Coronacrisis? Action maakt 600 miljoen euro winst

De resultaten voor Action waren dit jaar beter dan verwacht. Met een winst van ruim zeshonderd miljoen euro zijn jullie vast goed opgewassen tegen de coronacrisis.

,,Toen we in het voorjaar geconfronteerd werden met negenhonderd gedwongen winkelsluitingen en twintigduizend mensen thuis hadden zitten, moesten we wel rigoureuze keuzes maken", begint Van der Laan in gesprek met Het Parool. We hebben toen besloten dat we iedereen die op de payroll van Action staat aan het werk willen houden. Helaas hebben wij een aantal mensen die niet in vaste dienst waren, moeten laten gaan."

Toch groeide de winst het afgelopen jaar met 17 procent.

,,Wij bieden veel voor een lage prijs. Bij ons vind je vijftienhonderd producten van minder dan een euro. Ons assortiment is enorm, maar niet vast, waardoor we flexibel zijn. Elke week komen er tweehonderd nieuwe producten in de schappen. En omdat we zo groot zijn, hebben we een inkoopvoordeel dat je terugziet in de prijzen. Wij bestellen bijvoorbeeld 350.000 tuinharkjes bij een producent. Dan krijg je een lagere prijs dan wanneer je er duizend bestelt. De gemiddelde verkoopprijs van onze producten ligt onder de twee euro."

Vindt u het niet een bezwaar dat Action met dergelijke producten het consumentisme opjaagt?

,,Het is maar hoe je ernaar kijkt. Wij maken welvaart voor iedereen toegankelijk. Ga een keer met me mee naar een Action ten noorden van Parijs; daar zie je mensen die nauwelijks geld hebben om eten te kopen, maar die ook wel eens een cadeautje voor de verjaardag van hun kind willen kopen. Of die met kerst prachtige ballen in hun boom willen hangen. Wij maken dat mogelijk. Als je wilt, kun je elk jaar een andere kleur in je kerstboom hangen. Als je een kleine portemonnee hebt en je wilt toch welvaart in je huis brengen, maken wij dat mogelijk. Je kunt ook zeggen dat we daarin een belangrijke maatschappelijke rol vervullen."

Tekst gaat verder onder de foto van Sander van der Laan. Foto: Frank Ruiter

Misschien is het maatschappelijk, maar is het ook duurzaam?

,,Niet iedereen weet het, maar Action is ooit begonnen met het verkopen van restpartijen. Dat vind ik enorm duurzaam. De fabrikant had die spullen over. Die kun je weggooien of hergebruiken. Via ons konden die spullen toch nog een goede bestemming vinden."

Maar dat is allang niet meer zo.

,,Dat is niet waar. Wij verkopen nog steeds restpartijen. Als een fabrikant per ongeluk twee miljoen deodorants te veel heeft gemaakt of een nieuwe lijn shampoo lanceert en nog een oude lijn heeft staan, nemen wij die op in ons assortiment."

Welk deel van het huidige assortiment bestaat nog uit restpartijen?

,,Dat is nu inderdaad een stuk kleiner dan vroeger. Veel producten worden tegenwoordig speciaal voor ons gemaakt. Maar we zijn nog steeds een duurzaam bedrijf."

Waarin uit zich dat nog meer?

,,Elke leverancier met wie wij zakendoen, moet de regels van de Action ethical sourcing policy onderschrijven. Dat zijn spelregels met betrekking tot de manier waarop wij omgaan met mens en milieu. Omdat wij een grote partij zijn, kunnen we het verschil maken. Kijk maar eens hoe wij op grote schaal duurzaam katoen en FSC-hout inkopen. Je kunt het ook omdraaien: wij maken duurzaam kopen toegankelijk. We vertellen het alleen te weinig. Dat is dan weer een leermoment: dat we die kant van onze onderneming beter naar voren moeten brengen."

Sander van der Laan wilde net als zijn grootvaders ondernemer zijn, maar het liep anders. Hij ging, net als zijn vader, voor Albert Heijn werken. Op zijn 42e werd hij er algemeen directeur. Een paar jaar later verliet hij de supermarktketen, zonder te weten wat zijn volgende stap zou zijn. De periode van bezinning die volgde, was kort. Al snel kwam Action in beeld. Bij de snelgroeiende discounter kon hij zijn ondernemersdriften kwijt.

Action groeide in de afgelopen vijf jaar uit tot een internationaal bedrijf met meer dan vijftigduizend medewerkers, zeventienhonderd winkels en een omzet van ruim vijf miljard euro. Het bedrijf geldt nu als het grootste succes in de Nederlandse winkelstraten van de afgelopen jaren.

U hebt altijd in leidinggevende functies gehad. Kunt u iets zeggen over uw stijl van leidinggeven?

