Zo ziet de toekomst van betalen eruit

Hoewel de betalingsmogelijkheden de afgelopen jaren al flink zijn veranderd, kan de betaalmarkt volgend jaar weer nieuwe opschudding verwachten. Vanaf 2018 zijn banken namelijk verplicht om API’s (application programming interface) beschikbaar te stellen. Daardoor krijgen derden de mogelijkheid om nieuwe (betaal)toepassingen te ontwikkelen die aansluiten op het banksysteem.

Concurrentie vergroten

Deze stap komt voort uit de invoering van de Payment Service Directive 2 (PSD2), een nieuwe Europese richtlijn die concurrentie in de betaalsector moet vergroten. Wanneer een rekeninghouder daartoe toestemming geeft, krijgt een derde partij inzage in de bankgegevens. Denk aan een winkelier die op deze manier de transacties kan scannen om hem specifieke aanbiedingen te doen. Of een hypotheekverstrekker die toetst of zijn klant kredietwaardig is en hem daar met korting voor beloont. De creativiteit van de markt zal uitwijzen wat er allemaal mogelijk is.

Efficiëntie

De nieuwe richtlijn brengt echter ook beperkingen met zich mee. Zo stelt zij een verbod in op toeslagen op het gebruik van een specifiek betaalmiddel. Momenteel worden vooral voor creditcardbetalingen extra kosten berekend. Buiten dat dit verwarrend is aangezien er in sommige lidstaten een verbod is, maar ondernemingen ook verkopen aan consumenten in andere landen, wordt er ook regelmatig meer doorberekend dat de werkelijke kosten, aldus betrokkenen van de Europese Unie.

Met als resultaat dat je als verkoper dus een mogelijkheid minder hebt om klanten richting een bepaalde betaalvorm te sturen. Een uitzondering hierbij geldt overigens voor het gebruik van inefficiënte betaalinstrumenten, zoals de acceptgiro. Die mogen met een toeslag worden ontmoedigd, als lokale wetgeving dit toestaat.

Versnellen van betalingen

Een beoogde verandering van PSD2 is het versnellen van betalingen. Ook wel aangeduid met instant of realtime payments. Bedragen moeten nagenoeg hetzelfde moment nog worden bijgeschreven, anders dan de verwerkingstijd van minimaal één werkdag die al tijden gangbaar is. Op Europees niveau wordt hiervoor gewerkt aan een systeem dat per november dit jaar opgeleverd moet worden.

Realtime betalen

Betaalvereniging Nederland meldt op haar beurt vanaf medio 2018 te gaan testen met een dergelijk systeem dat in mei 2019 beschikbaar moet zijn in de markt. Ondertussen duiken er echter al initiatieven op die dit mogelijk maken. Zoals van bunq, de nieuwkomer in de bankwereld. Onlangs leverde ze een nieuwe versie van haar app op, waarmee gebruikers een betaalverzoek kunnen sturen naar contacten voor realtime betalingen. Waarmee dus ook tijdens weekenden, op feestdagen en buiten kantooruren geld direct af- en bijgeschreven wordt. En waarbij alleen de ontvanger klant hoeft te zijn bij bunq. Betaling kan namelijk ook via iDEAL.

Zakelijke betalingsverkeer

Nu heeft dit voorbeeld vooral invloed op betalingen tussen particulieren onderling. Maar ook het zakelijke betalingsverkeer zal versnellen. Zo faciliteert hetzelfde bunq sinds eind vorig jaar een realtime bankkoppeling en betaalfunctie vanuit de boekhouding. 'Door de koppeling kunnen ondernemers meerdere facturen met één klik betalen. De boekhouding wordt realtime bijgewerkt,'stelt Ali Niknam, CEO en Founder van bunq, in een verklaring. Wat volgens hem resulteert in meer controle over de financiën.

