Zo zorg je voor gelukkige medewerkers (en betere prestaties)

Stralen jouw medewerkers stuk voor stuk passie uit voor hun dagelijkse taken? Weet jij wat hen op de werkvloer gelukkig maakt en ben je een kei in het scheppen van randvoorwaarden voor creativiteit en productiviteit? Dan kunnen je stoppen met het lezen van dit verhaal.

Met ieder ander wil werkgelukdeskundige Caroline Verdonk graag delen wat het belang is van gelukkig zijn op je werk. En vooral: hoe je dat werkgeluk kunt bereiken. Ze is sparring partner in de top van bedrijven en adviseert managementteams bij de aanpak en vooral preventie van ziekteverzuim. Dat deed ze onder meer bij het ministerie van Justitie en Veiligheid, ArboNed en VolkerWessels. Met haar bedrijf sense-2sense helpt ze bedrijven en organisaties die de noodzaak inzien van gelukkige werknemers, maar zoekende zijn hoe dit voor elkaar te krijgen.

"Bij terugdringen van het ziekteverzuim ging het er jarenlang vooral om dat wie ziek thuis zat, zo snel mogelijk weer aan de slag moest. Werknemers werden gezien als 'handjes'. En 'handjes' die niet kunnen werken, leveren niets op, maar kosten alleen maar geld'', vertelt Verdonk. "Nu de economische crisis achter de rug is, maar het aantal mensen met burn-outklachten blijft toenemen, dringt het besef door dat het effectiever is om te voorkomen dat mensen uitgeblust thuis komen te zitten. Preventie dus.''

Als werkgelukdeskundige, waartoe Verdonk een opleiding deed, internationale conferenties bezoekt en zich blijft scholen, ziet Verdonk overal hoe werkgevers proberen het hun medewerkers naar de zin te maken. Met hilarische personeelsuitjes in de geest van Expeditie Robinson en Wie is de Mol? massagestoelen op de werkvloer, overleghoekjes met zitzakken en koffieautomaten die tien verschillende specials weten te produceren. "Het is natuurlijk fijn, als er goede koffie is, maar met deze funfactoren bereik je niet dat mensen daadwerkelijk écht gelukkig zijn in hun werk. Werkgeluk gaat een flink stuk dieper.''

Even de cijfers erbij. Recent, wereldwijd onderzoek door Woohoo inc wijst uit dat één op de zes werknemers zelden of nooit een goede dag heeft op zijn werk. Dat zijn er op een afdeling van twintig man drie. En in een organisatie van zeshonderd man zijn dat er honderd.

Uit Nederlands onderzoek van Onno Hamburger, werkcoach en auteur van het boek Gelukkig Werken blijkt dat 20 procent van de respondenten hun werkgeluk een 6 of lager geeft. Meer dan de helft daarvan zit zelfs onder de 5. "Ik schrok behoorlijk van die cijfers'', reageert Verdonk.

Meer energie

Woohoo inc onderzocht ook wat het effect is van een goede werkdag. En dat is nogal wat: 71,4 procent krijgt er meer energie van, 65,8 procent voelt zich blijer en 61,9 procent ervaart meer ontspanning. Allemaal door een goede werkdag.

"Zie hier het grote belang van werkgeluk. Gelukkig op het werk, maakt mensen wezenlijk gelukkiger en gezonder. Dat zorgt voor een positieve spiraal.''

Maar als werkgeluk níet de goede koffie is en ook niet de nieuwe printer die nooit meer hapert, wat is het dan wel?

Verdonk neemt even een slok van haar thee. "Werkgeluk gaat over verbinding en voldoening in je werk ervaren. Over authentiek kunnen zijn op je werk. Over de ruimte krijgen van je leidinggevende om te zijn wie je bent. Dat je op je werk niet een ander persoon hoeft te zijn dan thuis. Werkgeluk zit 'm erin dat je op je werk ook kwetsbaar mag zijn. En dat je collega's begrijpen dat je onopzettelijk een sneer geeft, omdat je je zorgen maakt over je zieke vrouw. Zonder daarop te worden afgerekend, maar waarbij je juist een arm om je heen krijgt.''

Een andere belangrijke pijler van werkgeluk, en volgens Verdonk misschien we de belangrijkste, is zingeving. Dat klinkt spiritueler dan het is. Hoe kan iemand die het gevoel heeft dat zijn werk nutteloos is, überhaupt gelukkig zijn op kantoor? "De zin van je werk is daarom essentieel. Het gevoel nodig te zijn in de organisatie en daar ook waardering voor te krijgen. Het is bewezen dat mensen het gelukkigste worden, als ze iets voor een ander kunnen betekenen. Geen grotere killer voor werkgeluk dan een rapport waarop je hebt gezwoegd, dat linea recta in een la verdwijnt.''

Maar is werkgeluk daarmee te verheffen tot goed voornemen voor het net begonnen nieuwe jaar, als je collega's nooit een compliment maken en je chef vooral bezig is met zijn eigen promotiekansen?

