Isolde Huijbregts van Toekomst Schoonmaakbedrijven: 'Vertrouw op waarachtigheid'

De onzichtbare schoonmaker. Het eerste wat Isolde Huijbregts bij haar aanstelling in 2012 bij Toekomst Schoonmaakbedrijven deed was: hup, die slogan eruit. Natuurlijk, die paste in die tijd en was goed bedoeld. Een schoonmaker moest iemand zijn waarvan anderen op kantoor geen last hadden. Maar zij wilde juist dat haar schoonmakers heel zichtbaar waren. Omdat ze een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappij. ,,Als alles vies is, kan niemand zijn werk doen. Schoon is zo belangrijk. Vandaar dat we kozen voor Toekomst Schoonmaakbedrijven, de schoonste zaak van de wereld. Omdat we no-nonsense zijn en schoonmakers best wel zelfbewuster mogen zijn en laten zien wie ze zijn. We hoeven niet bescheiden te doen.”

Toekomst Schoonmaakbedrijven is opgericht in de Tweede Wereldoorlog door Frans Wittens. Als een glazenwassersbedrijf. Hij leende 250 gulden voor een handkar en een ladder, en daarmee liep hij van Den Bosch naar Kerkdriel om daar glazen te wassen. Die naam toekomst is niet voor niks gekozen. ,,In die naam zat hoop, en ja, dat hadden mensen nodig in de oorlog.”

Wittens was eerst slager en dat was in de oorlog een moeilijk beroep. Hij moest iets anders. En in glazenwassen zag hij wel brood, nodig om zijn grote gezin te onderhouden. Alle kinderen zijn later in het bedrijf terechtgekomen. Zijn jongste zoon René, eigenlijk technisch tekenaar, nam het bedrijf van zijn broers in 1983 over. Hij had al hart voor de zaak, vertelt Huijbregts. Hij hield van mensen. Wilde mensen vertrouwen en de ruimte geven om zich te ontwikkelen, en zo zijn bedrijf mooier te maken. ,,Het ging hem niet om de hoogste winst.”

Het gedachtengoed van Ricardo Semler bracht redding voor onderneming

Met de komst Huijbregts begon de toekomst nog meer te gloren. De omzet steeg van 4 naar 10 miljoen. ,,Nieuwe collega’s hebben nog steeds het idee dat ze terecht komen in een warm bad. Ondanks de verdriedubbeling van het aantal medewerkers in 2022 naar 480.” Het menselijke aspect ondanks die enorme groei vasthouden is lastig. Zij had rap 15 projectleiders nodig, want de ondernemer kon niet meer alles zelf zien, weten en horen, noch erbij zijn.

Het gedachtengoed van Ricardo Semler bracht redding. Voor wie hem niet kent. Hij is een Braziliaanse ondernemer die besloot de hiërarchische managementstructuur en het autocratisch leiderschap in te ruilen voor democratisch management, en het ondernemerschap zo laag mogelijk in de organisatie te plaatsen. Iedereen als ondernemer. Huijbregts dacht: 'goh, hoe die man denkt en doet, dat gedachtengoed heb ik op veel niveaus al binnen Toekomst doorgevoerd'. ,,Semler zegt: behandel je medewerkers, net zoals je klanten. Dat vond ik zo mooi. Want ik dacht, hoe vaak hoe vaak is de klant koning. Maar hoe een ondernemer met zijn medewerkers omgaat, ja, daar is weinig koninklijks aan.”

'We willen liever meer gebruik kunnen maken van de talenten van alle mensen'

Ook doorgevoerd: medewerkers die hun leidinggevenden beoordelen. ,,Dat vinden ze moeilijk en toch heb ik zoiets van: 'ja, weet je, leiders zijn ook maar mensen'. Wat doe ik goed of wat kan beter? Heb je tips voor me? Daar moet je als leider altijd voor openstaan.” De Semler-ideeën ontstonden vanzelf binnen de organisatie. ,,Jonge medewerkers zeiden: 'We werken met al die afdelingen een beetje als eilandjes. We willen liever meer gebruik kunnen maken van de talenten van alle mensen. Los van hun functiebeschrijvingen, want die geven een harnas'.

Huijbregts dacht: 'ze hebben het over zelforganisatie. Maar hoe ga ik dat aanpakken?'. Ze ging googelen en hoopte bedrijven tegen te komen die dat al deden. Ineens kwam de Brabantse terecht bij het Semler Instituut. Gek genoeg had zij zelf het verband niet gelegd tussen Semler en zelforganisatie. Toen was zij om. ,,Zelforganisatie, ik denk toch echt dat dit het nieuwe werken wordt in de wereld. Jongeren kijken anders naar de wereld dan wij doen.''

Het nieuwe werken, hoe zou je dan dat oude werken willen omschrijven?

,,Een piramide is eigenlijk de manier zoals wij standaard organisaties neerzetten, maar ja, dan krijg je allemaal mummies. Het nieuwe werken is de hiërarchische structuur laten vallen en mensen veel meer ruimte geven zichzelf te kunnen ontplooien. Mensen veel minder in een keurslijf persen.”

Wat is het verschil tussen zelfsturend en zelforganiserend.

,,Binnen zelforganiserend bepaalt de directie nog altijd de strategie en de doelen. Medewerkers krijgen de ruimte om die zo zelfstandig mogelijk zelf in te vullen. Zelfsturing is wat Ricardo Semler doet. Dan ga je nog een stap verder, en hebben medewerkers zelf hun eigen bedrijfje binnen een bedrijf. Met eigen doelen. Voor onze schoonmaakorganisatie vond ik dat te ver gaan, maar wie weet, you never know.”

Wat is de voornaamste hobbel die je bij zo’n transitie moet nemen?

,,Begin bij jezelf. Geef toe dat je ook niet alles weet. Laat het gewoon gebeuren. Binnen een speelveld met afspraken die je met elkaar afstemt, want te veel vrijheid werkt beklemmend. Ik ken een school met een schoolplein met rondom allemaal hekken. Al die kinderen hingen in die hekken. De directie besloot die weg te halen. Wat denk je? Die kinderen renden niet weg, maar bleven heel dicht bij het schoolgebouw. Ze zochten dus juist de veiligheid op. Dat zit ook in ons als mens. Zonder kaders, ook weer zo’n rottig woord, ik heb het liever over speelveld. Dat moet je dus wel verduidelijken, anders heb je ook geen vrijheid.”

,,Spelen betekent experimenteren. Normaal ga je binnen een organisatie eerst van alles uitzoeken. Pas als je precies weet wat je gaat doet, nou, dan ga je het zo uitvoeren. Nu was het gewoon van: 'goh, zo werkt dat'. Natuurlijk, als je een soepje maakt en je weet, als ik dit ingrediënt erbij doe, wordt die soep heel smerig. Nee, daarmee ga je niet mee experimenteren, hè? Maar het is veel trial and error, veel ‘wat vind jij?’. Dat maakt het meteen een stuk speelser en wat losser. Wat minder zwaar, wat minder spannend.”

Het gehele gesprek tussen de Brabantse ondernemer en Cor Hospes beluisteren voor meer advies en verhalen uit de praktijk? Beluister dan deze nieuwe aflevering uit de podcastserie Hart voor Zaken.