,,In de eerste plaats probeer ik mezelf te zijn. Ik ben heel straight en eerlijk. Ik bedonder mensen niet, maar je moet mij ook niet bedonderen. Als je dat doet, heb je echt een slechte aan me. Ik heb veel energie en dat straal ik uit. Ik geef richting en ik motiveer. Dat zijn de belangrijkste eigenschappen van een leider: ik moet de weg wijzen. Als je in een bedrijf zit, heb je soms honderd mensen die de ene kant op willen en honderd mensen die de andere kant op willen. De bedoeling is dat iedereen dezelfde kant op gaat. Massa is kracht."

Hoe doet u dat? Moet een leider manipulatief kunnen zijn?

,,Nee. Het gaat erom een heldere ambitie te formuleren. Toen ik hier begon, zaten we in vier landen. Dat zijn er nu acht. We hadden 550 winkels; nu 1.650. Binnen afzienbare tijd willen we in dertien landen actief zijn en drieduizend winkels hebben. Het klinkt misschien als een outrageous goal, maar het is mogelijk. Onze mensen worden daar blij en enthousiast van. Als je niet oplet, zeggen ze: 'We doen er nog een winkel bij.'"

Kunt u iets vertellen over uw achtergrond?

,,Ik kom uit een gezellig gezin en heb twee jongere zusjes. We zijn opgegroeid in de Zaanstreek. Mijn ene grootvader was poelier in Wormerveer, de andere bloemenhandelaar in Heiloo. Ik wilde als jonge jongen bij mijn oom in de eierhandel werken, want daar kreeg ik zeven gulden, terwijl je er bij de supermarkt maar drieënhalf verdiende."

Heeft u nu zelf ook zo'n gezellig gezin?

,,Ik ben heel trots op mijn gezin. Ik heb op mijn achttiende al de vrouw van mijn leven ontmoet en ben nu 33 jaar met haar samen. Het zegt iets over mij. Ik ben van nature loyaal, aan mensen en aan principes. We hebben drie zonen. De oudste twee studeren al: de een business, de ander econometrie. Mijn vrouw en ik waren wel erg jong toen we elkaar ontmoetten, dat zou ik mijn zoons niet aanraden."

Heeft u wel tijd voor een gezinsleven?

,,Het zal mij niet overkomen dat ik over tien jaar terugkijk en denk: ik heb spijt dat ik niet méér tijd aan mijn gezin heb besteed. Ik kan heel geconcentreerd met mijn werk bezig zijn, maar ik kan ook heel goed op vakantie gaan en ontspannen. Dat deden we tot voor kort een paar keer per jaar. Verder wil ik een paar keer in de week samen avondeten. Ik ben daarin gedisciplineerd. Maar het is voor mij misschien ook makkelijk, want ik ben graag thuis. Ik heb vrienden die altijd weg zijn, ook als ze niet werken. Dan gaan ze hockeyen, golfen of naar de kroeg. Dat doe ik niet. Ik kan gerust zeggen dat de balans tussen werk en privéleven bij mij dik in orde is."

Vinden ze dat thuis ook?

,,Nou...", Van der Laan lacht. ,,Ik krijg thuis regelmatig te horen dat ik altijd met mijn werk bezig ben. Dan ben ik fysiek thuis, maar met mijn hoofd nog op het werk. Nu ik thuis móet werken, is die grens nog vager. Laatst zei mijn vrouw: 'Sander, je zit de hele dag te werken.' Ik antwoordde: 'Ja, het is maandag, dat is wat ik doe op maandagen.' Ik vind het helemaal niet erg om op zondagmiddag nog wat werk te doen. Daar staat tegenover dat ik even zo goed op dinsdagmiddag, na de zesde Zoomsessie, even een rondje ga hardlopen. Dat is het voordeel van thuis werken. Maar toen we nog op kantoor zaten, was ik 's avonds óók altijd thuis. Mij zou je niet om zeven uur nog op kantoor aantreffen. Ik begin wel vroeg, maar ik ga altijd weer op tijd weg, zodat ik kan koken en met mijn gezin kan eten."

U kookt?

,,Ja, dat vind ik leuk. Mijn vrouw houdt niet zo van koken. Ik kook niet elke avond hoor; twee keer in de week, vooral in het weekend."

Werkt u 's avonds nooit?

"Ik vind het geen punt om na het eten nog even mijn inbox leeg te werken. Dat vindt mijn vrouw niet altijd even gezellig, maar we houden het dus al 33 jaar met elkaar uit. Ik denk dat ik er nog wel wat tijd bij krijg. Werk geeft mij veel energie. Het voelt daardoor niet als een last. Het lijkt me afschuwelijk iets te moeten doen waar je niet gelukkig van wordt. Ik zie bij sommige mensen om mij heen dat ze in een uitzitfase terecht zijn gekomen. Ze doen dingen die ze eigenlijk niet leuk meer vinden, maar ze durven ook niet iets anders te gaan doen. Dat is nog erger dan hard werken."

