De opkomst en teruggang van het thuiswerken

Thuiswerken populair

Thuis een les voorbereiden, bellen met klanten of skypen met collega's. Voor werkenden is dat vaak ideaal, bijvoorbeeld om files te mijden of geen kinderopvang te hoeven regelen. Thuiswerken wordt steeds populairder, blijkt uit CBS-cijfers. Het aantal thuiswerkers in Nederland is sinds 2008 met 10 procent gestegen. Vooral vrouwen kiezen ervoor.

Maar soms lijdt het werk er wel onder, zoals een hilarische video van de thuiswerkende Britse hoogleraar Robert Kelly laat zien. Tijdens een live-interview met de BBC huppelen en kruipen zijn peuterkinderen op de achtergrond de werkkamer in. Terwijl Kelly zo onverstoorbaar mogelijk doorgaat met het analyseren van de Zuid-Koreaanse politiek, probeert zijn paniekerige vrouw de kinderen de kamer uit te werken.

Lees ook: Thuiswerker keert terug naar kantoor

Opkomst en ondergang

Een aantal bedrijven is de laatste jaren teruggekomen op hun beleid om thuiswerken aan te moedigen. Vooral in de Verenigde Staten lijkt er een tegenbeweging te ontstaan. Bank of America, de technologiebedrijven IBM en Honeywell en elektronicaketen Best Buy hebben een deel van hun personeel recentelijk teruggehaald naar kantoor. Eerder deed internetbedrijf Yahoo dat al.

Het Amerikaanse zakenblad Bloomberg publiceerde in juli een artikel onder de kop 'De opkomst en ondergang van het thuiswerken'. Een woordvoerder van IBM legt daarin uit dat een hoog aantal thuiswerkers niet past bij het streven om medewerkers in kleine, snel wisselende teams te laten samenwerken IBM heeft duizenden Amerikaanse werknemers gesommeerd weer vaker naar kantoor te komen. De computergigant was eerder juist een voorloper in het promoten van flexibele werktijden en thuiswerken.

De zakenkrant Wall Street Journal kopte in juli 'De baas wil jou terug op kantoor'. Regelmatig thuiswerken beperkt de samenwerking, creativiteit en snelle communicatie tussen werknemers, vinden de terugkrabbelende bedrijven. Medewerkers die dagelijks op kantoor komen, zouden daarvan ook profijt hebben: hoe zichtbaarder, hoe meer kans ze hebben op nieuwe opdrachten of promotie.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werken 3- van de 8 miljoen Nederlandse werknemers en zelfstandigen regelmatig vanuit huis. 62 procent doet dat incidenteel. In de zorg is thuiswerken meestal niet goed mogelijk, maar in de informatie- en communicatiesector, de financiële branche en landbouw komt thuiswerken vaak voor, blijkt uit onderzoek van TNO en CBS.

Is thuiswerken in Nederland op zijn retour?

'Ik zie geen trend dat medewerkers terug moeten naar kantoor', zegt Marc van Veldhoven. Hij is hoogleraar werk, gezondheid en welbevinden aan de Universiteit van Tilburg. 'In Nederland hebben banken, verzekeraars, ict-bedrijven en de overheid het nieuwe werken consequent ingevoerd. Deels was dat een bezuinigingsoperatie. De kantoren van bedrijven als Achmea, KPN en Interpolis werden veel kleiner. Dit beleid terugdraaien, kan dus niet zomaar.'

Ook Jurgen Wasser, HR-directeur bij ict- en consultancybureau Capgemini, ziet de kantoren nog niet volstromen. Veranderingen in de organisatie en de technologie vragen volgens hem wel meer flexibiliteit van medewerkers. 'Teams moeten nauwer samenwerken, ook met de klant, volgens nieuwe methoden zoals Scrum/Agile. Ze bepalen zelf hoe ze dat doen, in één ruimte of via Skype en videoconferenties. Kantoortuinen raken uit, maar overlegplekken en rustige werkruimten zijn in opmars.'

En de Nederlandse vestigingen van bedrijven die thuiswerken terugdraaien?

Volgens een woordvoerder van IBM Nederland blijft werken vanuit huis wereldwijd mogelijk. Het bedrijf respecteert de balans werk-privé. De meerderheid van de medewerkers komt wel weer dagelijks naar kantoor, omdat nieuwe werkmethoden zoals Agile meer samenwerking vragen.

Voor de twaalf Nederlandse vestigingen van Honeywell is thuiswerken wel passé. De Amerikaanse woordvoerder van het technologiebedrijf laat weten alleen een uitzondering te maken voor speciale situaties. Op kantoor kunnen medewerkers volgens Honeywell eerder ideeën uitwisselen en flexibeler omgaan met veranderingen op de markt.

Klinkt logisch, toch?

Volgens organisatiepsycholoog Hylco Nijp die vorig jaar bij Radboud Universiteit Nijmegen promoveerde op een onderzoek naar flexibel werken zit er meer achter. 'Ik vermoed dat het management teruggrijpt op oude reflexen: laten we het personeel meer in de gaten houden, want we vertrouwen het niet. De medewerkers van die bedrijven zullen waarschijnlijk minder gemotiveerd zijn. Uit onderzoek blijkt dat zij hechten aan hun autonomie.' In een enquête van de Vlerick Business School onder 400 werknemers gaven de ondervraagden dit jaar aan de mogelijkheid tot thuiswerken een van de belangrijkste secundaire arbeidsvoorwaarden te vinden.

Hoogleraar Marc van Veldhoven heeft meer begrip voor bedrijven die willen dat hun medewerkers vaker op kantoor verschijnen. Volgens hem worden twee soorten mensen ongelukkig van thuiswerken: managers die graag controle houden en medewerkers die een duidelijke scheiding tussen werk en privé op prijs stellen. ' De bedrijven die het thuiswerken terugdraaien, willen niet alleen meer grip op hun personeel. Ze willen ook de teamgeest bevorderen. Die ontstaat eerder als je elkaar tegenkomt bij het koffieapparaat.'

Is Nederland meer geporteerd voor thuiswerken dan de VS of Duitsland?

'Onze Nederlandse, Britse en Scandinavische werknemers zijn gewend zelf hun werkplek te kiezen', zegt Jurgen Wasser van Capgemini. 'Maar ze moeten wel twee tot drie keer per week hun gezicht laten zien, anders werkt het niet. Duitse collega's zijn daar conservatiever in. Voor hen is het vanzelfsprekend dat zij elke dag naar kantoor gaan. Amerikanen zijn weer verder met vergaderen via video of telefoon.'

Blijft thuiswerken standhouden?

Hylco Nijp: 'Er mogen dan bedrijven zijn die hun thuiswerkers terugroepen naar kantoor, ik zie ook organisaties die juist nog een stap verder gaan. Bijvoorbeeld door het aantal verlofdagen niet meer van bovenaf op te leggen. Bij Hollands Kroon, een gemeente in de kop van Noord-Holland, bepalen de werknemers wanneer en waar ze werken. Al gaan ze brainstormen op het strand of eerst naar de sportschool, alleen het resultaat telt.'

De organisatiepsycholoog voorziet dat het nieuwe werken nog wel even doorzet. Ook om praktische redenen: 'Bedrijven zijn tot wel 30 procent minder kwijt aan kantoorruimte, parkeren, reiskosten, elektriciteit en schoonmaken.'

Honeywell gelooft er niet meer in, maar de hoogleraar Robert Kelly blijft thuis tv-interviews geven. Hij vertelde de BBC een paar dagen na het incident met zijn binnenvallende kinderen wel dat hij voortaan zijn werkkamer op slot doet.