Waarom Achmea het functioneringsgesprek voor al hun 12.000 werknemers afschaft

Bij Achmea merkten ze zelf dat het 'oude' beoordelingssysteem niet goed werkte. Borgdorff: ,,80 procent van de mensen vindt dat hij of zij beter presteert dan gemiddeld. Bij het traditionele beoordelingssysteem leg je mensen per definitie langs een gemiddelde meetlat, waarbij de uitkomst dus vaak leidt tot ontevredenheid. De leidinggevende zegt: ik vind dat je een 3 waard bent, terwijl de medewerker juist vindt dat hij meer verdient. Zo'n systeem werkt demotiverend."

360-graden-tools

Teams binnen de organisatie mogen vanaf volgend jaar zelf bepalen hoe en of ze feedback willen organiseren voor hun mensen. ,,Medewerkers maken in de nieuwe situatie zelf afspraken met hun leidinggevende om over hun prestaties, resultaten en ontwikkeling te praten", zegt Egmond Borgdorff, directeur HR-beleid en Arbeidsmarkt bij Achmea. ,,Gewoon als logisch onderdeel van hun werk, op momenten dat het schikt. We schrijven geen standaard meer voor."

Collega's kunnen elkaar bijvoorbeeld feedback geven door middel van 360-graden-tools, aldus Borgdorff. Teams bepalen zelf of en hoe ze dat bijhouden.

Cijfers en loonverhoging

Zoals veel organisaties, heeft Achmea nu nog een jaarlijks plannings-, voortgangs- en beoordelingsgesprek, waarbij de leidinggevende de medewerker aan het einde van het jaar uiteindelijk beoordeelt met een cijfer tussen de 1 en 5. Op basis van dat cijfer krijgt de werknemer een bepaalde loonsverhoging.

Wat ook meespeelde bij het afschaffen van het beoordelingssysteem, is het onderzoek van arbeidspsycholoog Kilian Wawoe (VU Amsterdam). Hij kwam na een zevenjarige studie eind 2017 tot de conclusie dat beoordelingsgesprekken minstens een miljard euro kosten en niets dan frustratie opleveren volgens managers en werknemers.

Oneerlijk

Wawoe vindt het beoordelingsproces niet eerlijk. Tegen carrièreplatform Intermediair zei hij in december 2017: ,,Prestatiebeoordelingen hangen maar voor een heel klein deel hangen samen met de prestatie. Dat klinkt paradoxaal, maar het blijkt dat als je één iemand laat beoordelen door verschillende personen, de beoordelingen flink uit elkaar liggen. Zo worden mannen over het algemeen beter beoordeeld dan vrouwen, en mensen met een grotere mond krijgen ook een betere beoordeling. Een beoordeling zegt vaak meer over de beoordelaar dan over de beoordeelde."

Bos bloemen

Het gevolg van het afschaffen van het beoordelingssysteem bij Achmea, is dat er straks geen verband meer is tussen beoordeling en beloning. Iedere medewerker ontvangt jaarlijks dezelfde groeistap tot het maximum in de salarisschaal bereikt is. Ook als iemand heel goed gepresteerd heeft, of juist niet zo goed. ,,Mensen in onze kennisorganisatie worden meer gemotiveerd als ze meer autonomie krijgen, zich meer kunnen ontwikkelen en weten wat hun toegevoegde waarde is", zegt Borgdorff. ,,Niet door een geldelijke beloning, die moet gewoon in orde zijn. Soms zullen we mensen met iets kleins belonen, een bos bloemen of boek bijvoorbeeld. En met feedback op dát moment natuurlijk."

En wat als mensen niet vooruit willen of niet goed presteren? ,,Ik ga ervan uit dat 95 procent van de mensen zich wel wil ontwikkelen", zegt de directeur. ,,Als iemand niet goed presteert, komt er zeker een gesprek. Maar we willen geen beleid maken voor die 5 procent die niet goed functioneert en dat managers daarvoor alle gesprekken moeten bijhouden. Zo maak je het beoordelen voor iedereen tot last."

Tijdrovende begeleiding

De vakbond en ondernemingsraad zijn op de hoogte van het besluit. ,,Achmea wil de nadruk gaan leggen op wat mensen goed doen, en niet op wat niet goed gaat. Dat juichen we alleen maar toe", zegt Inge de Vries, vakbondsbestuurder bij De Unie. Wel gaat de vakbond zich bij de komende cao-onderhandelingen hard maken voor een grotere jaarlijkse salarisstap. ,,Iedereen gaat er straks eenzelfde stap op vooruit, maar met de stapjes die werknemers nu zetten, zijn ze pas na 12 jaar bij het maximum van hun salarisschaal. Dat moet naar 6 jaar." Ook maken ze zich zorgen over nieuwe beoordelingsmanieren die in pilots getest werden bij Achmea. ,,Een van de opties is dat mensen elkaar gaan beoordelen. Dat vergt nogal wat van jezelf, om het te vragen, en van je collega die jou moet beoordelen. Begeleiding is erg belangrijk, en dat gaat de leidinggevende veel tijd kosten."

Achmea zegt het zelf een 'vooruitstrevende maatregel' te vinden. Het bedrijf wil geen top-down organisatie zijn, maar een plek waar het draait om ontwikkeling. Waar de medewerker meer de regie in eigen hand heeft. Zo mag iedere werknemer ook zelf onbeperkt verlofuren kopen vanuit zijn of haar beschikbare budget. ,,Hierdoor kan iemand met kinderen bijvoorbeeld alle schoolvakanties vrij zijn en ontstaat er meer ruimte om werk en zorg te combineren”, vertelt Borgdorff.

Trend

In Amerika hebben onder meer het grote General Electric (330.000 werknemers), IBM, Microsoft en Netflix de afgelopen jaren al afscheid genomen van het traditionele beoordelingssysteem. Ook in Nederland zijn er steeds meer bedrijven, ook grote, die het functioneringsgesprek overboord gooien. Energiebedrijf Eneco, verzekeraar ASR, ING, Randstad, T-Mobile en uitgever Wolters Kluwer Nederland namen al de beslissing om het anders te doen. Effectory, de Amsterdamse specialist in medewerkersfeedback, liep voorop en switchte zes jaar geleden van een hiërarchische structuur naar zelfsturende teams. Bij adviesorganisatie PwC en advocatenkantoor Baker McKenzie wegen beoordelingen van collega's mee bij het bepalen van promotie en salaris van werknemers. Om die onderlinge feedback makkelijker te maken, bestaan er feedbackapps als TruQu.

Arbeidspsycholoog Wawoe onderschrijft de trend dat meer organisaties andere vormen invoeren dan het jaarlijkse eindgesprek. ,,Bedrijven willen met hun medewerkers liever vooruitkijken in plaats van terugkijken. Overigens zijn er ook bedrijven die beweren het beoordelingssysteem te hebben afgeschaft, maar niet radicaal iets anders zijn gaan doen", zegt beloningsexpert Wawoe. ,,Ze hebben het ene systeem voor het andere ingewisseld en geven alsnog een beoordeling over het afgelopen jaar."

Achmea heeft zijn medewerkers gisteren ingelicht.