Consumenten willen tegenwoordig precies weten waar hun voedsel vandaan komt. Dat moet steeds vaker duurzaam, gezond en bij voorkeur om de hoek geteeld zijn. Die trend geeft de Coöperatie Zeeuwse Vlegel weer vleugels, ook omdat ze haar producten van de baktarwe slimmer aanprijst. Zo is onlangs de klassieker 'snelkooktarwe' omgedoopt in 'pareltarwe', analoog aan de parelgort die van geslepen gerstkorrels wordt gemaakt. Slijpen verkort de kooktijd van anderhalf uur naar een kwartier.
Pareltarwe
Hoewel het feitelijk om 'oude' tarwe in een nieuwe verpakking gaat, slaat het aan. ,,Mensen uit de culinaire wereld wezen ons erop dat snelkooktarwe de indruk wekt dat het om een smakeloos product uit de voedingsmiddelenindustrie gaat. Wij willen juist consumenten bedienen die hechten aan gezond, smakelijk en regionaal geproduceerd voedsel. Pareltarwe verkoopt beter. Steeds meer restaurants tonen belangstelling. Ook twee landelijk opererende maaltijdboxen, Beebox en De Krat, hebben zich als klant gemeld. We lijken het tij nu echt mee te krijgen'', zegt Jan Koeman van de Zeeuwse Vlegel.
Europese topkwaliteit
De Zeeuwse Vlegel is een klassieker. Eind jaren tachtig besloot een groepje Zeeuwse jonge boeren baktarwe te telen zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Alleen dierlijke mest en, onder voorwaarden, een onkruidverdelger waren toegestaan. Joop de Koeijer uit Zonnemaire, teler van het eerste uur: ,,Het was crisis in de landbouw. Een buurman waarschuwde me dat er geen toekomst in zat. Als jonge boeren wilden we juist iets doen tegen de crisis, onze bestaanszekerheid opvijzelen. Ik coördineerde in die tijd twee tarwestudieclubjes. We deden proeven met het zomertarweras Sunnan dat geschikt is voor milieuvriendelijke teelt.
Onbedoeld bleek het gebruik van dierlijke mest een gouden greep. Weliswaar leidde de veel geleidelijkere afgifte van stikstof tot een lagere opbrengst per hectare, maar het korrelgehalte bleek van Europese topkwaliteit. Zo werd de Zeeuwse Vlegel geboren. We kregen er zelfs de Nationale Milieuprijs voor. Ja, zo wonnen we als boeren ons zelfrespect terug.''
Zeeuwse Vlegel
Ze hadden uitmuntende baktarwe, maar geen sjoege van brood. Het was nog een hele toer om de Zeeuwse Vlegel te lanceren. Zeelandia in Zierikzee, producent van bakkerijgrondstoffen, zag er geen brood in. De Koeijer: ,,Die waren net bezig met het Panda-broodje, weliswaar voor een goed doel, maar niet meer dan een kant-en-klaar-product. Navraag her en der leerde ons dat we zelf individuele bakkers moesten benaderen om ons volkorenmeel op de markt te krijgen. Dat viel niet mee, want bakkers werden al overspoeld door nieuwe broodsoorten. De Zeeuwse Vlegel betekende meer werk waarbij het de vraag was of de verkoop erdoor zou stijgen. Via onze contacten wisten we uiteindelijk zes bakkers over de streep te halen.''
Die wensten natuurlijk geen tarwekorrels, maar meel. Op hun speurtocht stuitten de jonge boeren op molen De Hoop in Wolphaartsdijk, waar vandaag de dag de tarwe van de Zeeuwse Vlegel wordt gemalen. De molenaar slijpt ook de tarwekorrels, zodat de 'pareltarwe' geen anderhalf uur hoeft te pruttelen. Het tarweras Sunnan, dat sinds de zeventiende eeuw bestaat en waarschijnlijk alleen nog in Zeeland wordt geteeld, is daar ook geschikt voor: de korrel is rond wat makkelijker slijpt dan een ovalen korrel. Voor de opslag van de bijzondere tarwe deden ze een beroep op de landbouwcoöperatie CZAV in Wemeldinge.
Kwaliteitskeurmerk
Om de herkomst en milieuvriendelijke teeltwijze te controleren (al dan niet door arglistige collega's) en te garanderen, plantten de telers borden 'Hier groeit uw Zeeuwse Vlegel' op hun akkers. En bakkers plakten er een ouweltje op met de letters ZV. ,,Een kwaliteitskeurmerk'', onderstreept De Koeijer. De Vlegel werd een hit, vooral dankzij vriendendiensten en wat geluk. ,,We hadden een reclameman die zorgde voor gratis publiciteit, de toenmalige commissaris van de koningin Wim van Gelder omarmde ons product en vanaf dag één steunde de Zeeuwse Milieufederatie ons. Dat hielp. We voerden ook consumententesten uit. We lieten Zeeuwen het Vlegelbrood proeven. Ze vonden het heerlijk. Dat komt omdat de hele korrel op stenen wordt gemalen en niet wordt verhit. Alle smaakstoffen zitten er nog in.''
Marketing
Naast volkorenmeel kwamen er andere producten op de markt: broodbakmix, pannenkoekenmeel, wafelmix en de snelkooktarwe. Ze worden ingepakt bij het Arbeidstrainingscentrum Scheldestromen, een sociale werkplaats in Kapelle. Tweehonderd bakkerijen, ook buiten Zeeland, verkopen de Zeeuwse Vlegel. Toch kwam er drie jaar terug de klad in. De Koeijer: ,,Toen waren we afgedaald naar vier hectare. Ten eerste blijft de broodverkoop dalen en ten tweede zien de huidige jonge boeren er weinig in. Die gaan eerder volledig biologisch boeren. We wilden stekker eruit halen. Inmiddels zitten we weer op 20 hectare. Vooral door betere marketing. Dus zetten de oude rotten De Zeeuwse Vlegel voort. We zijn weer optimistisch. Eerlijk, duurzaam, streekbewust en bovenal smaakvol, in deze tijd scoor je daar mee.''
