ACM wil betere controle op netwerkbeheerders

Alliander-topman Peter Molengraaf draait niet om de hete brij heen. Het pleidooi van ACM-directeur Remko Bos, vorige week in het AD, om de concurrentiewaakhond nóg meer controlebevoegdheden te geven, verwijst hij resoluut naar de prullenbak. ,,De toezichthouder heeft alle informatie die ze nodig hebben", zegt Molengraaf afgemeten.

Concurrentie

Het argument dat het om 'een nog betere controle' van publiek geld gaat, maakt op Molengraaf geen indruk: ,,Het gaat hier om activiteiten op infrastructureel gebied die in concurrentie plaatsvinden. Buitenlandse netwerkbedrijven verrichten ook commerciële activiteiten."

Klopje op de schouders

De Nederlandse energiemarkt is exact 12,5 jaar geleden geliberaliseerd. Iedereen kan nu zelf zijn stroom- en gasleverancier kiezen. Voor toezichthouder ACM is het de gelegenheid om zich een bescheiden klopje op de schouders te geven. Want nu concurreren er circa vijftig aanbieders om de gunsten van de klant en hebben burgers en bedrijven al 4,3 miljard euro op gas en licht bespaard. Meer dan de helft van de huishoudens is ten minste eenmaal geswitcht. De Nederlandse energiemarkt is daardoor een van de meest concurrerende van Europa. ,,We mogen ons gelukkig prijzen. Veel landen, zoals Frankrijk, zijn nog lang niet zover", stelt Bos met nauwelijks verholen trots.

Allerlei bedrijfjes

Toch blijven er pijnpunten, geeft de ACM-directeur toe. Zo beginnen de netbeheerders, tot ongenoegen van energieleveranciers als Essent, ineens allerlei bedrijfjes op het gebied van laadpalen, energieopslag en slimme meters.

U maakt zich zorgen?

,,Als ACM adviseren we: houd focus! Je kunt je niet met honderd dingen tegelijk bezighouden. De netbeheerders moeten in eerste plaats ervoor zorgen dat hun kerntaken op orde zijn. En die kerntaken zijn: goede, betrouwbare stroom- en gasnetten plus de uitrol van miljoenen slimme meters die betrouwbaar werken.''

Alliander, Enexis en Stedin bezitten anders veel knowhow over stroom en gas. 'Wij kunnen een voortrekkersrol spelen bij de verduurzaming', stellen ze.

,,Het is goed dat netbeheerders soms een aanjagende rol spelen. Nieuwe wetgeving biedt hen de mogelijkheid om te experimenteren en tijdelijke taken op te pakken, mits die dicht tegen hun hoofdtaak aanliggen. Maar er komt een moment dat de markt het alleen af kan. Dat zie je nu bijvoorbeeld bij de opslag van energie via buurtbatterijen.''

Commerciële aanbieder FastNed klaagt dat Allianders dochterbedrijf Allego met belastinggeld concurreert op het gebied van laadpalen. Dat doen ze zelfs in Duitsland en België.

,,Het is inderdaad de vraag of dat eerlijk is. Vraag is daarnaast of een Nederlands netwerkbedrijf wel moet ondernemen in Duitsland. Wij ontvangen regelmatig klachten over dergelijke praktijken.''

Het bedrijf Ziut, dochter van Liander en Enexis, is niet alleen expert in straatverlichting, maar biedt camerabewaking aan voor onder meer parkeerterreinen en geeft verkeerskundig advies.

,,Dat lijkt wel ver van hun hoofdtaak af te liggen. Het kan zijn dat er onder nieuwe energiewetgeving gezegd gaat worden: die taken moeten worden geprivatiseerd.''

De klacht is verder dat netbeheerders niet transparant zijn. Ze vertellen niet hoeveel geld ze naar die bedrijfjes sluizen. In hun jaarrekeningen blijft het verborgen.

,,Dat vinden wij problematisch. Ook voor ons zijn de financiële stromen niet helder. Hoeveel geld gaat er naar Allego en hoeveel omzet genereert Alliander ermee? Wij kunnen dat niet zien. Terwijl het om publiek geld kan gaan waarmee de concurrentie wordt verstoord."

Wat wil de ACM?

,,Wij willen meer mogelijkheden om de netwerkbeheerders goed te controleren. Doordat wij nu te weinig inzicht hebben, kunnen we niet zien of de netbeheerders voldoende bij hun kerntaak blijven en welke risico's zij lopen.''

De netbeheerders hebben afgelopen drie jaar 2,3 miljard winst geboekt. Hun reserves bedragen 10 miljard euro. Is dat niet erg riant?

,,Wij kijken naar hoeveel het onderhouden van de stroom- en gasnetten kost. Op basis van een beproefde methodiek brengen we dat in kaart en stellen we vervolgens vast hoeveel zij Nederlandse huishoudens en bedrijven in rekening mogen brengen.''

Waarom roomt u die winsten niet af?

,,De ACM ziet toe op de beheerskant: de exploitatie moet kostendekkend zijn, waarbij een zeker rendement is toegestaan. Als het de netbeheerders lukt om nog efficiënter te werken dan wij voorschrijven, dan mogen ze die winst in de lopende reguleringsperiode houden. Maar daarna verlagen we de tarieven. Dat is afgelopen jaren ook al gebeurd. Maar dan nog blijft het probleem: wat ze buiten het beheer aan omzet boeken, weten we niet.''