'Voorzitter van FC Volendam, dat lijkt me wel wat'

Jan Smit jubileert. Twintig jaar in het vak. En dat voor een zanger van pas 30. Begonnen als kindster heeft Smit kans op een carrière van ten minste een halve eeuw. Maar nee, die zal er niet komen, voorspelt hij zelf. Tien jaar nog, dan is het voldoende. Noem het geen pensioen, want hij zal zeker niet stoppen met werken. Maar zingen, dat is op zijn 40ste voorbij. ,,Dan heb ik alles wel gedaan. En qua gouden platen, hitnoteringen en awards hopelijk ook alles bereikt. En je weet: het wordt alleen maar minder als je ouder wordt. De glans gaat eraf, dat zie je eigenlijk altijd.''

,,Nee, nog niet. Maar ik zie te veel artiesten van wie ik denk: je had tien jaar geleden moeten ophouden. Die kunnen niet zonder het applaus en gaan door. Mijn werk is het mooiste dat er is, maar ik kan zonder.''

Tekst loopt door onder foto

,,Ik heb nu anderhalf jaar over mijn nieuwe album, 20, nagedacht. Het komt vandaag uit en dan is het wachten op de reacties. Worden de mensen er weer door geraakt? Artiesten die muziek maken met de gedachte 'als ik het zelf maar mooi vind' snap ik niet. Je doet het toch voor een publiek?

,,Het is best lastig om steeds weer nieuwe woorden te vinden om hetzelfde te vertellen. Want mijn liedjes komen in 80 procent van de gevallen toch op de liefde uit, hè. Maar als het toch weer breed omarmd wordt, voelt dat heerlijk.''

,,Tja, ik hoor wel vaker dat mijn liedjes voor de hand liggend zijn. Dan denk ik 'als het zo makkelijk is, doe het gerust na'. De geschiedenis leert dat ik 22 nummer-1-hits heb gehad. De mensen vinden het blijkbaar prachtig en voor mij is het schrijven van die teksten een lekkere uitlaatklep voor mijn emoties.''

,,Die zijn gewoon één. Ze kunnen namelijk niet zonder elkaar.''

,,Nee hoor. Dat is toch niet belangrijk? Ik heb er op het Songfestival een grapje over gemaakt. Ik had op Twitter kritiek gekregen op mijn tv-commentaar. Ik zou er vergeleken met de deelnemers niets van kunnen. Toen antwoordde ik: 'Maar ik heb wel meer cd's verkocht dan alle 43 inzendingen bij elkaar.' Ik bedoelde dat niet arrogant. Maar ik doe het niet voor de critici, wel voor de gewone mensen. Dat zijn de kenners.''

,,Tja, maar als je alles hebt bereikt, word je uiteindelijk aan alle kanten ingehaald. Zo gaat het nu eenmaal. Met alle respect voor artiesten die blij zijn met een plekje halverwege de top 100, ik wil graag de beste zijn. Het is dus niet zo dat ik aan het aftellen ben, hè? Ik heb nu het gevoel dat ik in de Champions League speel, ik ga geen klasse lager spelen.''

Tekst loopt door onder foto

,,Nee. De lol zit het in het creëren en bedenken van iets waarvoor je uiteindelijk een diploma krijgt. En daar hangen er hier veel van aan de muur: de gouden en platina platen.''

De bedoelde wand met verkoopcertificaten kleurt de vergaderzolder van het kantoor van Volendam Music, het platenlabel en managementbedrijf waarvan Smit inmiddels directeur is. Een verdieping lager in het pand is de werkvloer. Een van de tien bureaus is opvallend leeg. ,,Daar zat Jaap altijd'', is de uitleg. ,,Het voelt gewoon niet goed om dat bureau al aan iemand anders te geven.''

Jaap is Jaap Buys. De legendarische Volendamse sterrenmakelaar die in de jaren 70 George Baker naar de Verenigde Staten bracht. In 1996 liet hij de 11-jarige Jantje Smit debuteren met een gevoelige ode aan zijn overleden oma: Ik zing dit lied voor jou alleen. Een innige samenwerking volgde. Totdat Buys vorig jaar op 69-jarige leeftijd overleed.

,,Jaap heeft negentien van die twintig jaar aan mijn zijde gestaan. Hij heeft me de discipline aangeleerd om nummer 1 te worden. Het begint met hard werken namelijk. Natuurlijk moet je af en toe geluk hebben. Maar je dwingt het ook af. Je kunt niet zeggen dat ik al twintig jaar geluk heb.''

