Nieuwe business met virtual reality: de kansen liggen op je te wachten

Wat doe je als je als ondernemer op één dag op meerdere plekken tegelijk nodig bent? De auto pakken? Inbellen? Accenture-directeur Pierre Nanterme heeft zo zijn eigen manier gevonden. Toen de Fransman een jaar geleden op één dag én in zijn thuishaven Parijs én in Chicago moest zijn, stuurde hij een digitale evenknie van zichzelf naar de laatste bestemming. Daar zat een keur aan topmanagers uit zijn bedrijf te wachten voor een vergadering.

Hologram

Vanuit een studio in Parijs liet Nanterme een hologram van zichzelf maken, dat virtueel naar de andere kant van de wereld vloog voor de meeting. HR-hoofd Ellyn Shook deed in een studio in New York hetzelfde. Het resultaat: de twee verschenen samen, levensecht, op een podium in Chicago en gingen daar met elkaar in gesprek over recente overnames, terwijl ze antwoord gaven op vragen van collega's.

VR-toepassingen

Klinkt Virtual Reality als een ver-van-mijn-bed-show? Om je gedachten richting jouw praktijk te sturen, vind je hier een aantal toepassingen die een meerwaarde bieden voor bedrijven:

• Makkelijker prototypes maken

Virtual reality en augmented reality maken het mogelijk te visualiseren wat je maakt. Dat geeft meer en betere inzichten in je producten tijdens de beginfase van de ontwikkeling.

• Intensievere en betere trainingen bieden

Leren gaat beter in de praktijk dan uit een boek. Virtual reality stelt je in staat praktijksituaties te oefenen, bijvoorbeeld op het gebied van crisismanagement of het voeren van onderhandelingen.

• Het werk van HR-afdelingen verandert

Sollicitatiegesprekken voeren gaat het best als je de solliciterende partij ook daadwerkelijk kunt zien. Virtual reality maakt het mogelijk met elkaar in dezelfde ruimte te zitten zonder daadwerkelijk in dezelfde ruimte te zitten.

• Virtuele presentatie

Winkeliers en producenten kunnen hun producten of diensten virtueel aan klanten presenteren. Alles draait daarbij om zichtbaarheid. De consument hoeft niet fysiek naar een plek te komen voor een demonstratie van een product en kan deze overal waar hij wil beleven. Ook interessant voor de makelaardij en de toerisme-branche.

• Belevingen bieden

Musea, attractieparken en andere ondernemingen die met elkaar strijden om de vrije tijd van de consument kunnen hen een voorproefje geven van wat ze te bieden hebben. Ze kunnen tevens de beleving verbeteren of uitbreiden, bijvoorbeeld door virtual reality toe te voegen aan oude achtbanen of door tentoonstellingen virtueel uit te breiden.

• Angsten overwinnen

Personeelsleden die minder assertivief zijn kunnen middels virtual reality getraind worden om eventuele sociale angsten te overwinnen en zichzelf zo verbeteren.

Virtueel vergaderen

Niet iedere organisatie zal zich net als wereldspeler Accenture talloze filmstudio's kunnen veroorloven. En ook niet iedere organisatie zal profijt hebben bij virtueel vergaderen. Toch kunnen ook bedrijven in het mkb virtual reality (VR) inzetten voor hun business.

Nieuwe technieken kunnen het bijvoorbeeld mogelijk maken virtueel prototypes van nieuwe producten te delen. Ook kunnen ze aspirant-werknemers virtueel laten proefdraaien in het bedrijf, al tijdens hun sollicitatie-procedure. En fysieke monitoren worden mogelijk ook overbodig, omdat iedere werknemer met virtual en augmented reality (het plaatsen van een laag digitale informatie over de echte wereld) zijn hele omgeving als monitor kan gebruiken.

Vierde golf

Vanuit de industrie zijn de verwachtingen van de virtuele realiteit hooggespannen. De combinatie van virtual, augmented en mixed reality (een combinatie van die twee) is de vierde golf van digitalisering, volgens onderzoeksbureau Digi-Capital. Het is, in andere woorden, de volgende logische stap na de eerste drie golven: de komst van de PC, het internet en mobiele apparaten.

