Waarom bedrijven heksenjacht vrezen op vermeende discriminatie

"Bedrijven moeten niet de vrees krijgen dat ze sollicitanten op de juiste gronden afwijzen, maar daarbij ­beschuldigd kunnen worden van ­discriminatie," zegt voorzitter Bart Drenth van MKB Amsterdam.

Amsterdam wil actief discriminatie door bedrijven aanpakken, zoals het ook al optreedt tegen horeca die zich schuldig maakt aan discriminerend deurbeleid.

Wethouder Rutger Groot Wassink (Sociale Zaken en Diversiteit) wil met nepsollicitanten achterhalen of ­ondernemers zich schuldig maken aan discriminatie bij vacatures of op de werkvloer.

"We steunen vanzelfsprekend de wethouder in zijn streven," zegt Drenth. "Maar de gemeente moet niet op de stoel van de rechter gaan zitten. Als Amsterdam iets met individuele gevallen gaat doen, kunnen ze heel snel de fout ingaan. Dat raad ik ze dan ook met klem af."

Kieskeurig

Volgens werkgevers- en ondernemersorganisaties hebben bedrijven er helemaal geen belang bij om kieskeurig te zijn. Er zijn volgens Drenth in Groot-Amsterdam 50.000 vacatures en er zitten 40.000 mensen in de bijstand.

Hij vraagt zich af waarom Amsterdam het nodig vindt ook een rol te gaan spelen in de opsporing. "Geef eerst eens aan hoe groot de discriminatie dan is. Als de wethouder dat niet kan, is dit voorstel vooral symbool­politiek."

Groot Wassink vermoedt, op basis van landelijke cijfers, dat ongeveer 8000 werkzoekenden in Amsterdam gediscrimineerd worden vanwege hun leeftijd, afkomst, geslacht of een beperking.

Meldpunt Discriminatie

Maar in 2017 hadden van de 1036 discriminatieklachten bij het Meldpunt Discriminatie regio Amsterdam (MDRA) er 186 betrekking op situaties rondom arbeid, vooral op het vlak van leeftijd, afkomst en huidskleur. Dat zijn niet altijd klachten over bedrijven, maar kan ook discriminatie door collega's betreffen.

Ook Barbara Bos van het College voor de Rechten van de Mens voorziet problemen als de gemeente op de stoel gaat zitten van instanties die zich formeel met arbeidsdiscriminatie bezighouden, zoals het College.

"De vraag is of een gemeente ­afdoende en juridisch kan vaststellen dat er sprake is van discriminatie," zegt Bos. "Alles draait om open en transparant onderzoek. Wij toetsen juridisch of sprake is geweest van discriminatie. Dat moet uiterst zorgvuldig gebeuren op basis van hoor en wederhoor, waarbij iedereen over alle stukken kan beschikken en met waarborging van een objectieve ­beoordeling."

Pas daarna gaat het College, dat optreedt na klachten, maar ook zelf 'mystery guests' uitstuurt, over tot maatregelen.

Dat kan het openbaar ­maken van het bedrijf zijn of het doorspelen van het oordeel aan de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) die boetes kan uitdelen. "De formele aanpak is uiteindelijk voorbehouden aan de rechter."

Taak van het rijk

"De rijksoverheid is de aangewezen instantie om beleid te ontwikkelen dat discriminatie voorkomt," zegt Annemarie van Oorschot van VNO-NCW. "We werken daar in de Stichting van de Arbeid en de SER mee. Staatssecretaris Van Ark heeft net een actieplan gemaakt en is daarover in gesprek met de werkgevers. Die landelijke aanpak is beter dan dat iedere gemeente zijn eigen haar beleid heeft."

"Veruit de meeste werkgevers kiezen voor de beste kandidaat, ongeacht seksuele geaardheid, etnische achtergrond en ­geloofsovertuiging. Hoe wil de gemeente met mystery guests aantonen dat de werkgever niet de beste kandidaat heeft gekozen?"

Naming en shaming

"Voor je het weet vindt naming en shaming ten onrechte plaats en leidt een bedrijf grote schade. En stel dat de werkgever in de mystery guest de beste kandidaat ziet, mag hij of zij de baan dan aannemen? Of kan de werkgever de verloren tijd declareren?"