Jumbo: De groeistuipen van een familiebedrijf

Een conflict met de vakbonden over een cao voor personeel in distributiecentra, een boycot van HAK-producten en ophef over 190 ontslagen. Groeit supermarktketen Jumbo niet te hard? Volgens kenners doet Jumbo het nog niet eens zo slecht, zo bericht het Brabants Dagblad.

Will Janssen had er eigenlijk geen moment aan getwijfeld. De eigenaar van Janssen Jumbo Den Dungen wist zeker dat het goed zou komen tussen het Veghelse supermarktconcern Jumbo en de vakbonden FNV en CNV. Een staking van het personeel in de distributiecentra dreigde deze week en daardoor dreigden ook de schappen in de supermarkten leeg te raken. En dat met Pasen in het vooruitzicht. "Zo'n staking zou voor ons wel heel desastreus zijn, dus ik wist zeker dat de leiding van Jumbo alsnog tot een akkoord zou komen", zegt Janssen in zijn kantoortje van een van de eerste Jumbo's in het land.

Jumbo is nu uitgegroeid tot een concern met bijna 600 supermarkten. Met zo'n enorme groeispurt kun je wachten op rimpels in de vijver. Het conflict over de cao voor het distributiepersoneel is daar een voorbeeld van. De vakbonden dachten een akkoord bereikt te hebben met de Jumbo-directie over onder meer loonafspraken, maar de raad van bestuur veegde dat akkoord twee uur later doodleuk van tafel. "Niet echt handig", vindt ook franchise-ondernemer Will Janssen. "Maar ik ben er niet bij geweest, weet dus niet waar het mis is gegaan."

Iets minder persoonlijkVan Janssen zul je uiteraard weinig kritiek horen op de Jumbo-leiding. Toch vindt hij het wel 'iets minder persoonlijk' geworden. Janssen werkt al sinds 1984 in de supermarktbranche, in 2012 stapte hij als zelfstandig ondernemer over naar Jumbo. Bij de overname van de C1000-supers door Jumbo ging 'zijn' super in Heeswijk-Dinther dicht en kon hij overstappen naar de Jumbo in Den Dungen. "Van collega's hoor ik dat je tien jaar terug Frits (directeur Frits van Eerd, red) nog kon bellen als er iets was, maar dat gaat nu echt niet meer. Al is Frits er jaarlijks wel bij om ons toe te spreken tijdens de ondernemersdag in Veghel."

Het cao-conflict is niet de enige rimpel in de vijver van het 'olifantenconcern' dat in 1921 werd opgericht in Veghel. Er waren dit jaar meer akkefietjes. Zo waren de vakbonden onaangenaam verrast over het aangekondigde ontslag van 190 medewerkers. Dit stond volgens de bonden in schril contrast met het resultaat over 2015 dat naar verwachting tien procent hoger uitvalt dan het jaar ervoor.

Boycot HAK-producten

En dan was er nog het conflict met HAK, het groente- en fruitverwerkende bedrijf uit Giessen. Jumbo ging eerder dit jaar over tot een boycot van HAK-producten omdat de prijzen te hoog zouden zijn. Het verleidde statenlid Hermen Vreugdenhil van de fractie ChristenUnie/SGP tot de uitspraak: "Brabant, trek Jumbo eens aan de oren."

Volgens de politicus uit Nieuwendijk wordt Jumbo 'ontzettend' in de watten gelegd door de provincie. "Verschrikkelijk dat nota bene een Brabantse supermarkt zo probeert om Brabantse boeren uit te knijpen", sprak Vreugdenhil boos. Jumbo en de conservenfabrikant uit Giessen legden inmiddels hun geschil bij, maar beide hullen zich in stilzwijgen. Met de overname van Super de Boer (2009) en C1000 (2011) veranderde Jumbo van een Brabantse supermarktketen in een nationaal supermarktconcern. Het tweede van Nederland (na Albert Heijn) en hierdoor kwam Jumbo ook onder een vergrootglas te liggen. Met enige regelmaat stonden Wakker Dier, de Dierenbescherming, vakbonden en varkensboeren op de stoep in Veghel.

Desondanks staat Jumbo er nog altijd goed op, stelt imagodeskundige Zabeth van Veen. "Als een bedrijf heel snel groeit, gaat het altijd ergens wringen. Je moet bij fusies verschillende culturen bij elkaar brengen. Ook door het cao-conflict heeft Jumbo nauwelijks imagoschade opgelopen. Als je je kwetsbaar opstelt, zoals Jumbo uiteindelijk deed, is het niet zo erg. Maar je moet niet te vaak op zo'n negatieve manier in het nieuws komen."

Groter en groter

Het gemoedelijke is er wel voor een groot deel vanaf bij Jumbo. Is ook niks mis mee, stelt supermarktdeskundige Gerard Rutte. "Het bedrijf wordt groter en groter. Dan kun je niet meer elke ondernemer bij naam kennen. Of elke slager dagelijks een hand geven."

Volgens Rutte staat Jumbo nog altijd als een huis. "Ze zijn gigantisch gegroeid. Nu nemen ze La Place weer over." Dat die groei gepaard gaat met allerlei problemen, vindt Rutte logisch. "Ik ken geen groot supermarktbedrijf dat geen rechtszaken heeft lopen of gedoe heeft met vakbonden. Die zaken horen er nou eenmaal bij."

Vakbondsbestuurder Henk van der Ploeg onderhandelt namens de FNV opgeteld al een kleine tien jaar met de Jumbo. Ook hij maakte de forse groei dus van nabij mee. "Ik kan wel zeggen dat de houding van Jumbo door de jaren heen is verhard. Ze worden er niet gemakkelijker op."

Ondanks de hardere houding vindt Rutte dat Jumbo nog altijd een familiebedrijf is. "Ook deze week bij ons geschil over de cao had ik sterk de indruk dat de familie nog altijd de touwtjes in handen heeft."

Jan-Willem Grievink, hoofddocent strategie aan het Academisch Kennisinstituut voor de Foodsector in Groningen, voorspelde al in 2009 dat Jumbo voor nieuwe problemen zou komen te staan. Dat zei hij bij de overname van Super de Boer. "Het gaat bij fusies vaker mis dan goed", gaf hij aan.

Nu moet Grievink toegeven dat het alleszins is meegevallen. "Het is Jumbo gelukt om de familiecultuur overeind te houden. Albert Heijn is daarentegen veel meer een machine."

Online winkelen

Zowel Rutte als Grievink stelt dat het sterke punt van Jumbo is dat de leiding weet wat er speelt 'op de vloer'. Rutte: "Ze weten wat ondernemers willen. Dat komt ook omdat Jumbo is opgericht door een ondernemersfamilie. Een goed voorbeeld is het overleg tussen Jumbo en de ondernemers over online winkelen en pick-up- points. Ze zijn hier in goed overleg tot overeenstemming gekomen. In tegenstelling tot Albert Heijn, waar volop ruzie is tussen de directie en de ondernemers over pick-up-points en online winkelen. Tot rechtszaken aan toe."

En Grievink: "Jumbo leunt veel op de zelfstandige ondernemers, ze lopen niet over de ondernemers heen. Dat doen ze goed." Dat laatste kan de Dungense supermarkteigenaar Janssen alleen maar onderschrijven. "Onze neuzen staan allemaal dezelfde kant op. Hier gaan we in oktober starten met online verkoop en het thuis bezorgen van boodschappen. We kijken er met z'n allen naar uit."