108 miljard

Waar er in 2016 wereldwijd nog 3,9 miljard dollar verdiend werd aan virtual reality, daar gaat de omzet uit VR volgens het Virtual Reality Report van Digi-Capital tussen nu en 2021 groeien tot 108 miljard. Dat is meer dan 27 keer zoveel als afgelopen jaar. Andere analisten voorspellen een nog steilere groei, met prognoses variërend van 120 tot 162 miljard in 2020.

Rekbaar begrip

Dat de populariteit van VR toeneemt ziet ook Willem-Paul Brinkman, universitair docent virtual reality aan de Technische Universiteit Delft. Daar doet hij onderzoek naar de mogelijkheden van de nieuwe technologie. Die groei in populariteit is volgens Brinkman vooral te danken aan de toegenomen beschikbaarheid van VR-brillen zoals de Oculus Rift en de HTC Vive, die in 2016 het levenslicht zagen.

VR-bril

VR is veel meer dan die hyperige brilletjes, aldus de universitair docent. 'VR wordt vooral geassocieerd met virtuele 3D-werelden. Maar eigenijk is alle technologie die je het gevoel geeft dat je te maken hebt met een andere entiteit virtual reality. Het is een heel rekbaar begrip.'

Hebbeding

Brinkman noemt de VR-brillen die sinds vorig jaar als hete broodjes over de toonbank gaan een hebbedingetje. Een novelty. Leuk om even mee te spelen. Maar dat wil niet zeggen dat bedrijven en organisaties geen profijt van virtual reality gaan hebben. De echte uitdaging, volgens de onderzoeker: toepassingen maken die toegevoegde waarde hebben.

Simulatie

Brinkman ziet VR vooral als interessante toepassing bij trainingen en simulaties. Zo onderzocht hij samen met collega's manieren om mensen die aan hoogtevrees lijden met behulp van VR van hun fobie af te helpen. Ook voert hij een test uit bij diverse GGZ-instellingen, waar soldaten die lijden aan het post-traumatisch stress syndroom (PTSS) in de virtuele realiteit van hun aandoening worden afgeholpen. Thuis op de laptop, zonder bril.

Soldaten met PTSS, maar ook slachtoffers van seksueel geweld, komen daarbij terecht in een standaardwereld en moeten zelf schetsen hoe de stressvolle locatie eruit zag. 'Ze graven in hun herinneringen en beleven de stressvolle ervaring opnieuw', verduidelijkt Brinkman. 'Dat kan ook met een brilletje, maar is op de PC al heftig genoeg.'

Trainen in de virtuele realiteit

Op een soortgelijke manier ziet Brinkman een rol voor virtual reality weggelegd bij het trainen van zakelijke skills, zoals het omgaan met crisissituaties of het voeren van onderhandelingen en sollicitatiegesprekken. Bedrijven als het Leeuwardense Coolminds helpen op die manier artsen in opleiding met het herkennen van ziektebeelden en leren politieagenten omgaan met agressie.

Veiligheid

ICT-dienstverlener Ordina biedt op zijn beurt op maat gemaakte trainingen op het gebied van optimalisatie en veiligheid. Dergelijke trainingen zijn door werknemers op een door hen gewenst tijdstip te volgen en voeren hen virtueel naar een andere locatie. Daar kunnen ze veilig en gecontroleerd de praktijk oefenen.

Bij oliebedrijf Total trainen medewerkers van boorplatformen met dergelijke VR-simulaties hoe ze om moeten gaan met crisissituaties. Zulke trainingen blijven, aldus maker Siemens, beter hangen dan veiligheidslessen in een klaslokaal of middels een video.

Virtueel voorproefje

Virtual reality biedt bedrijven ook de mogelijkheid zichzelf op een compleet andere manier te presenteren. Zo kunnen ze klanten kennis laten maken met producten door ze niet alleen de werking ervan te laten zíen (zoals bij video), maar ze deze te laten ervaren.

Reisbureaus of attractieparken kunnen potentiële klanten bijvoorbeeld een virtueel voorproefje geven van hun reizen of attracties. En winkeliers kunnen hun goederen digitaal uitstallen, zodat potentiële kopers producten met eigen ogen mogen aanschouwen of zelfs kunnen passen zonder de deur uit te hoeven.

Interactieve video

In het verlengde daarvan ligt de virtuele rondleiding. Vliegtuigmaatschappij KLM experimenteerde daar in 2016 mee bij de presentatie van zijn nieuwe Boeing 787-9 Dreamliner-toestellen. VR maakte het mogelijk die toestellen te bezoeken vanuit de luie stoel.

