertrouwen in de potentie van die industrie. Niet voor niets haalde het Eindhovense fotonica-epicentrum PhotonDelta vorig jaar 1,1 miljard euro aan publieke en private investeringen binnen.

Later meer over dat miljard. Eerst verder met fotonica.

Fotonica is mogelijk miljardenindustrie

Dat is een tak van techniek waarvan veel mensen geloven dat het kan uitgroeien tot een miljardenindustrie. Een beetje zoals de micro-elektronica nu. U weet wel, de industrie der computerchips waarmee regionale bedrijven als ASML (chipmachines) en NXP (chips) miljarden verdienen.

Effect Photonics uit Eindhoven hoopt ook op zo’n toekomst. Het is een van de grootste fotonicabedrijven van Nederland en haalde de afgelopen jaren tientallen miljoenen op bij investeerders die geloven in het potentieel van fotonica.

Effect Photonics telt nu meer dan honderd werknemers, maar dat was dertien jaar geleden wel anders. Toen was het een tweemanszaak van Tim Koene en Boudewijn Docter. Zij richtten na hun promotie het bedrijf op vanuit de TU/e. Docter legt eind januari zijn managementtaken bij Effect Photonics neer.

,,In het begin deed ik alles zelf in het lab van de TU/e”, zegt Docter (44) in het ED. ,,Van het ontwerp tot het meten en de fabricage van fotonische chips.” Een rol die door de jaren heen veranderde.

Fotonica uitleggen aan leken

Collega Koene bleef de technische man. Docter werd uiteindelijk de president van het bedrijf, een soort algemeen directeur. ,,Ik had contact met investeerders, liet zien waar de mogelijkheden van fotonica zitten. Ik was bezig ons technische verhaal te vertalen voor relatieve leken.”

Zou hij nog eens een poging willen wagen? ,,Natuurlijk. Wij maken transceivers. Daarmee zetten we elektrische signalen om in lichtsignalen en andersom. Die transceivers zijn een onderdeel van een glasvezelnetwerk.”

Glasvezel? Dat is helemaal niet nieuw toch? Klopt, data vliegen via glasvezel in de vorm van lichtsignalen al jaren over bijvoorbeeld de bodem van de oceaan. Toch is er door de jaren heen wel wat veranderd.

Voordeel van data versturen met licht: meer voor minder

Bij de eerste netwerken werden gegevens verstuurd door het aan- en uitzetten van een laser. Via een soort morsecode met licht dus. Tegenwoordig worden veel meer eigenschappen van licht gebruikt om informatie te versturen. Eigenschappen zoals de fase, polarisatie, golflengte en intensiteit.

De transceivers - met daarin een fotonische chip - van Effect Photonics kunnen al die informatie uit het verstuurde licht filteren en omzetten in elektrische signalen zodat ook een computer er chocola van kan maken. De chips kunnen die elektrische signalen ook weer terugvertalen naar licht.

Het grote voordeel van data versturen met licht: meer voor minder. Docter: ,,We kunnen steeds meer data per seconde versturen over steeds langere afstanden zonder dat daar meer energieverbruik tegenover staat.”

Wachten op de doorbraak

Docter verlaat het management van zijn bedrijf - ‘tijd voor een nieuwe uitdaging’ - op een moment dat de fotonische chips van Effect Photonics klaar zijn om definitief door te breken, zegt hij. Terug naar die 1,1 miljard euro van PhotonDelta.

Een deel van het geld kwam van het Nationaal Groeifonds. Docter: ,,De laatste financiering van het Groeifonds is grotendeels bedoeld om de industrialisatiestap met fotonica te maken.”

Effect Photonics is volgens Docter het eerste fotonicabedrijf in Nederland dat klaar is om in grote volumes fotonische chips te leveren aan klanten. Dat zijn grote telecomaanbieders en bouwers van datacenters. ,,Maar als wij aan grote spelers willen leveren, gaan zij ook naar onze toeleveranciers kijken. Die moeten mee met de groei.”

Massaproductie is grootste uitdaging

Effect Photonics laat een deel van zijn chips bijvoorbeeld maken door het eveneens Eindhovense Smart Photonics. Het verpakken van de chips deed Effect Photonics eerst zelf in Engeland, maar dat bleek te duur. Nu doet Fabrinet in Thailand dat.

,,Massaproductie is de grootste uitdaging”, zegt Docter. ,,Onze klanten bestellen het liefst chips bij een ervaren speler. Dat is comfortabel. Maar zo’n fabriek bestaat voor fotonische chips nog niet. Het is een beetje een kip-ei-verhaal.”

De eventuele definitieve doorbraak van Effect Photonics en fotonica als industrie zal Docter in ieder geval niet van dichtbij meemaken. Hij vertrekt eind deze maand en gaat werken voor HighTechXL, een Eindhovense kraamkamer voor technologische start-ups. ,,Ik draag het stokje over, maar blijf betrokken bij de Nederlandse fotonica-industrie en op de achtergrond bij Effect Photonics”, zegt hij. ,,Je rol als oprichter verlies je natuurlijk nooit.”