,,Dat zei hij toen ik een jaar of 15 was. Dan moest ik op zaterdag optreden in Duitsland, maar wilde ik eigenlijk voetballen of met mijn vrienden naar de kroeg. Precies de dingen die ik leuk vond, werden me afgepakt, zo voelde ik dat. Dan zei Jaap dat als ik nu mijn best deed, ik later elke dag zou kunnen doen wat ik wilde. Ik zou financieel onafhankelijk zijn en kunnen doen wat ík leuk vind.''

,,Hoeveel dagen zou ik met hem in de auto hebben gezeten? Ik denk duizenden. Hij heeft me klaargestoomd voor een bestaan in deze harde wereld. Dat zijn echt levenslessen geweest. Alles wat wij meemaakten, had Jaap in het kwadraat meegemaakt. Hij heeft me gevormd.''

,,Ik lijk erg op hem qua karakter en heb zijn instelling overgenomen. Toen we gingen samenwerken, was ik 11 en hij 50. Natuurlijk heb ik ook veel geleerd van mijn ouders, maar die hadden het druk met het opvoeden van mijn twee zussen en waren er op reis in Duitsland dus niet vaak bij. Jaap heeft me echt bij de hand genomen, was een mentor. Later werden we vrienden. Toen ik een jaar of 16 was, merkte Jaap vanachter het stuur op: 'Nu kunnen we ook eens over wat anders praten dan Power Rangers of Ninja Turtles. Vrouwen bijvoorbeeld. Kijk eens even daar op links'. Tja, dat zeg je niet tegen een jongetje van 11.''

Tekst loopt door onder foto

,,Jaap was er altijd. Elk concert weer. Dan stond hij onderaan het podiumtrapje en klapte zachtjes in zijn handen. Zo'n aanmoedigend applausje. Of hij stak halverwege een duimpje omhoog. 'Gaat goed, jongen.' En als er eens een tv-show was waar hij niet bij kon zijn, belde ik hem. Of eigenlijk was het omgekeerd, want voor ik m'n telefoon uit m'n zak kon halen, hing hij al aan de lijn. Hij begon het gesprek altijd hetzelfde: 'Nou. Mooi toch?' Ging eigenlijk nergens over die praatjes, maar dat ik hem kón bellen, was heel belangrijk.''

,,Ja. Dat heeft hij me zelf verteld op zijn sterfbed. 'Ik kan jou niets meer bijbrengen, Jan.' Ik denk dat hij er mede daarom in berustte dat hij stervende was. Niet dat hij dood wilde, hè. 69 is gewoon te vroeg. Maar toch hebben we het die laatste dagen niet te zwaar gemaakt. Veel grappen en grollen. Als je dan toch vertrekt, dan wel een beetje draaglijk.

,,Hij heeft goed afscheid kunnen nemen. Alles wat we moesten weten, was verteld. Z'n bekende verhalen had ik wel duizend keer gehoord. Over die keer dat hij met George Baker in Italië was bijvoorbeeld. De bandleden mochten voor het eerst de vrouwen meenemen. Slot van het liedje: nog voor het optreden was begonnen, was er ruzie. Dus, zo zei Jaap altijd: 'Nooit vrouwen mee op reis.' Wijze les. Houd ik me nog steeds aan.''

,,Ja. En: 'Slapen doen we 's nachts. Maar niet te lang.' Die zinnetjes zijn er vanaf mijn 11de ingeramd. Maar hij had wel gelijk: van een beetje gezonde werklust is nog nooit iemand slechter geworden.''

,,Die van mij zijn nog jong, 8, 5 en 3 jaar. Maar ik laat ze wel zien dat het niemand komt aanwaaien. Ik zit er straks bovenop dat ze een baantje nemen. Toen ik 14 was, plakte ik gewoon stickertjes bij de Bart Smit. Carrière in Duitsland als Jantje Smit of niet, ik moest werken voor 3 gulden per uur. Om te ervaren hoe het is om je loonzakje in ontvangst te nemen.

,,Natuurlijk zijn mijn kinderen veel meer gewend dan hun leeftijdsgenootjes. Mijn dochter Emma vroeg laatst aan mijn zus waarom daar geen jacuzzi in de tuin is. Dat is kinderlogica. Bij ons thuis staat er één, dus bij anderen ook. Naarmate ze ouder worden, moet ik ze bewust maken hoe het echt zit.''