Hoe blijft u fit?

"Ik train twee keer per week met een trainer en ik loop twee keer in de week hard. Ik vind sporten niet per se leuk, maar het heeft een functie; het is een manier om de energiebalans in orde te houden. Ik zeil ook regelmatig en ik houd van skiën en schaatsen. Maar ik houd ook van een borrel drinken. En ik houd van mijn kinderen, met hen ga ik graag naar Ajax. Allemaal dingen die me 'gezond' houden."

U heeft veel enthousiaste mensen om zich heen. Hoe zorgt u ervoor dat u ook de kritische geluiden blijft horen?

,,Je kunt een boel tegen mij zeggen. Ik heb een krachtige mening, maar ik wil wel luisteren naar andere meningen. Ik verzamel mensen om me heen die sterk in hun schoenen staan en die geen jaknikkers zijn. Anders werkt het niet."

Is het niet zo dat veel ceo's jaknikkers om zich heen hebben zonder dat ze dat beseffen?

,,Ik heb een belangrijke les geleerd bij Albert Heijn. Iemand zei eens: 'Je hoeft niet beter of slimmer te zijn dan de mensen die aan jou rapporteren.' Ik dacht: hij heeft gelijk. Sindsdien ben ik mensen om me heen gaan verzamelen die op onderdelen meer weten van de materie dan ik. Mijn communicatiedirecteur bijvoorbeeld corrigeert me regelmatig. Dan zegt ze: 'Sander, je bedoelt het wel goed, maar zo komt het niet over.' Daar luister ik dan naar en de volgende keer probeer ik het beter te doen. Door niet alleen te letten op wat ik wil zeggen, maar er ook op te letten hóe ik het zeg."

Waarom bent u weggegaan bij Albert Heijn?

,,Dat is zes jaar geleden. Ik heb nu geen behoefte meer hierop terug te komen. Het was tijd voor verandering."

Toen u wegging bij Albert Heijn had u nog geen nieuwe baan. Was dat spannend?

,,Eerlijk gezegd: juist enorm ontspannend. Ik hoefde voor het eerst even niets. Ik ben gaan reizen en heb veel tijd doorgebracht met vrienden en familie. Het was heerlijk, maar na een maand of drie begon het te knagen. Ik dacht bij mezelf: waarom kan ik niet meer genieten? Wat mis ik eigenlijk? Na een tijdje wist ik het: ik miste een team. Ik was te veel met de BV Sander bezig."

En toen kwam Action.

,,Niet meteen. Ik ben eerst met een headhunter gaan praten en heb heel wat gesprekken gevoerd, in binnen- en buitenland. Dit bedrijf sprak me het meest aan. Action heeft een platte structuur, is opgericht door twee West-Friezen. Een no-nonsense bedrijf. Ik houd daarvan. Ik kom uit Wormer, ik ken die mentaliteit."

Action is in 2011 voor 550 miljoen euro gekocht door de Britse private equity-onderneming 3i. Zij hebben ervoor gekozen de West-Friese cultuur te behouden. Was dat een slimme zet?

,,Wat je vaak ziet als een bedrijf wordt overgenomen, is dat de overnemende partij de overgenomen partij iets opdringt. Maar dat overgenomen bedrijf is niet voor niets succesvol geworden. Ik vind dat onze investeerder goed ziet dat de cultuur enorm belangrijk is voor het succes. Naast het behouden van de cultuur hebben ze tegelijk weten te versnellen. Dat is knap."

Waaruit bestaat die West-Friese cultuur precies?

,,De kern van ons bedrijf is: keep it simple. We leggen de focus op de klant en we hanteren lage prijzen. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Dat zijn waarden die nog bij onze oprichters vandaan komen. Bij Action werken hele families; broers en zussen, vaders en zonen. Dat vormt ons bedrijf. En ons hoofdkantoor zit nog steeds in Zwaagdijk. Acht jaar geleden hadden we niet eens een communicatie-afdeling. Als je ons toen had gebeld voor een interview, hadden we gezegd: sorry, geen tijd."

Intussen zit 3i er al bijna tien jaar. Dat is best lang voor een investeerder...

,,Het zegt iets over de kwaliteit van de investering en het potentieel van het bedrijf."

De waarde van Action wordt geschat op tien miljard euro. Is Action nog wel verkoopbaar?

,,Laat ik het zo zeggen: we zijn een heel gezond bedrijf en het prijskaartje is er inderdaad niet minder op geworden."