ANWB daagt werknemers uit: 18 cent per kilometer voor lopen en fietsen

Annette Koomen (44) rijdt op haar gloednieuwe beige Veloretti Ivy het bedrijfsterrein in Wassenaar op. Ze werkt sinds een maand bij de ANWB. Met haar 'BMW onder de fietsen’ is de 18 kilometer die ze op en neer moet fietsen naar haar huis in Oegstgeest geen straf. ,,Het stond al een tijd op mijn wishlist om met de fiets naar werk te kunnen. Het duurt wel zo’n 50 minuten, maar je blijft gezond. En je fietst zo de file voorbij!”, zegt ze in het AD.

Koomen is niet de enige ANWB-medewerker met een gloednieuwe fiets. De Koninklijke Nederlandse Toeristenbond zet zich al een tijd in voor een makkelijk en hybride woon-werkverkeersysteem. Openbaar vervoer wordt 100 procent vergoed, fietsen of lopen levert 18 cent per kilometer op en autorijden 15 cent. Voor thuiswerken geldt een vergoeding van 2,15 euro per dag. Werknemers krijgen bovendien een zogeheten fitbudget van 700 euro. Dit is uit te geven aan alles wat met duurzaam werken te maken heeft: van een nieuwe fiets tot zonnepanelen voor je huis.

Vaker keuze voor gezonde en duurzame opties bij meer flexibiliteit

ANWB-manager compensation & benefits Jan Jaap Krijtenburg is verantwoordelijk voor het beleid, dat fietsen en wandelen stimuleert. Zelf komt Krijtenburg ook op de fiets richting het hoofdkantoor in Wassenaar. De OV-fiets weliswaar: vanuit zijn woongemeente Utrecht is het hele eind trappen wat ver.

Krijtenburg vertelt dat de ANWB in 2019 de verkeersbewegingen van haar werknemers onder de loep nam. ,,De ANWB is mobiliteit, dus we moeten ook vooruitlopen op dit gebied. We handelden destijds te weinig naar wat we naar anderen uitdroegen. We wilden meer aan de zogeheten triple-0 bijdragen: 0 verkeersdoden, 0 uitstoot en 0 files. Daarnaast hebben we medewerkers gevraagd wat zij van ons wilden. Die wens bleek vooral te gaan over keuzevrijheid, flexibiliteit en een redelijke vergoeding.”

Die twee bleken goed te combineren volgens Krijtenburg. ,,Door meer flexibiliteit kiezen mensen in totaal vaker de gezonde en duurzame opties: werknemers kunnen dagelijks makkelijk kiezen tussen het openbaar vervoer, een vergoeding voor een fiets of elektrische auto of een thuiswerkvergoeding. Je ziet dat het werkt, sinds het beleid in 2021 is gestart pakt ruim 40 procent van de 4500 ANWB-werknemers steeds vaker de fiets.”

Tienduizenden verkeersbewegingen

Ook voor veel andere organisaties en bedrijven is het woon-werkverkeer van werknemers een hoofdpijndossier De cijfers spreken voor zich: Nederlanders forensen er op los. Slechts 40 procent van de werknemers werkt in de eigen gemeente.

In de Zuid-Hollandse randstad worden veel relatief korte afstanden afgelegd tussen gemeenten. Tussen Den Haag en Rotterdam bijvoorbeeld: volgens de recentste cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) moeten 16.500 Rotterdammers voor hun werk naar Den Haag, 14.000 Hagenaren gaan de andere kant op. Daarmee is Den Haag de grootste werkgever voor Rotterdamse forenzen en vice versa. Ook de randgemeenten, zoals Schiedam, Rijswijk en Zoetermeer, zorgen dagelijks voor tienduizenden extra verkeersbewegingen van en naar beide steden.

42 uur in de file

Op de wegen zorgt dit werkverkeer voor flinke verstoppingen. De files zijn rond deze steden het grootst. Volgens het jaarlijkse rapport van navigatiebedrijf TomTom spande Rotterdam in 2022 de kroon, daar stond de gemiddelde filetijd van een forens op 42 uur per jaar. In Den Haag was dit precies een fulltime werkweek: 40 uur.

