Eten in de kantoorjungle: do's and don'ts

Het begon al bij het zakje. Dat krakende en knisperende boterhamzakje, waaruit de collega van Kim (32) zo rond een uurtje of elf tergend traag haar crackers haalde. "Vervolgens ging ze die heel langzaam besmeren met avocado of stinkende pindakaas - waarbij die krengen ook al-tijd braken - en daarna at ze die dingen luid ademend op. Het ergerde me het meest omdat het zo lángzaam ging: kraaak - kaaauw - kaaauw - kaaauw - sliiik. Hoewel ik me er echt aan stoorde, heb ik er nooit iets van gezegd. Ik zette meestal maar mijn koptelefoon met een muziekje op, ter afleiding."

Renate (32) had ook een collega die nogal van zich liet horen tijdens het eten. "Elke ochtend als hij om half negen binnenkwam, maakte hij een kom yoghurt met cruesli. Hij ontbeet altijd achter z'n bureau. Vervolgens zat hij die cruesli knagend en smakkend weg te werken. Mijn collega en ik keken elkaar dan weleens aan met een blik van: moet dat? Maar ja, het was mijn leidinggevende. Hoe ga je dat zeggen?" Ook de herinneringen aan de wekelijkse 'snackdag' bezorgen Renate nog weleens rillingen. "Dan haalden we iets lekkers: Turkse pizza of patat bijvoorbeeld. Nou, dan likte ie letterlijk de mayonaise van zijn vingers. Van die korte dikkige vingers. O, ik krijg nog kippenvel als ik eraan denk."

Grote kans dat bij u ook zo'n aanwezige luncher op kantoor rondloopt. Uit het European eating at work-onderzoek van Eurest blijkt namelijk dat één op de vijf Nederlandse werknemers achter zijn bureau luncht. Het onderzoek werd uitgevoerd onder bijna tienduizend Europeanen, onder wie 1210 Nederlanders. Twintig procent van hen beantwoordt dus zijn mail of leest alvast in voor de vergadering, terwijl hij of zij een portie instant noodles verorbert of een geurend broodje haring naar binnen schuift. Eetwaren die veel geluid maken - het happen in een appel, het kraken van chips - of juist sterk ruiken - opgewarmde kliekjes van de dag ervoor, een haring met uitjes. Precies dát is wat veel ergernis veroorzaakt bij collega's die ondertussen hun werk proberen te doen.

En die ergernissen zijn niet helemaal verwaarloosbaar, zegt coach Frank Blaszkowski, als 'de bedrijvendokter' gespecialiseerd in teamontwikkeling. "Een ergernis kan omslaan in een irritatie, een irritatie kan een conflict worden en van conflicten krijg je oorlog. Dat moet je zien te voorkomen."

Daarom is Blaszkowski's advies: als iets je irriteert, zeg het zo snel mogelijk. "Laat het niet opbouwen tot een grote ergernis die dan bam! opeens tot uitbarsting komt. Je zult zien dat de boodschap dan niet aankomt bij de collega, die zich bovendien een hoedje schrikt. Als er gedrag is waar je je aan ergert, kaart het dan snel aan. Een tip: wees hard op de inhoud, zacht op de persoon. Dus zeg duidelijk wat je stoort, maar veroordeel iemand niet als persoon."

Karin (28) deed een dappere poging. Ze weet dat ze misschien een beetje gevoelig is voor geluiden - "Ik kan er ook niet tegen als iemand op tafel tikt of zijn neus ophaalt" - maar haar hard 'klokkende' collega stoorde haar wel degelijk. "We zaten met z'n tweeën op een kantoortje en kunnen heel goed met elkaar, dus ik zei op een grappige manier: jéétje wat klok jij hard als je een slok neemt! Nou, dat had ze nog nooit van iemand gehoord. Ik krijg daar echt rillingen van, vind het een beetje ranzig. Een paar uur later kreeg ik een mailtje van haar met een link naar een misofonietest. Ze dacht dat ik daar wel hoog op zou scoren, haha! Daar hebben we nog lang lol om gehad."

