Mount Everest-beklimmer Katja Staartjes inspireert nu bedrijven

Welke dingen gebeuren in het bedrijfsleven die tijdens een beklimming van een berg echt niet kunnen?

,,Ik zie vooral veel parallellen. Bovenop een berg leef je op het scherpst van de snede. Je loopt tegen je eigen grenzen en die van je team aan. In het boek beschrijf ik hoe we helemaal geen hecht team hadden op Mount Everest, maar hoe ik wel een klik had met mijn tentgenoot waarvoor ik op een gegeven moment bij -16 graden in de tent op 7.200 meter hoogte zijn braaksel opruim uit de voortent. Je leert hoe belangrijk incasseren en aanpassen is. En iets voor elkaar over hebben. Hoog op een berg wordt direct duidelijk of je elkaar versterkt of dat je elkaar in de weg zit. Uiteindelijk gaat het om het gezamenlijke belang, net als in een bedrijf'', vertelt Staartjes aan het AD.

De consequenties bij het afbreken van een expeditie zijn enorm. De financiële, fysieke, mentale en tijdsinvestering is dan allemaal voor niets geweest.

,,We zijn ooit 30 meter onder de top van een achtduizender omgedraaid. Dan ben je er echt vlakbij. Aan de andere kant kan ik het wel nog steeds navertellen. Bij iedere keuze die je maakt moet je de consequenties accepteren. Mijn belangrijkste regel is dat de gezondheid van teamleden belangrijker is dan het halen van de top. Het gaat erom dat de besluiten die je neemt intrinsiek goed zijn, ook al moet je daarvoor een flink verlies nemen. Eerlijk zijn tegen jezelf en teamgenoten is van levensbelang. Daarom ben ik tegen bonussen. Dat vergroot de kans dat je ongeoorloofde risico’s neemt.”

Terwijl de afdaling nog belangrijker is dan de top halen.

,,Als je iets goed wil volbrengen, is het belangrijk heelhuids beneden te komen. In de afdaling gebeuren de meeste ongelukken. Natuurlijk is het een mijlpaal als je de top bereikt. Zoals ook de ondertekening van een contract feestelijk kan zijn, of de bekendmaking van een fusie of een deal. Toch draait het om de goede uitwerking. Als dat lukt heb je pas echt succes. Net als wanneer je samen heelhuids beneden aan de berg terugkeert.”

En niet te trots zijn om hulp te vragen.

,,Bij het doorkruisen van Nepal, een bergtocht van 2.000 kilometer die ik met mijn man en twee Nepalezen maakte, staken we regelmatig kolkende rivieren vol ijswater over. Nepalezen leren als driejarige al hoe ze over omgevallen bomen de rivier over kunnen. Wij hadden ook zo’n gladde spar als brug. Uitglijden en in het water vallen betekent je dood. Ik was panisch op dat moment, de zwakste schakel van het team. Uiteindelijk is onze teamgenoot Chhiree meerdere keren over de boom gegaan om de rugzakken mee te nemen en heeft hij mij geholpen. Ook al ben je de leider, wees niet te trots om hulp te accepteren van specialisten en ondersteuners. Zonder goed team kom je er niet. Zo is onze kok steun en toeverlaat in het basiskamp en we zijn ook niks zonder de dragers die alle uitrusting naar het basiskamp brengen. Resultaat maak je samen.”

Om 4 uur ’s nachts, bij -25 sta je in je eentje in het pikkedonker op 7.680 meter. Hoe raak je op zo’n moment niet in paniek?

,,Ik raak niet zo snel in paniek. Als het gebeurt stop ik met alles, haal ik rustig adem en probeer ik me te concentreren. Dan kun je aandacht geven aan het gevoel en besluiten of je doorgaat of omkeert. Op grote hoogte kun je niet helder nadenken. Vandaar dat we vooraf verschillende scenario’s bedenken en afspreken wat we dan doen. Desondanks blijft veel onzeker. Dan moet je handelen en achteraf evalueren. Als er tijdens een operatie onverwachte dingen gebeuren gaan chirurgen ook niet de strategie bespreken of elkaar feedback geven. Je handelt en achteraf bespreek je dat. Daar heb je echt een rustig moment voor nodig.”

Hoe houd je de moed erin als alles tegenzit?

,,Meestal denk ik dan aan de mooie momenten van een beklimming. De zonsopkomst die gaat komen bijvoorbeeld. Of aan het terugkeren in de tent, of het zien van onze vrolijke kok in het basiskamp. Dat sleept me erdoorheen. In het werk helpt het ook om tijdens tegenslag aan de dingen te denken die het werk mooi maken.”

En als je door je leeftijd tegen fysieke beperkingen aanloopt en de zwaarste beklimmingen niet langer vanzelfsprekend zijn?

,,Net als met gewoon werk: verleg je aandacht naar wat je leuk vindt. Waarom ben je begonnen met iets? Voor mij begon het met de liefde voor trektochten en klimmen in de Alpen. Dat doe ik nog steeds. En blijf je ontwikkelen. Met het doorkruisen van Nepal hebben we een nieuwe doorsteek in het westen in kaart gebracht. Ook in je werk kun je vaak nieuwe activiteiten combineren met je oude liefde.”