De wereldprimeur van zulke rondleidingen is in handen van de Universiteit van Amsterdam, die in december 2014 belangstellenden door de AMFI Statement Store liet 'wandelen'. Een interactieve video dus eigenlijk, waarin de kijker zelf bepaalt welke plek hij bezoekt en wat hij doet.

Beleving

Die interactie heeft zo zijn voordelen, weet Hogeschool van Amsterdam-onderzoeker Jochen Riester, een van de drijvende krachten achter de virtuele AMFI-rondleiding. 'We hebben onderzoek gedaan naar de beleving van klanten die een virtueel bezoek brachten aan een nieuwe winkel van America Today', aldus Riester. 'Daaruit bleek dat consumenten die de winkel virtueel bezocht hadden een positiever beeld van het merk kregen.'

Motivatie

Ondanks die positieve resultaten waarschuwt Riester dat ondernemers zich niet blind moeten staren op VR. Actief zijn in de virtuele wereld kost de consument namelijk aardig wat moeite. 'Virtual reality is de tegenpool van lui op de bank zitten en naar een scherm kijken. De gebruiker moet actief nadenken over wat hij gaat doen. Daardoor loop je de kans dat hij overvraagd wordt en de virtuele wereld weer verlaat. Het is dus heel belangrijk goed na te denken over over de motivatie achter je toepassing. Wat heeft je klant aan jouw VR-toepassing? Waarom zou hij het willen gebruiken?'

Meerwaarde

Een VR-toepassing moet dus meerwaarde bieden, volgens Riester. Hij noemt het onderwijs en de medische sector als twee voorbeelden van branches waar 'een andere realiteit' nuttig kan zijn. Musea – ook steeds meer ondernemer – kunnen geïnteresseerden op afstand een tentoonstelling laten ervaren en geschiedenisdocenten kunnen leerlingen laten voelen hoe het er in vroegere tijden aan toe ging in het Colosseum.

Het Nederlandse VR Owl – een door een student van de Universiteit van Amsterdam met behulp van Riester opgerichte startup die virtual reality-apps voor bedrijven bouwt – ontwikkelde technologie die daarbij helpt. De technologie geeft een docent de controle over alle VR-brillen van cursisten en kan ze tegelijk aansturen. Zo bepaalt de docent wat de cursisten op welk moment zien. Dat maakt rondkijken in de andere werkelijkheid meer behapbaar. Minder keuzemogelijkheid betekent minder keuzestress en meer aandacht voor dat wat de cursisten echt moeten zien.

Investering

Het slagen van virtual reality staat of valt bij de software, vindt universitair docent Brinkman. Die zal in veel gevallen speciaal ontwikkeld moeten worden voor de toepassing. 'Dat vereist vaak een flinke investering, en zo'n investering brengt risico's met zich mee. De kans is altijd aanwezig dat je investeert in een bepaalde vorm van VR die alweer snel verouderd is.'

Om die reden gaat virtual reality niet de hele wereld op zijn kop zetten, meent Brinkman. Hij trekt parallellen met de uitvinding van de radio. 'Toen die werd uitgevonden dachten veel mensen dat kinderen nooit meer naar school hoefden. Ze dachten dat de beste docenten college konden geven via de radio, die de leerlingen dan thuis volgden. De praktijk heeft heel anders uitgepakt. Scholen gingen niet dicht dankzij de radio. Maar hij kreeg wel een plekje in de samenleving. Met virtual reality gaat het net zo.'

De hype voorbij

We gaan niet allemaal massaal virtueel leven, benadrukt Brinkman. Maar een plek krijgt virtual reality zeker, in de samenleving maar ook in het bedrijfsleven. 'Wat die plek is, dat moeten we nu gaan onderzoeken. Het is een kwestie van proberen.'

Riester is het daarmee eens. 'Je ziet bij technologie vaak dat er eerst een hype ontstaat en dat de echt nuttige toepassingen pas komen wanneer die hype voorbij is. Op dat punt zitten we nu: we hebben de grote hype inmiddels gehad. Nu kunnen we kijken naar wat echt nuttig is voor de gebruiker. Want dat nut voor de gebruiker, dat moet centraal staan.'