Een overgevoeligheid voor dit soort klok-, tik- of snuifgeluiden heeft een naam. Misofonie is een neurologisch aandoening waarbij bepaalde (eet)geluiden grote woede of walging oproepen. "Er zijn geen officiële aantallen bekend van hoeveel mensen aan misofonie lijden, maar ik denk dat heel veel mensen het in een lichte vorm hebben," zegt hoogleraar psychiatrie Damiaan Denys. Hij werkt voor onder meer het AMC en doet daar onderzoek naar misofonie, een nog vrij onontgonnen medisch gebied.

Drie jaar geleden publiceerde Denys de eerste artikelen met de criteria voor misofonie. Nu is het AMC het enige ziekenhuis ter wereld waar patiënten terechtkunnen voor het gehele behandelingstraject van de angststoornis. Denys: "Je ergeren aan andermans geluiden zit in de hoek van 'stel je niet aan'. Niemand vindt het tenslotte echt prettig als iemand naast je hard zit te slurpen of te kraken. Misofonie is echt wat anders: een stevige, ontwrichtende aandoening. Mensen kunnen niet meer werken of met hun kinderen aan tafel zitten, omdat ze letterlijk gek worden van woede. Eén van mijn eerste patiënten kon niet naast haar echtgenoot slapen: als hij ademhaalde, wilde zij hem wurgen. Dat is toch zeer ernstig te noemen."

Wurgneigingen als een collega zijn pizzapunt pepperoni naar binnen werkt, zal voor veel mensen niet aan de orde zijn, maar een flinke ergernis, zeker als de persoon dagelijks tegenover je zit, kan het wel worden. Bedrijvendokter Blaszkowski: "Die ergernis kan namelijk symbool staan voor iets groters. Je kunt het irritant vinden dat iemand veel geluid maakt door het eten van wortels, maar misschien vind je dat vooral omdat je toch al vond dat diegene geen teamspirit heeft. Dat krijg je dan bevestigt doordat hij zo schaamteloos die wortels zit op te eten."

In het geval van Renate, met haar ontbijtende collega, klopte dat wel. "Ik ergerde me aan zijn gesmak, maar ook aan het feit dat hij ontbeet op kantoor en dan niet werkte. Wij zorgden ervoor dat we om half negen klaar zaten om te beginnen, terwijl hij rustig zijn bak yoghurt leeglepelde."

Soms is er geen onderliggende reden, maar is iets alleen maar ronduit irritant. Aankaarten en samen een oplossing zoeken, zegt Blaszkowski in zo'n geval. "Zeg tegen die collega dat je nogal hinder ondervindt van zijn haring met uitjes. Zoek samen naar een oplossing waar je allebei wat aan bijdraagt. Hij eet de haring met uitjes bij de viskar of in de keuken; jij legt alvast de pepermuntjes op zijn bureau."

In het belang van je collega's: sla deze maaltijden al desko maar even over.

- Vis. Of het nou een portie kibbeling is, tonijnsalade of sardientjes uit blik: de hele afdeling ruikt gegarandeerd dat er iets 'vissigs' aan de hand is. Altijd met waarschuwing vooraf consumeren, met smintjes bij de hand voor de nazorg.

- Gekookte eieren. Die oudere collega die zijn tanden in een hardgekookt ei zet, is niet het aantrekkelijkste beeld. Niet pellen achter je bureau, en in plakjes op brood opeten.

- Instant noodles. Zeker met die pietepeuterige zakjes sambal en kruidenolie is de beker noodles een smelly gast in de kantoortuin, om nog maar te zwijgen over het geslurp dat het verorberen vaak oplevert.

- Wortels. In de categorie 'kraken en knagen' scoort de wortel vrij hoog; stilletjes oppeuzelen is geen optie. Ook in deze categorie: appels, bleekselderijstengels en komkommer.

- Kliekjes van de dag ervoor. Kliekjes uit de koelkast meenemen is goed tegen de voedselverspilling, maar toch af te raden als vervolgens de hele afdeling ruikt naar jouw in de magnetron opgewarmde nasi of stamppot. Een raampje openzetten kan dan geen kwaad.