Ook op dagelijkse basis kost de drukte de stedelingen flink wat tijd. Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelt dat forenzen in de randstad gemiddeld 10 kilometer afleggen. In zowel Rotterdam als Den Haag deed woon-werkverkeer gemiddeld zo’n tien minuten langer dan noodzakelijk over deze afstand.

Massaal de trein pakken dan maar? Ook daar gooit de spits vaak roet in het eten. Het openbaar vervoer van beide steden kampt met grote drukte. Samen met Breda, Gouda en Utrecht bezetten Den Haag en Rotterdam Centraal momenteel de top 5 van stations met de meeste meldingen van volletreinen.nl, een initiatief van reisvereniging Rover. Met de aanhoudende personeelsdrukte bij NS is een uitgebreider treinschema binnen afzienbare tijd onwaarschijnlijk.

Nieuwe fietsroutes

Waar auto en trein tekort schieten kan de fiets een oplossing bieden. Op de ruim 20 kilometer tussen de steden, en het gebied eromheen, zou namelijk een stuk meer fietsverkeer zijn als het gebied rond Rotterdam en Den Haag van betere fietspaden voorzien zou zijn. Dit zou het autoverkeer en openbaar vervoer kunnen ontlasten, volgens samenwerkingsverband Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH).

,,Als mensen voor afstanden tot 7,5 kilometer de fiets in plaats van de auto nemen draagt dat bij aan minder files”, zegt Peter Meij, wethouder in Ridderkerk en fietsambassadeur voor MRDH. ,,Tot afstanden van 7,5 km gaat 4 tot 5 procent van alle forensen al extra fietsen na opening van nieuwe fietsroutes. Door de beschikbaarheid van de e-bike wordt het voor veel mensen zelfs mogelijk om voor afstanden tot 15 kilometer de fiets te gebruiken.”

Er wordt door de gemeenten binnen de metropoolregio al een tijd aan de weg getimmerd voor de fietser. Per 2026 zouden onder andere gebieden tussen Rotterdam-Zoetermeer, Rotterdam-Delft en Den Haag-Pijnacker voorzien moeten zijn van de zogeheten metropolitane fietsroutes, die het autoverkeer kunnen verminderen. Bij aanleg van deze routes wordt gelet op een zo snel mogelijke verbinding tussen woonplaatsen van kwalitatieve, brede fietspaden die goed verlicht zijn.

Ander type maatregelen

Volgens verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen zullen alleen goede fietspaden echter niet heel effectief zijn om forenzen van de autobaan te houden. ,,Goede fietspaden zijn zeker belangrijk. Zo houd je mensen die al veel fietsen op de fiets, maar mensen die toch altijd de auto pakken zullen zich er weinig van aantrekken. Je hebt echt een ander type maatregelen nodig om die zo ver te krijgen.”

Tertoolen ziet hier met name een rol voor de werkgevers in weggelegd. ,,Je kan werknemers een aanzienlijk hogere reiskostenvergoeding geven als ze fietsen dan wanneer ze met de auto gaan of parkeren moeilijker maken. Belangrijk is wel dat je dan dienstauto’s beschikbaar hebt. Veel mensen willen wel met de fiets komen, maar hebben de auto nodig om voor werk op pad te gaan. Daardoor nemen ze alsnog de auto naar het werk.”

Ook de bedrijfscultuur kan een grote rol spelen volgens Tertoolen. ,,Maak het vanzelfsprekend dat er gefietst wordt. Het kan echt, als je als werkgever duidelijk maakt waar je voorkeur ligt en er bij wijze van spreken bij het koffieapparaat over fietsen wordt gepraat in plaats van over de nieuwste auto’s.”

Bij werkgevers is de interesse in meer fietsende medewerkers al een tijd gewekt, volgens belangenorganisatie AWVN. ,,Er zitten gewoon veel voordelen aan vast”, zegt een woordvoerder. ,,Het is goed te financieren, houdt medewerkers gezond en er is geen uitstoot. Bovendien is het fiscaal vriendelijk: er zijn regelingen waardoor een gedeelte van het loon met minder belasting aan iets besteed kan worden. Soms gebruiken werkgevers het voor een kerstpakket, maar vaak is een fiets van de zaak ook interessant. De trend is absoluut positief.”