Wallets

Veel besproken, maar in ons land nog mondjesmaat beschikbaar zijn de digital wallets: zoals de naam aangeeft een virtuele portemonnee (op de smartphone) waarin verschillende betaalmiddelen kunnen worden gecombineerd. Techpartijen als Apple, Google en Samsung hebben alle een eigen product ontwikkeld en zijn bezig de markt te veroveren. Vooralsnog werken ze daarbij om Nederland heen. Hoewel deals met MasterCard en Visa erop wijzen dat het niet lang kan duren voordat zij ook hier voet aan wal zetten. En ook de samenwerking tussen telecombedrijf Vodafone en online betaaldienst Paypal laat zien dat nieuwe mogelijkheden niet van banken hoeven te komen.

Contactloos betalen

Neemt niet weg dat onder andere Rabobank in Nederland al enige jaren een eigen wallet aanbiedt. Particuliere klanten van de bank die een recent type Samsung Galaxy smartphone en een geschikte simkaart hebben, kunnen hiermee met hun telefoon betalen. Voorwaarde is wel dat de betaalautomaat die je gebruikt, geschikt moet zijn om contactloze betalingen te accepteren. En dus een lezer heeft die de NFC-chip (Near Field Communication) in de mobiele telefoon kan herkennen. Aan het gebruik van de wallet zijn geen verdere kosten verbonden, laat de Rabobank desgevraagd weten. Het is een service bovenop het gebruik van de onderliggende diensten.

Klantbinding

De wallet-ontwikkelaars mikken echter niet op het vergemakkelijken van betalingen alleen. Ook klantenkaarten en folderaanbiedingen zijn er bijvoorbeeld in op te slaan. Ter illustratie: bij Rabobank voegen gebruikers hun klantenkaarten toe door een foto van de barcode ervan op te slaan in de app. Waarna je als winkelier de afbeelding weer scant of intoetst. Ook zijn enkele veelgebruikte klantkaarten al standaard aanwezig. Waarmee de applicaties zich dus ook richten op klantbinding.

Geotracking

Dat loyaliteitspassen een plekje krijgen in de virtuele portemonnee (op de smartphone) betekent bovendien dat zij altijd in de broekzak van de klant zitten. En er met gebruik van geotracking ingespeeld kan worden op de locatie van de klant – mits hij deze optie zelf aan heeft gezet. Denk aan aanbiedingen wanneer hij langs een specifieke winkel loopt. Of informatie verstrekken wanneer hij zich richting een bepaalde hotspot begeeft.

Risico’s

Het momentum voor de toepassing van wallets lijkt te groeien. Zeker nu de introductie van contactloos betalen een succes blijkt. Afgelopen jaar is het aantal contactloze betalingen vrijwel vervijfvoudigd. En is er 630 miljoen keer via deze weg betaald, zo blijkt uit cijfers van Betaalvereniging Nederland. Daarbij toont ook het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB), waarin onder andere MKB-Nederland, Koninklijke Horeca Nederland en Detailhandel Nederland deelnemen, zich positief over de toepassing van wallets. Zij ziet vooralsnog geen maatschappelijke risico’s bij een toenemend gebruik. “Wel is het belangrijk voor consumenten en winkeliers dat het transparant is welke betaalmethode binnen de wallet wordt gebruikt”, stelt de organisatie in een verklaring.

Payconiq

Deze zomer moet ook betaalinitiatief Payconiq beschikbaar zijn voor de Nederlandse markt. De al in België gebruikte mobiele dienst maakt het mogelijk om via één app online te betalen bij winkeliers en tussen consumenten onderling. Zo’n 25.000 winkeliers zijn in België aangesloten. Voor de Nederlandse markt zijn onder andere ABN AMRO, ASN Bank, ING, Rabobank, RegioBank en SNS betrokken.

Social media

Betaalmogelijkheden via social media worden eveneens gangbaarder. Nu visueel georiënteerde platformen als Instagram en Pinterest qua bezoekersaantallen blijven groeien, voegen zij ook steeds meer koop- en betaalopties toe. Zo is het bij Instagram mogelijk om direct door te klikken op producten in de webshop van een onderneming. En ook Pinterest probeert consumenten tot aankoop te verleiden met haar buyable pins.

Chat-apps

De daadwerkelijke betaalwijzen veranderen er niet door, maar de weg ernaartoe dus wel. In het verlengde hiervan groeien ook de mogelijkheden om klanten via chat-apps te laten betalen. Wat gezien de verschuiving van klantcontact middels social media naar service- en salesgesprekken in apps als WhatsApp en Facebook Messenger een logische stap is.

