Advies nodig bij kiezen sollicitant? Robot Sigmund helpt

Sigmund staat op tafel. Een witte plastic pop, van schouders tot hoofd. Sigmund heeft een bewegend gezicht. Zijn ogen knipperen, zijn blik schiet af en toe van links naar rechts en hij lijkt aandachtig te luisteren. Het voelt alsof er iemand meeluistert, net een echt persoon. Je voelt je bijna een beetje bekeken, terwijl je weet dat het een pop is. Sigmund – ja, inderdaad vernoemd naar psycholoog Sigmund Freud – is de sollicitatierobot van assessmentaanbieder LTP Business Psychologen, zo valt te lezen in het AD.

Inhoudelijke kwaliteiten

Met de genderneutrale Sigmund hoopt het bedrijf – marktleider op het gebied van assessments - zogenaamde bias uit testgesprekken te halen: de (onbewuste) vooroordelen die een interviewer kan hebben als hij of zij een sollicitant voor zich heeft. Deze vooroordelen - gebaseerd op geslacht, etniciteit of andere uiterlijke kenmerken - kunnen de inhoudelijke kwaliteiten van de sollicitant behoorlijk overschaduwen, blijkt uit eerder onderzoek.

Een promotiefilmpje van de Zweedse aanbieder (zie onder), waar LTP de robot vandaan heeft, toont een dame met een hoofddoek die keer op keer wordt afgewezen, maar door de Zweedse variant van Sigmund wél wordt aangenomen op basis van haar antwoorden en haar kwaliteiten. Géén bias dus, als het aan LTP ligt. ,,We willen voorkomen dat er mensen onterecht worden uitgesloten”, vertelt Ivo Winkes, verantwoordelijk voor de online activiteiten van LTP. ,,Uit analyses blijkt dat mensen ’s ochtends niet op dezelfde manier reageren als na de lunch. Als je een enorme rotdag hebt gehad, kan dat van invloed zijn op de beslissing die je maakt bij een sollicitant.”

Lot van sollicitant

Bovendien geeft de robot volledige aandacht aan de sollicitant. Jan Kwint, algemeen directeur van de assessmentaanbieder: ,,Managers hebben vaak de neiging om veel aan het woord te zijn. Het zelfvertrouwen waarmee ze hun positie hebben bereikt, zit ze op dat moment in de weg. De robot heeft dat niet en luistert écht naar wat er wordt gezegd.”

Toch lijkt het gevaarlijk: een robot die beoordeelt of iemand geschikt is voor een functie. Durf je het lot van een sollicitant in handen te leggen van een computer. En wat is de rol van de programmeur? Wat gebeurt er als die een vooroordeel heeft? ,,Daarom is transparantie heel belangrijk”, zegt Kwint. ,,De robot moet op zo’n manier feedback geven dat mensen aan tafel kunnen herleiden waarop hij zijn conclusies trekt.”

Direct uitgebreide analyse

Sigmund stelt een vraag, die ook tijdens het selectie-interview gesteld kan worden, en antwoordt direct met een uitgebreide analyse: ‘Je antwoord bevatte 72 woorden. Dat was een lang antwoord. Je woorden waren overwegend positief en dat toont aan dat je optimistisch bent.’

,,We vinden dit heel veelbelovend”, zegt Kwint. Een robot die emoties kan analyseren, woorden kan analyseren en geluid registreert? Die is er in Nederland nog niet. ,,We hebben Sigmund meegenomen naar een beurs en zien dat mensen selfies gaan maken. Dat is een gekke gewaarwording, dat doe je normaal gesproken alleen met mensen, niet met apparaten.” De komende maanden worden er data vergaard. Zo gaat Sigmund binnenkort naar een groot bedrijf in de buurt van Eindhoven waar alle stagiairs in gesprek gaan met de robot.

Algoritme robot Sigmund

Het verwerken van de data gaat in samenwerking met de Vrije Universiteit in Amsterdam waar een promovendus zich volledig richt op het inrichten van dit algoritme - zodat Sigmund voldoende materiaal en kennis heeft om een weloverwogen beslissing te nemen. Kwint: ,,We hebben hierdoor veel data die de wetenschap nog niet heeft. We brengen dat bij elkaar en stellen onze data ter beschikking aan onderzoek. Sigmund heeft een wetenschappelijke basis.” Dat beaamt Winkes: ,,We zijn de schakel tussen het bedrijfsleven en de universiteit.”

Selectiepsychologen LTP werkloos?

En worden alle selectiepsychologen van LTP nu werkloos? Nee, zeggen Kwint en Winkes. Sigmund moet het werk vooral béter maken. Winkes: ,,Er is een soort van angst dat artificial intelligence (AI) alles overneemt. Wij denken dat het ons helpt om objectiever te oordelen. In de advocatuur wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van AI. Het systeem kan effectievere analyses doen van literatuur, dat maakt het werk alleen maar beter, maar de advocaat niet overbodig.” Ook bij LTP gaat Sigmund het werk van bestaande selectiepsychologen niet vervangen. ,,Je hebt altijd mensen nodig om het proces te begeleiden.”

Overigens was die hele robot – eigenlijk - niet eens nodig: ,,Het is eigenlijk gewoon een omhulsel. Je kunt het algoritme ook in een computer duwen. Maar, iedereen vindt dit leuk, mensen reageren op een gezicht”, aldus Kwint. Winkes lacht: ,,Als je aan het eind van de dag vraagt wie Sigmund wil uitzetten, wil niemand dat doen. Het is iets dat op jou lijkt, het is menselijk. Dat zet je niet zomaar uit.”