Heft in eigen hand

"Absoluut'', zegt de werkgelukdeskundige volmondig. "Neem het heft in eigen handen, een ander kan niet voor jou bepalen waar je gelukkig van wordt. Durf met een andere bril naar je eigen baan te kijken. Er is een plaatje van een schoonmaker bij de NASA met als onderschrift: I helped to put a man on the moon. Daar gaat het om: welke betekenis geef jij aan je werk?''

Wie meer werkgeluk wil nastreven, heeft er volgens Verdonk baat bij om eens stil te staan bij de vraag: wanneer voelde ik me de laatste keren gelukkig in mijn werk?

"En natuurlijk vooral waarom dan? Werkgeluk is voor iedereen anders. De een functioneert het prettigst met veel vrijheid, een ander heeft juist behoefte aan duidelijke uitleg. Geven de momenten met klantcontacten je een voldaan gevoel, overleg dan of er ruimte is dat uit te breiden. Praten met je leidinggevende over waar je blij van wordt, vergt lef, maar opent de deur naar meer werkgeluk.''

Gemene delers

Gemene delers zijn er trouwens zeker, zegt Verdonk lachend. "Die enorme kantoortuinen met flexplekken, daar is niemand gelukkiger van geworden. Collega's kunnen elkaar letterlijk niet meer vinden, doordat iedereen steeds op een andere plek zit en vaak ook ver uit elkaar. Het gevoel van onderlinge verbondenheid is daardoor enorm afgenomen. Flexplekken zijn ook erg onpersoonlijk: mensen missen hun eigen plekje.''

Hebben medewerkers lef nodig om werkgeluk na te streven, ook voor werkgevers is de weg naar een organisatie die drijft op werkgeluk geen makkelijke weg, weet Verdonk: "De bedrijven waar ik kom, zien inmiddels de noodzaak van werkgeluk, maar moeten daarvoor wel in de spiegel kijken. Want gelukkige werknemers vraagt om een nieuwe manier van management. En dat betekent meer gericht zijn op de mens achter de medewerker en minder sturend aanwezig zijn''

Samen lunchen

Iets eenvoudigs als met het hele team samen lunchen, kan volgens Verdonk al een belangrijk verschil maken. En dat geldt ook voor zelfroostering, waarbij medewerkers ruimte krijgen om hun tijd zelf in te delen. "Het vergt vertrouwen, als het management het resultaat van iemands inzet niet ophangt aan de uren op kantoor.''

"Nog zoiets: het beoordelingsgesprek. Voor veel medewerkers een enorme killer van werkgeluk. Ik heb het zelf ook ervaren: het ene jaar kreeg ik een zeer goede beoordeling, het volgende jaar verzette ik nog beter werk. Kreeg ik te horen: 'Twee keer achtereen zo'n beoordeling en een bonus doen we hier niet'.''

"Ik pleit er bij bedrijven voor om beoordelingsgesprekken af te schaffen. Ga in plaats daarvan écht in gesprek met je medewerkers. Ontdek hun talenten, wat geeft iemand werkvoldoening? Vraag waarom dingen niet lukken en vraag hoe je als manager kunt helpen. En, heel belangrijk: dóe vervolgens wat je belooft, geef het goede voorbeeld. Natuurlijk, er is lef voor nodig om de gebaande paden te verlaten, maar realiseer je dat wezenlijk gelukkige mensen op de vloer leiden tot betere prestaties en dat leidt weer tot tevreden klanten en een betere omzet'', aldus Verdonk vastberaden.

Volgens de werkgelukdeskundige kunnen bedrijven die vooruit willen, straks gewoonweg niet meer om werkgeluk heen. Die noodzaak heeft volgens Verdonk vooral te maken met de komst van de jongste generatie op de werkvloer, die haar werkgeluk haalt uit zinvol bezig kunnen zijn. De happy office manager is inmiddels een officiële functie overgewaaid uit Amerika.

"Millennials willen werken voor bedrijven waar ze trots op kunnen zijn. Die de wereld verbeteren. Een reden waarom Shell niet meer de favoriete werkgever is onder studenten van technische universiteiten. Wie geen baan vindt waarmee hij de maatschappij kan helpen, begint gewoon zijn eigen onderneming. Sociaal ondernemen is booming onder de start-ups.''

Stimuleren

Door organisaties te helpen met zingeving, draagt Verdonk met sense2sense bij aan meer geluk op de werkvloer. "Dat kan op heel veel manieren. Bijvoorbeeld door diensten of kennis gratis beschikbaar te stellen voor goede doelen. Door vrijwilligerswerk van je medewerkers te stimuleren en daar vrij voor te geven. Door binnen het bedrijf een stichting op te richten die een bepaald maatschappelijk probleem aanpakt of juist je eigen bedrijfsvoering daarop aan te passen. Als je samen het werk betekenisvoller weet te maken, ervaar je ook samen meer werkgeluk. Als dat geen mooi voornemen is voor 2019...''