CEO's: meer zingeving, minder dominantie

Bij zijn aantreden kondigde Unilever-topman Paul Polman meteen aan dat hij de kwartaalresultaten wil afschaffen. Hij verlegde de focus naar de lange termijn en maakte van duurzaamheid een speerpunt. Ook voor de directeuren van Transavia en Blauwhoed is winst de uitkomst van werk en geen doel op zichzelf. Zij sturen hun organisatie bewust op een 'zachtere' manier aan, voorbij de waan van de dag en met veel meer oog voor de maatschappelijke waarden van het concern.

Zij staan daarin niet alleen. Inspirerend leiderschap staat bij een groeiend aantal directeuren boven aan het prioriteitenlijstje, zo wijst een grootschalig onderzoek uit van Business Leaders, een netwerkclub voor ceo's. ,,De tijd van dominante managers die worden gedreven door financiële motieven laten we langzaam achter ons. Bedrijven worden in toenemende mate geleid door directeuren die zingeving willen halen uit wat zij doen en hun medewerkers willen inspireren", constateert Joël aan 't Goor, directeur van Business Leaders. 60 procent van de ondervraagde directeuren zegt te willen inspireren. Een kwart wil zich dit jaar meer verdiepen in mindfulness en meditatie.

Accountants- en adviesorganisatie PwC kwam een maand geleden al tot eenzelfde conclusie in haar jaarlijkse enquête: de trend is om te breken met het aandeelhouderskapitalisme en minder nadruk te leggen op financiële resultaten. Ook leiderschapsinstituut De Baak herkent de groeiende behoefte bij leidinggevenden om innerlijke, 'zachte' aspecten van leiderschap in zichzelf aan te boren.

Aan 't Goor van Business Leaders denkt dat deze ontwikkeling aansluit op een brede maatschappelijke trend: zingeving is in. ,,Mensen willen een waardevolle bijdrage leveren aan de organisatie en aan de maatschappij. Ze willen bewuster in het leven staan. Dat zie je dus ook bij directeuren."

Marcel Wintels van De Baak heeft nog een verklaring voor de ommekeer: door veranderende marktomstandigheden zijn andere leiderschapskwaliteiten nodig. ,,Door technologische ontwikkelingen, veranderende verdienmodellen en nieuwe organisatiemodellen zullen leidinggevenden ook op een andere manier moeten sturen en samenwerken."

Dat herkent directeur Phillip Smits van Blauwhoed. De crisis maakte hem duidelijk dat zijn bedrijf niet zonder zingeving kan. ,,We zitten in de bouw- en vastgoedsector en zijn hard geraakt door de crisis. Dat bracht ons het inzicht dat het belangrijk is om voor onszelf helder te hebben waarom we dit werk doen en hoe we het uitvoeren. Dat geeft je in alle tumult meer houvast. Bovendien weet dan iedereen - binnen en buiten je organisatie - waar je voor staat en wat ze van je mogen verwachten."

Volgens Business Leaders is het werken met zingeving ook goed voor de organisatie. Zo hebben bedrijven die groeien iets vaker een hoger doel geformuleerd dan bedrijven die niet groeien of zelfs krimpen: 60 procent ten opzichte van 57 procent. Die verschillen worden aanzienlijk groter naarmate de klanten en medewerkers dat hogere doel ook echt herkennen.

Toch maakt de agressieve aanval op Unilever ook pijnlijk duidelijk dat een langetermijnfocus risico's kent. Aandeelhouders willen harde knaken en rekenen bedrijven af op resultaten.

Smits gelooft niet dat het antwoord is om de focus terug te verleggen naar kortetermijnwinsten. ,,Ook onze aandeelhouders willen knetterharde resultaten, maar wij denken dat we die kunnen behalen door die mensgerichte manier van leidinggeven. Wij geloven dat we op deze manier meer uit onszelf, de organisatie en onze mensen kunnen halen en tevredener klanten krijgen. Als dat er niet uitkomt, dan komt het er zeker niet uit door harder en hiërarchischer te gaan werken en alleen te sturen op resultaten. Daar krijg je je klanten en medewerkers ook niet in mee."

Volgens Transavia-directeur Mattijs ten Brink onderstreept de ervaring van Polman het belang om te blijven praten en te blijven uitleggen aan stakeholders waarom je een andere koers vaart. ,,Ik geloof dat er op de lange termijn geen plek is voor klassieke, op winst gerichte bedrijven zonder maatschappelijke relevantie. Een bedrijf draait om veel meer dan winst. Mensen komen niet 's ochtends hun bed uit voor alleen hun salaris of mooie resultaten. Ze willen verbinding voelen en plezier maken op hun werk. Dat laat een bedrijf groeien."