Zo kijkt Daan Roosegaarde aan tegen ondernemen en teamwork

Daan Roosegaarde gebruikt design en techniek om mensen na te laten denken over de toekomst. En dat doet de ondernemer, ontwerper en kunstenaar beslist niet alleen. “In 2009 begon ik met het om me heen verzamelen van slimme mensen om de ideeën die ik in m'n kop had te realiseren. Er was geen enkel bedrijf dat dit kon doen op de manier die ik wilde”, blikt Roosegaarde terug. Tegenwoordig geeft Roosegaarde artistiek en inhoudelijk leiding aan een studio in Rotterdam en een pop-up studio in Shanghai, de grootste stad van China.

Personeel

Roosegaarde probeert tussen het reizen door iedere week in de studio te zijn. Twaalf mensen zijn in vaste dienst, en worden bijgestaan door een flexibele schil van freelancers. De dagelijkse leiding van de platte organisatie is in handen van een 'hoofd design' en een 'hoofd management'. “Dat klinkt wat hiërarchisch, maar ik denk dat er meer een hiërarchie is in beslissing, niet in communicatie. Iedereen communiceert met elkaar.”

Creatief vermogen

Naast designers heeft de organisatie van Roosegaarde administratief personeel, boekhouders en marketeers. Ook bij hen wordt aanspraak gemaakt op hun creatief vermogen. “Ze moeten allemaal mee, want we doen continu nieuwe dingen. Ik ben dan wel een controlfreak, maar ik probeer niet te veel in detail te gaan. Ik probeer de smaak in de mond te definiëren zodat iedereen daar zijn eigen invulling aan kan geven. Op die manier wordt het creatief vermogen van die mensen geactiveerd. Dan wordt het leuk. Dat is gaaf!”

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu vroeg Daan Roosegaarde om de Afsluitdijk van een iconische meerwaarde te voorzien. De Afsluitdijk beschermt een groot deel van Nederland tegen overstromingen en verbindt Friesland en Noord-Holland voor wegverkeer. Het regelmatig versterken van de Afsluitdijk is zowel belangrijk voor de veiligheid als voor de economische ontwikkeling van Noord-Nederland. En dat mocht extra benadrukt worden, vond het ministerie, dat 13 miljoen voor het project uittrok.

Heilig

Roosegaarde heeft woensdagochtend net een keynote achter de rug voor een zaal met vijfduizend bezoekers van software- en technologiebeurs Exact Live. Met zijn Macbook in de ene hand en zijn smartphone in zijn andere hand evalueert hij de video van zijn Afsluitdijk-project. “Het beeld is nog iets te donker op 39 seconden”, oordeelt hij over de film die vanavond op DWDD te zien is. Met nog slechts twee dagen te gaan tot de officiële opening is hij vol van enthousiasme over Icoon Afsluitdijk. “Dijken zijn heilig in Nederland zoals koeien in India. Om daar een soort tweede laag van schoonheid aan te geven is een eer... maar het moet wel bloody goed zijn.”

Afsluitdijk

De zestig sluisgebouwen op de dijk zijn gerestaureerd en voorzien van een retro-reflecterende laag. De torens lichten daardoor op, als je met je koplampen op de torens schijnt. ”Alles wat je daar met leds, kabels of stroom zou doen gaat kapot door het zout, het water en het weer”, zegt Roosegaarde.

Tekst loopt door onder de video.

Als eerbetoon aan de in 2014 overleden Nederlandse astronaut Wubbo Ockels maakte Roosegaarde energieopwekkende vliegers met lichtgevende kabels. “Ik breng Wubbo's droom nu tot leven met een knipoog van ons. De dansende lijnen van licht laten zien dat energie overal is. We hoeven het alleen te oogsten.”

De vliegers kunnen volgens hem elk wel 20 tot 100 kW stroom opwekken. Dat is genoeg stroom voor 200 huishoudens.

Tekst loopt door onder de video.

Daarnaast werd samen met de Wageningen Universiteit een lichtgevende alg ontwikkeld. De micro-organismen zijn uitgezet in één van de historische kazematten. “Waar je loopt wordt het licht, zonder dat daar een batterij of zonnepaneel aan te pas komt.”

Tekst loopt door onder de video.

Omzet

Na de vraag wat de omzet van het bedrijf is, houdt Roosegaarde zijn hand even voor zijn ogen en zijn gefronste voorhoofd. “Ik zou het niet meer weten. Echt niet. Maar ik weet dat we de winst die we maken weer in de nieuwe projecten stoppen.”

Zo investeerde de studio eigen tijd en geld in het project smog-free tower, een toren die smog opzuigt en schone lucht uitstoot. “Niemand belt ons op met de vraag of we een smog-toren willen maken. Die balans tussen het harde kapitaal en investeren is key tot het succes van de studio.”

Geld

Het ontbreekt ondernemers vaak aan verbeelding volgens de kunstenaar. “Geld en technologie zijn er in overvloed.” De focus op geld snapt hij dan ook niet, zegt hij terwijl hij achterover leunt.

“Het is de verkeerde normering. Geld is dan wel tastbaar, maar veel keuzes die we maken in het leven worden bepaald door het ontastbare.”

Neem bijvoorbeeld de waardebepaling van schone lucht. Iedereen wil schone lucht, maar niemand wil ervoor betalen. “De oude economie gaat over geld en hardware. Daar tegenover staat een zachte economie die gaat over schone lucht, schoon water en schone energie, software en digitaal. Omdat die zachte economie nog niet is gewaardeerd, willen we het nieuwe doen op de oude manier. Dat is een complexe discussie waar we middenin zitten. Een goede ondernemer erkent en herkent de potentie daarin. Tegen de tijd dat het onderdeel wordt van de nieuwe standaard dan ben je up and running.”

Proactief

Een fiets die smog-lucht zuivert terwijl je fietst, is het vervolg op de eerder genoemde smog-toren. Ook weer een typisch voorbeeld van een product dat proactief werd ontwikkeld. “De media pikken het op en voor je het weet worden we gebeld door een grote fietsenfabrikant”, legt Roosegaarde uit.

Dat mensen vaak zeggen dat dingen niet kunnen, niet lukken, niet mogen, is Roosegaarde ondertussen wel gewend. “Wij bewijzen dat het wel kan.”