Hoe los je het gebrek aan horecapersoneel op? ‘Denk met ze mee, wat is hun droom?’

Arbeidsdeskundige Roos Wouters hield ondernemers in Ahoy een spiegel voor. ,,Je kunt als baas wel zeggen wat jij wilt, maar de jongeren zeggen gewoon: weet jij wat ík allemaal wil? Je hebt het er maar mee te doen.”

Ten eerste, hoe lang duurt de krapte op de arbeidsmarkt nog?

,,Zolang vrouwen geen 18-jarigen kunnen baren, zitten we nog minstens twee generaties met dit probleem, dus nog zeker zo’n 20 jaar'', zegt Wouters tegen het AD. ,,We hebben te maken met vergrijzing en vergroening. We worden ouder en krijgen minder kinderen. Dat is puur demografie. En veel mensen krijgen er thuis meer zorgtaken bij. Er zijn minder mensen voor meer werk. In de horeca speelt ook nog iets anders mee, merk ik. Veel mensen zijn eruit gestapt vanwege een scheiding. Dan hebben ze co-ouderschap. Je kunt moeilijk zeggen: dan zie ik mijn kinderen ’s avonds en in de weekeinden toch gewoon niet meer?’’

Daar worden ze in de horeca niet vrolijk van. De horeca moet gewoon open.

,,Dat snap ik. Je zal het personeel dus aan je moeten binden, als je tenminste niet wilt dat je als eigenaar van een zaak zélf alle diensten moet draaien.’’

Hoe doe je dat? Want jongeren kunnen kiezen uit vele bijbaantjes.

,,Jongeren willen meer flexibiliteit, die willen werken als zíj dat willen. Knip diensten van acht uur eens op in twee diensten van vier uur. Dan heb je meer mensen nodig, maar de kans is ook groter dat je die mensen krijgt op die manier. Ze willen snel geld verdienen om nu leuke dingen te doen en ze hebben de baantjes voor het oprapen. Dus dan kun je als ondernemer wel zeggen wat jíj allemaal wilt, maar zij denken; ‘Je moest eens weten wat ík allemaal wil.’

,,Uit onderzoek blijkt dat op één een goed salaris staat. maar wat is een goed salaris? Als zij het goed vinden en je geeft aandacht aan zaken die zij belangrijk vinden, dan vinden ze het al snel goed. Op twee staat werk met betekenis. Voor de een is dat duurzaamheid of een vegan- of diversiteitsbeleid, de ander wil gewoon zo snel mogelijk geld voor een nieuwe scooter. Ik fietste onlangs langs een café waar op het raam stond: direct na je shift cash uitbetalen. Als iemand die scooter wil, kun je afspreken dat we het geld wegzetten en na zoveel diensten heb je die scooter bij elkaar gespaard. Voor jongeren geldt wat voor iedereen geldt: dat je met trots kan vertellen dat je ergens werkt. Doe iets leuks voor ze. Ik ken een horecabaas die een huis huurt in Frankrijk. Je moet zelf je reis betalen, maar je mag er gewoon naartoe met vakantie.’’

Zoiets is lastig voor iemand met een klein restaurantje en weinig personeel.

,,Dan doe je iets anders, maar geef ze aandacht. Het hoeft niet altijd werkgerelateerd te zijn. Vraag hoe het gaat, of je ergens mee kan helpen... Jongeren zijn zeker na corona echt disconnected. Zij hebben veel te verstouwen gekregen achter hun laptop. Zij willen gezien worden, het gezellig hebben, onderdeel van een ploeg zijn. Help ze. Hebben ze een studieschuld? Laat ze met je boekhouder praten om het binnen de perken te houden.’’

Nog meer tips?

,,Wat is hun droom? Denk met hen mee. Vraag wat ze willen leren. Laat ze een deel van de financiën doen of de inkoop. Daar heb je later altijd iets aan. En laat ze meedenken over het werk. De tijd dat je lang moest wachten om iets leuks te doen, is voorbij. Daar wachten jongeren niet op. Heel vaak doen zij in de horeca de kloteklusjes. Die kun je ook eerlijker verdelen. Dat heeft iets rechtvaardigs. Zeg dan als kroegbaas of als restauranthouder niet ‘Ja, maar ik heb die klusjes ook lang moeten doen’. Dat klopt, maar zij kiezen gewoon voor iets anders. Probleem is vaak dat in het mkb, en zeker ook in de horeca, niet veel eigenaren en bedrijfsleiders geschoold zijn in leidinggeven en de omgang met jongeren. Als je autoritair en top-down gaat doen, ben je ze echt kwijt.’’

Maar die keuken wordt niet vanzelf schoon.

,,Nee, dat werk moet gedaan worden, dat snapt iedereen. Maar maak een eerlijker schema, verdeel de lasten.”

Zijn de jongeren van nu echt zo verwend?

,,Niet allemaal natuurlijk, maar zij zijn het product van onze opvoeding. Veel vrienden van mij uit de horeca klagen. Dan vraag ik ze hoe ze dat thuis doen. We voeden ze allemaal anti-autoritair op. Zeg jij tegen ze: neem maar een stomme baan om de rest van je loopbaan aan je pensioen te werken? Nee toch? Thuis moet je dus ook een schema maken: jij doet dit, jij doet dat. Maar doe het ook hier in overleg. Wie vindt wat leuk. De een vindt afwassen leuk, de ander de vaatruimer uitruimen. Zo vind je elkaar.’’

,,Wat kenmerkend is voor de huidige jeugd, is dat ze heel erg van de eigen keuze zijn. Ik hoorde laatst twee jongeren in het openbaar vervoer tegen elkaar praten. Vetsaai die bioscoop, vonden ze. Je hebt geen regie over de film, je kunt niet je eigen verhaal of avatar kiezen. Dat vond ik een eye-opener. Je moet ze het gevoel geven dat ze echt mogen meedenken. Ze verwachten echt niet dat je de hele bedrijfsvoering onderuit haalt, maar laat ze waar mogelijk dingen zelf bepalen. Het zit ’m in de kleine dingen. Zeg niet dat ze eerst de menu’s moeten schoonmaken, dan de kaarsen op tafel, dan het bestek. Zeg: we gaan zo laat open, dit moet gebeuren en zoek ’t maar uit. Hoe had je ’t zelf in gedachten? Ze willen zeker niet top-down aangestuurd worden.’’

Heeft deze tijd ook voordelen, behalve voor de jongeren die een baantje zoeken?

,,Voordeel is dat door deze krappe arbeidsmarkt jongeren uit andere groepen ook een kans krijgen, anderen dus dan al die kinderen die je normaal gesproken ziet. Die op jou en mij lijken. Het wordt veel diverser en inclusiever. Leuk voor de jongeren is dat ze op een werkvloer met elkaar te maken krijgen. En laten we eerlijk zijn, werken in een toffe kroeg of in een hip restaurant is toch nog altijd leuker dan in zo’n suf callcentre?’’

Is er een oplossing voor het gebrek aan personeel?

,,Ja, een recessie. Je hoort het ondernemers ook wel zeggen. Als er bedrijven failliet gaan, komt er meer personeel op de markt. Maar dat is een tijdelijke oplossing. De demografische omstandigheden blijven. Je kunt je mensen dus beter dicht bij je houden, als je tenminste niet in de horeca als een eenmansbedrijf wilt eindigen.’'