,,Ik zet al twintig jaar mijn hele leven opzij. Als ik 40 ben, zijn mijn kinderen 18, 15 en 13. Dan kan ik zeggen: 'Papa heeft zich jullie hele leven lang uit de naad gewerkt. Zeggen nu maar wat jullie willen doen? Op safari naar Afrika? Dan gaan we.''

,,Dat is ook goed, maar ik bedoel gewoon dat ik eens tijd wil hebben voor andere dingen. Voor mezelf en voor de mensen om me heen. Laatst was mijn zoon Senn jarig. Hij werd 3. Ik ging die dag om kwart voor 6 in de ochtend van huis, naar Schiphol. We namen een videoclip op in München. Dan land ik pas om half 12 's avonds weer in Nederland.'' Stilte. ,,Tja. Jaap Buys zou zeggen: 'Dan is hij dit jaar maar een dag later jarig'.''

,,Heel eenvoudig: 'Papa moet werken'. Ik was op de verjaardag van Liza ook in het buitenland.''

,,Nou ja, ik ben natuurlijk overdag vaak thuis. Sommige van mijn vrienden hier in het dorp stappen elke dag om half 6 in de bus met bouwvakkers. Ik kan tenminste nog een lekker ontbijtje voor de kinderen maken en ze naar school brengen. Maar eigenlijk mis ik alle belangrijke dagen in zo'n jaar omdat ik bijna altijd werk.''

,,Nee, want ik hoop dat ik later tegen Senn kan zeggen 'Kijk eens, dit heeft papa voor jou bij elkaar gespaard'. Ik wil graag iets nalaten, snap je? Dat ik kan zeggen: 'Je bent nu 21. Alsjeblieft, koop hier een auto of een huis van. Dan heb je een voorsprongetje op je leeftijdsgenoten.''

,,Ach, ik heb een mooi huis, een auto en een sloepje. Ik ga in de zomer op vakantie en in de winter skiën met m'n vrienden. Mooier wordt het niet in het leven. Dus ik hoef geen dure sportwagen of iets anders exorbitants. Dan laat ik liever iets na aan de volgende generatie.''

,,Nee zeg. Ik ben 30! Er staat geen geldboom in de tuin. Kijk, als ik naar Curaçao ga, vlieg ik business class. Ik vind dat ik daar hard genoeg voor werk. Die levensstijl wil ik graag kunnen volhouden.''

,,Dat zou goed kunnen, ja. Ik ga door met dingen bedenken, wil jonge mensen gaan begeleiden. Maar weet je wat me ook leuk lijkt? Voorzitter van FC Volendam. Of delegatieleider bij het Songfestival.''

,,Als ik het juiste, Engelstalige liedje vind, zou ik het doen, ja. Maar het heeft nu geen prioriteit. De komende jaren staan in het teken van de Duitstalige markt met ons schlagertrio KLUBBB3. We zijn vorig jaar gevraagd mee te doen voor Duitsland. We konden de nationale voorronde overslaan. Ik heb gezegd: 'Ik voel me zeer gevleid, maar ik ben een Nederlander'. Ik zou nooit voor een ander land meedoen.''

,,Nee hoor. Als je stopt, moet je ook echt ophouden. Niet van 'ik kon het toch niet laten, dus daar ben ik weer'. Je maakt een keuze of niet. Ja is ja en nee is nee. Dat zei Jaap trouwens ook altijd.''

Tekst loopt door onder foto

Johannes Hendricus Maria Smit

Geboren: 31 december 1985 in Volendam.

Opleiding: Lagere school.

Loopbaan: Zingt in een Volendams kinderkoor. Zangeres Carola Smit (geen familie) vraagt de 10-jarige Jan samen met BZN het lied Mama te zingen. Een jaar later brengt hij met manager Jaap Buys Ik zing dit lied voor jou alleen uit. Het wordt een nummer-1-hit. Jantje Smit is vooral een succes in Duitsland. Als twintiger moet hij zich herpositioneren als Jan. Het lukt, mede dankzij de reality-soap Gewoon Jan Smit en de nummer 1-hit Als de morgen is gekomen (2006). In 2012 speelt Smit de hoofdrol in Het Bombardement. De film flopt. Het vandaag verschenen album 20 is zijn 20ste album in twintig jaar tijd.

Privé: Getrouwd met Liza Plat. Drie kinderen.