Schreeuwend tekort aan personeel: bedrijven moeten slimmer werven

Te weinig personeel, maar vind maar eens goede nieuwe krachten. Door de vergrijzing van de bevolking wordt personeel alleen maar schaarser in de toekomst. Vandaar dat werkgevers niet alleen kijken naar nieuwe medewerkers, maar ook naar manieren om meer te doen met hetzelfde aantal mensen. Hoe hoger de productiviteit van de werknemer, hoe groter de groei van het bedrijf.

Maar ING-econoom Bert Colijn verwacht niet dat verhoging van de arbeidsproductiviteit een snelle oplossing biedt, zegt hij in gesprek met het AD. ,,De afgelopen jaren hebben bedrijven de voet van het gas gehaald wat betreft investeringen. En zonder investeringen is productiviteitsgroei heel lastig.’’

Zelfs op krappere arbeidsmarkt stegen lonen nauwelijks

Eigenlijk is het al zeker tien jaar kwakkelen wat de productiviteit betreft. Na de kredietcrisis zaten bedrijven in een luxepositie door de hoge werkloosheid. ,,Zelfs voor startersfuncties vroegen bedrijven kandidaten met twee tot drie jaar ervaring’’, herinnert Colijn zich. In de jaren daarna was er sprake van enorme prijsconcurrentie tussen bedrijven. ,,Dat had weer tot gevolg dat de lonen nauwelijks stegen, ook niet toen de arbeidsmarkt krapper werd.’’

Toen de arbeidsmarkt krapper werd, stegen de lonen maar weinig. Mede door de lage lonen kregen bedrijven geen prikkel om de productiviteit te verhogen. De kosten waren immers toch laag. Ook nu is van loonstijgingen als gevolg van krapte nog nauwelijks sprake. Maar onder druk van de vergrijzing, waardoor er minder jongeren op de arbeidsmarkt komen, is de verwachting dat bedrijven meer gaan investeren in robotisering en automatisering.

Personeelstekort vraagt om andere aanpak van werving

Voor de korte en middellange termijn is er nog geen oplossing. Terwijl nu al sprake is van tekorten. Werkgevers moeten daarom andere manieren vinden om aan personeel te komen. Een competentiepaspoort is daarvoor een kansrijke kandidaat. Anne Megens, beleidscoördinator bij werkgeversvereniging AWVN, schat dat dankzij zo’n paspoort honderdduizenden vacatures alsnog vervuld kunnen worden.

,,Een aantal jaar geleden hebben we de vaardigheden en competenties van werkzoekenden vergeleken met de vaardigheden en competenties die nodig zijn voor moeilijk vervulbare vacatures", vertelt Megens. ,,Daaruit bleek dat er honderdduizenden vacatures vervuld zouden kunnen worden. Vergeet niet dat ook in tijden van krapte op de arbeidsmarkt nog altijd een miljoen mensen aan de kant staan.’’ Mensen zonder de juiste opleiding of werkervaring bijvoorbeeld. ,,Wat we met zo’n competentiepaspoort doen is veel meer kijken naar wat heeft iemand in huis dan wat heeft iemand gedaan."

Proef bij bagageafhandeling Schiphol

Werkgevers denken nog heel erg in vaste functies en de kennis die daar bij hoort, zoals een diploma. ,,Werkgevers zoeken nu nog te vaak naar het schaap met de vijf poten. Dat moet je niet meer doen. De vraag die we ons moeten stellen is wat iemand nou echt aan vaardigheden moet hebben om de functie goed te kunnen vervullen. Zoek dan daarnaar bij de mensen.’’

Op Schiphol loopt inmiddels een proef, onder andere bij de bagageafhandeling. ,,Een bagageafhandelaar heeft technisch inzicht, kan overzicht houden en is stressbestendig. Dat zijn eigenschappen die breder inzetbaar zijn. Die mensen kun je dus op meer plekken inzetten.’’

Dat geldt ook voor grondstewardessen die dankzij hun servicegerichte instelling ook ingezet kunnen worden om passagiers te helpen. ,,Nu kijken werkgevers nog te vaak naar buiten voor nieuw personeel. Maar het duurt bij Schiphol al maanden voor je überhaupt de procedures doorlopen hebt om op de luchthaven te mogen werken. Dat speelt niet als je bestaand personeel inzet.’’

Het competentiepaspoort werkt ook goed voor de medewerkers, is de ervaring van de AWVN. ,,Mensen zijn van nature niet genegen iets anders te gaan doen. Maar dankzij het competentiepaspoort krijgen mensen zelfvertrouwen. Ze zien wat ze geleerd hebben en aan vaardigheden bezitten. En waar ze nog aan moeten werken.’’

Weerstand tegen nieuwe competenties leren

Als mensen zien dat ze al werkenderwijs allerlei nieuwe competenties hebben geleerd, waardoor ze ook breder inzetbaar zijn, neemt de weerstand tegen leren ook af. ,,Leren wordt nog te vaak met schoolbanken geassocieerd’’, ziet Megens. En leren is belangrijk, want de tijd dat iemand veertig jaar vooruit kon met de kennis van de schoolbanken is rap aan het verdwijnen. Een leven lang leren is het motto. ,,Een vak leren blijft belangrijk. Het gaat niet alleen om competenties, ook om kennis’’, benadrukt Megens.

Werkgevers omarmen het competentiepaspoort steeds vaker. ,,Meer werkgevers gaan over op functieprofielen, daar wordt ook al gezegd welke competenties iemand moet hebben. Als je die naast de vaardigheden legt die sollicitanten hebben, dan heb je al vaak een match.’’

Ook de overheid is inmiddels aangehaakt. De grootste werkgever van het land ziet de voordelen van competentiepaspoort. Logisch, want de ervaringen met het competentiepaspoort zijn positief. Toch kan het nog niet landelijk ingevoerd worden. ,,Er moeten eenduidige definities komen van competenties. Zoiets als omgevingsbewustzijn, hoe definieer je dat’’, geeft Megens als voorbeeld. ,,Daar ligt nog een taak voor het UWV.’’