Nieuws Arbeidsmarkt
Ingrid Thijssen (VNO-NCW): 'Ik pleit voor een revolutie in het denken over meer uren werken'
Natuurlijk zijn de gierende inflatie, de hoge energierekening of de lastenverzwaringen die het kabinet op Prinsjesdag aankondigde gespreksonderwerp bij ondernemers. ,,Maar in alle sessies die ik met ondernemers heb gehad, was de personeelskrapte het belangrijkste onderwerp’’, zegt Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversvereniging VNO-NCW.
Ingrid Thijssen, de voorzitter van VNO-NCW. Foto: Annabel Oosteweeghel
Dat personeelstekort is niet nieuw. Zijn de ondernemers nu pas wakker geworden?
,,Het probleem is al langer bekend. En het speelt ook al langer. Maar nu is de krapte aan personeel een probleem dat de samenleving ontwricht. Mensen hebben dat niet in de gaten. Neem het tekort aan woningen, een groot maatschappelijk probleem. Ook daarbij geldt dat er te weinig mensen zijn om de huizen te bouwen. Op de wat langere termijn bedreigt het tekort de economie.’’
Dat zijn grote woorden, de maatschappij functioneert toch nog gewoon.
,,Kijk naar de personeelstekorten in de zorg en het onderwijs. Maar ook in de private sector speelt het probleem heel breed. Bedrijven moeten orders laten lopen, omdat ze niet aan personeel kunnen komen. Dat is zorgelijk, want in het bedrijfsleven moet het geld verdiend worden, ook om de leraren en zorgmedewerkers te kunnen betalen. De komende tien jaar komen we jaarlijks al zestigduizend technici tekort. En dat tekort aan mensen is structureel vanwege de vergrijzing.’’
Waar halen we de extra handjes vandaan?
,,Ik pleit voor een revolutie in het denken over meer uren werken. Al sinds de industriële revolutie, zo’n 130 jaar geleden, is er de trend naar minder werken. Kijk ook naar het Akkoord van Wassenaar in de jaren 80, waarbij loonmatiging werd afgesproken in ruil voor arbeidstijdverkorting. Er is echt een cultuurverandering nodig, zowel bij werkgevers, vakbonden, werknemers als bij de politiek. Als we de samenleving in de benen willen houden, moeten we meer gaan werken. Meer uren werken moet op de agenda komen. Het percentage mensen dat in Nederland werkt, is even hoog als in de rest van Europa. Maar als het om het aantal gewerkte uren gaat, staan we onderaan.’’
"Het is goed om mensen met zware beroepen eerder te kunnen laten stoppen. Maar de vraag is of dat soms niet onterecht wordt toegepast in sectoren waar het werk helemaal niet zo zwaar is"
Is dit een pleidooi voor de veertigurige werkweek?
,,Nee, die hoeft niet per se terug te komen, maar we moeten naar creatieve oplossingen zoeken, in roosters of beloning. Ik sprak een werknemer die niet meer overwerkt. In de cao was afgesproken dat overwerk voortaan niet langer in geld werd vergoed, maar in vrije tijd, terwijl hij het extra geld voor leuke dingen voor zichzelf reserveerde. Bij de kinderopvang is ook een groot tekort aan mensen. Je moet eens nadenken of je niet opa’s en oma’s kunt inzetten. Ook de vakbeweging moet meedenken over oplossingen, en niet alleen maar aansturen op korter werken.’’
Er gebeurt toch al veel, neem alleen al de verhoging van de pensioenleeftijd.
,,Ja dat is een goede maatregel. Maar daarna kwam de regeling om mensen met zware beroepen eerder te kunnen laten stoppen. Dat is goed. Maar de vraag is of dat soms niet onterecht wordt toegepast in sectoren waar het werk helemaal niet zo zwaar is. Er zijn nu heel ruimhartige afspraken gemaakt over wat zwaar werk is. Daar kun je vraagtekens bij zetten.’’
Die afspraken maken jullie toch zelf?
,,Ja, de werkgevers gaan daarin mee. Dat moet veranderen, ook werkgevers moeten door die cultuurverandering gaan.’’
"Meer werken moet beter lonen. Daarvoor moet ook aandacht komen. Daarom is het idee van een meerwerkbonus, zoals het kabinet voorstelt, goed.’’
Lees ook: Ingrid Thijssen (VNO-NCW): 'We zijn de rauwe randen van het kapitalisme aan het terugdringen'
Is er al eens nagedacht om oudere werknemers aan te nemen? Die staan nog steeds aan de kant.
,,Er is inderdaad soms huiver bij bedrijven om oudere werknemers aan te nemen. Het beeld is dat die vaker ziek zijn, en dat wordt gezien als een risico, omdat werkgevers bij ziekte twee jaar lang het loon moeten doorbetalen. Dit probleem moeten we samen met de overheid en de vakbeweging oplossen.’’
Misschien moeten jullie meer loon betalen. De winsten zijn hoog genoeg.
,,In de ene sector wel, in de andere sector niet. Maar over de langere termijn zijn de winsten van het Nederlands bedrijfsleven vrij stabiel. En de salarissen gaan al omhoog, ook het minimumloon. Elke ondernemer heeft last van de krapte, dan beknibbel je niet op lonen. De lastenverzwaringen voor het bedrijfsleven helpen natuurlijk niet. Ik geef die euro liever uit aan lonen dan aan de fiscus. Maar meer werken moet beter lonen. Daarvoor moet ook aandacht komen. Daarom is het idee van een meerwerkbonus, zoals het kabinet voorstelt goed.’’
Veel mensen willen niet meer werken omdat de werkdruk zo hoog is. Dat probleem los je niet op met meer loon.
,,Ik snap dat mensen niet meer willen werken door de hoge werkdruk. Het gaat ook niet alleen om meer uren werken, ook de arbeidsproductiviteit moet omhoog, zodat iedereen meer produceert per gewerkt uur. Dat betekent digitalisering, robotisering en automatisering. Ondernemers zijn ook daarmee bezig.’’
