Hoe zit het nu echt met onze arbeidsmarkt?

Het breed opgepakte salarisonderzoek van recruitmentbureau Robert Half laat er geen misverstand over bestaan: bijna negen op de tien werkgevers maken zich zorgen over het behoud van talent, maar eenzelfde aandeel zegt komend jaar geen salarisverhoging te kunnen bieden aan huidige werknemers. Volgens de Salarisgids 2022 van deze recruiter hebben zeven op de tien bedrijven vertrouwen in hun groeiperspectieven voor komend jaar, maar zijn er wel zorgen over het binden én behouden van gekwalificeerd personeel. Bij gebrek aan salarisruimte wordt daarbij vooral ingezet op bonussen en secundaire arbeidsvoorwaarden.

,,Bedrijven hebben niet altijd de financiële middelen om na een lastig jaar hun werknemers met een loonsverhoging te belonen voor hun inzet”, aldus Frédérique Bruggeman, managing director bij Robert Half. ,,Daarom is het belangrijk dat ze op een andere manier hun waardering tonen. Zij kunnen bijvoorbeeld inzetten op het aanbieden van goede en uitgebreide secundaire arbeidsvoorwaarden. Ook voor het aantrekken van gekwalificeerd personeel kan dit het verschil maken.”

Inactieve arbeidsmarkt?

De vrees van ondernemers dat ze hun personeel niet vast kunnen houden vanwege beperkte financiële armslag staat in schril contrast met eerdere berichtgeving over de arbeidsmarkt na de ergste coronapieken. ,,We zien juist extreem veel inactiviteit op de arbeidsmarkt”, zei Geert-Jan Waasdorp van Intelligence Group eerder deze maand tegen het AD. In twintig jaar dat zijn bedrijf gegevens bijhoudt, heeft het niet eerder zo weinig aanbod van personeel gezien en was de vraag naar personeel nog nooit zo hoog als nu. Sinds 1971 is het niet voorgekomen dat er meer vacatures waren dan werklozen.

Ook Effectory, dat al ruim een kwart eeuw de medewerkersbeleving voor bedrijven meet, ziet dat de intentie om van baan te switchen gedurende corona is gedaald. Logisch, aldus commercieel directeur Christian de Waard. ,,Als het slechter gaat met de economie, dan zie je dat mensen blijven zitten waar ze zitten.” Dat wordt in het eerdere AD-artikel beaamd door arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes van het UWV. Onzekerheid maakt mensen voorzichtig.

Toch toptalent vinden en binden

Toch zijn er altijd uitzonderingen. Zo laat hypotheekbedrijf Viisi weten dat het juist actief inzet op hogere salarissen om medewerkers te behouden. ,,Wij zagen het thema van de fluctuatie al langer aankomen”, laat Viisi-mede-oprichter Tom van der Lubbe weten, die zich al eerder uitsprak over corona en solidariteit.

,,Wat hebben we gedaan? Salarissen verhoogd met gemiddeld 5 procent. Hoe hebben we het concreet gedaan? Eerste tien jaar na drie, zes en negen jaar een vaste extra salarisverhoging. Daarnaast ook kantoorkosten de facto geïndividualiseerd: iedereen mocht thuiswerken, in de eigen woonplaats een coworking-plek huren of met collega's samen een lokaal kantoor huren. Zo hebben we tijdens corona in Hoorn en Zaandam kantoren geopend, die overigens vanwege de pandemie wel gewoon leeg stonden. Het concept: iedereen kan te voet naar kantoor.”

‘Ontwrichtende crisis op arbeidsmarkt’

Wie nu denkt dat het allemaal wel meevalt, wordt door experts gelogenstraft. Na de economische crisis en de coronapandemie zijn we inmiddels beland in een derde ontwrichtende crisis: die van de arbeidsmarkt. Dit schrijft Frank van Gool (OTTO Work Force) in zijn meest recente column voor vaktitel Flexmarkt. ,,De voorspelling is dat de arbeidsmarkt over de volle breedte met tekorten wordt geconfronteerd. En sneller dan wij allemaal denken. Nederland heeft met 3,3 procent samen met Tsjechië het laagste percentage werklozen van de Europese Unie. Per 100 vacatures zijn er in ons land slechts 73 werkzoekenden. Kortom, we hebben een groot probleem en dat probleem wordt alleen maar groter.”

De oorzaak van de groeiende tekorten op onze arbeidsmarkt is terug te voeren op de naoorlogse geboortegolf, becijfert Van Gool. ,,In de jaren 50 zijn ongekend veel kinderen geboren en die babyboomers gaan nu allemaal met pensioen. De volgende generatie is minder talrijk dan die van hun ouders, dus tel uit je verlies. Het is een kwestie van geduld tot er geen vacature meer wordt vervuld.”

‘Personeelstekort is iets tijdelijks’

Niet iedereen is even negatief als Van Gool. Zo denken veel economen dat het personeelstekort iets tijdelijks is. Op dit moment werken nog veel mensen bij teststraten of doen ander corona-gerelateerd werk. Als de pandemie over een tijdje is gaan liggen, komen die mensen beschikbaar voor andere sectoren. ,,In veel teststraten werken studenten. Als die straks verdwijnen, gaan ze misschien aan de slag in de horeca”, zei econoom Nic Vrieselaar van Rabobank onlangs tegen NU.nl.

Ook speelt mee dat de afgelopen tijd veel bedrijven overeind zijn gehouden door het uitgebreide coronasteunpakket van het demissionaire kabinet. Zo konden werkgevers bijvoorbeeld loonsteun krijgen uit de zogeheten NOW-regeling. Dit heeft veel faillissementen voorkomen, maar heeft er ook voor gezorgd dat slecht functionerende bedrijven toch konden blijven bestaan. Nu het grootste deel van de coronasteun per 1 oktober is stopgezet, is de verwachting dat het aantal faillissementen alsnog groeit. ,,Dat is natuurlijk triest voor de betrokkenen,” zegt Vrieselaar, ,,maar daardoor komt wel meer personeel beschikbaar voor bedrijven die groeien.”