Tikkie

Chatbots Mede door het groeiende gebruik van chat-apps zijn ook chatbots een hot topic. De vorig jaar opgerichte bot-stores puilden binnen korte tijd uit met geautomatiseerde chat-toepassingen die helpen van orderbevestiging en klantenservice tot rechtsbijstand en wat niet meer. Betalingen worden daarbij niet overgeslagen. Steeds meer bots bieden de mogelijkheid om transacties te regelen.

Facebook

Facebook updatete vorig jaar haar Messenger met betaalmogelijkheden, waarbij chatters de app niet hoeven te verlaten om een transactie te voltooien. Wat evenals de chats met mensen van vlees en bloed met name interessant is door de manier waarop het winkelen verandert. Consumenten hoeven niet zelf op zoek te gaan, maar krijgen adviezen op basis van hun karakteristieken en voorkeuren.

QR-codes

Vernieuwing kan echter ook op basis van bestaande middelen, zo laat de introductie van betaling via QR-codes door iDEAL zien. De scanbare, blokkerige afbeeldingen popten enige jaren geleden nog overal op, maar raakten ook al vrij vlot weer uit de gratie.

Betaalproces

iDEAL - verreweg de meest gebruikte manier van online betalen in ons land – ziet het echter als een goede manier om een brug tussen on- en offline betalingen te slaan. Door een QR-code bij een product te plaatsen en klanten deze te laten scannen, worden zij naar hun iDEAL-omgeving geleid om de betaling online te voldoen. Er verandert dus weinig aan het betaalproces bij de ondernemer, meldt Betaalvereniging Nederland, de partij achter iDEAL.

Consumenten

Zij ziet onder andere toepassingen voor restaurantrekening, collectebus, winkelruit, papieren of online factuur. Om hier als ondernemer gebruik van te maken, is er een online codegenerator ontwikkeld, waarmee voor iedere betaling een veilige code is aan te maken. En in de loop van dit jaar moet de scanfunctionaliteit voor consumenten in de apps van alle banken aanwezig zijn.

Voordeel

De codes bieden onder andere voordeel aan klanten die op iemand anders computer of op hun werk een bestelling willen plaatsen, stelt Adri Broos, eigenaar van CD-ROM-LAND, die de codes in zijn webshop gebruikt. “In plaats van in te moeten loggen op die computer, kunnen ze nu afrekenen via hun eigen mobiele telefoon. Op de manier die ze gewend zijn.” De implementatie had niet veel om het lijf, vervolgt hij. Na integratie door zijn payment-partner heeft hij er geen omkijken naar. En ook het gebruik door consumenten valt Broos ‘niet tegen’. “Momenteel zo’n 5 procent van onze iDEAL-transacties.” Zonder verdere kosten bovendien, merkt hij op. De codes zijn een service van iDEAL.

Autorisatie

Futuristischer klinkend, maar dichterbij dan veelal wordt gedacht, zijn de ontwikkelingen in autorisatie van betalingen. Denk aan selfies, stemherkenning of vingerafdrukken. Verschillende banken bieden ze al als optie aan, al dan niet gecombineerd met een wachtwoord of andere traditionele beveiligingsoptie. Chinese e-commerce gigant Alibaba introduceerde stemherkenning vorig jaar zelfs om betalingen in virtual reality ‘winkelcentra’ te kunnen doen. Wat evenals de andere voorbeelden het centrale doel onderstreept: het betaalgemak voor consumenten moet zo groot mogelijk zijn, op welke manier zij dan ook naar hun (online) betaaldiensten worden geleid.

Betalen via je auto

Terwijl grote aanbieders de komende jaren zullen knokken om de markt naar zich toe te trekken, mogen we dan ook steeds meer slimme toepassingen verwachten van de gevestigde orde en talentvolle startups. Zo lieten creditcardmaatschappijen tijdens het Mobile World Congress in Barcelona al blijken heil te zien in de auto als centrale portemonnee. En start Mastercard dit jaar een pilot met autofabrikant General Motors. Wat nu klinkt als een bijzondere afslag, maar over enkele jaren volkomen logisch kan zijn.