Nieuwe VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen: 'Bedrijfsleven wint op dit moment niet de populariteitsprijs'

Op Prinsjesdag begint Ingrid Thijssen dan toch écht als nieuwe voorzitter van VNO-NCW. Ze zou al op 1 juli aantreden, maar door het uitbreken van de coronacrisis bleef de man die ze zou opvolgen, Hans de Boer, iets langer op zijn post. Thijssen draaide in de tussentijd al wel volop mee en zat bij de totstandkoming van het laatste noodpakket en de uitwerking van het pensioenakkoord met haar neus vooraan.

Toch ging de overstap naar de machtigste lobbyclub van Den Haag niet vanzelf. Thijssen had het goed naar haar zin als ceo van netwerkbedrijf Alliander. Deze gerieflijke baan geeft ze op om boegbeeld te worden van het bedrijfsleven, dat er in politiek Den Haag zeker de laatste jaren gekleurd op staat. Ze zei dan ook niet meteen ‘ja’ toen ze werd gevraagd. ,,Ik heb er wel even over na moeten denken, heb er zelfs even wakker van gelegen”, bekent ze in het AD.

U zag er tegenop?

,,Wel om in de spotlights te staan. En VNO-NCW heeft nou niet het meest hippe imago… Ook de slechte sfeer rond het bedrijfsleven speelde natuurlijk mee. Maar tegelijkertijd past deze functie heel erg bij mijn persoonlijke drijfveren. Ik wil Nederland graag toekomstbestendig maken. En ik ben ervan overtuigd dat het bedrijfsleven daar een rol in te vervullen heeft. Dus toen heb ik gezegd: ik ga het doen. En ik ben er blij mee."

Welk stempel wilt u drukken?

,,Ik ben een onafhankelijke denker. Mensen vragen weleens: heb je een rolmodel gehad? Eigenlijk is het antwoord ‘nee’. De enige aan wie ik zou kunnen denken is Els Borst. Ik studeerde nog toen zij minister was. Zij was wijs, dapper en grappig, dat vind ik inspirerend."

,,Ik ben iemand die zijn eigen koers vaart. Ik wil verbinden. Ik weet het, dat is zo’n hoog-over-woord. Maar wat ik ermee bedoel is dat ik moet luisteren naar partijen, hun standpunten begrijpen en met creatieve oplossingen komen. Ik wil het bedrijfsleven verbinden met de samenleving en de politiek en tegelijkertijd Nederland toekomstbestendig maken. Als we meer van hetzelfde gaan doen, zullen we de vraagstukken over duurzaamheid, de gezondheidszorg en de arbeidsmarkt niet oplossen. Iedereen zal over zijn schaduw heen moeten stappen.”

Ook de werkgevers?

,,Ja. Neem de arbeidsmarkt. We zitten in de grootste crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Er gaan heel veel mensen hun baan verliezen, maar het goede nieuws is dat er in veel sectoren ook tekorten zijn, zoals de zorg, de techniek en het onderwijs. De traditie is nu dat we eerst afscheid nemen van mensen. Ze landen in de werkloosheid en vanuit een uitkering komen ze uiteindelijk in een nieuwe baan terecht. Terwijl het veel beter zou zijn om die barman die nu ontslagen wordt meteen verwarmingsinstallateur te laten worden.”

Maar die barman moet daar toch wel eerst voor worden opgeleid?

,,Ja, maar werkgevers kijken nu te veel of iemand wel over de juiste diploma’s beschikt. Terwijl ze eerst zouden moeten kijken of iemand aanleg heeft. Bedrijven moeten de bereidheid hebben om iemand aan te nemen en op te leiden. Voor om- en bijscholing is ook gewoon geld beschikbaar, maar werkgevers moeten wel geholpen worden die potten te vinden."

,,En daarnaast zijn er makelaars nodig, want een bedrijf dat mensen moet laten gaan weet vaak niet dat een ander juist om personeel zit te springen. Er zijn al goede initiatieven, zoals cabinepersoneel van KLM dat wordt geworven als medewerker in de ouderenzorg. Maar vooral in het MKB valt er nog veel winst te behalen.”

Door de coronacrisis komen er in één jaar tijd bijna 150.000 werklozen bij. Hoeveel mensen zouden profiteren van uw voorstel?

,,Idealiter hoeft er niemand langs het UWV natuurlijk. Dat is leuker voor die werknemer en scheelt ook nog eens heel veel belastinggeld. Maar voordat de coronacrisis uitbrak zaten we al met het vraagstuk dat er door robotisering en digitalisering banen zouden verdwijnen. Deze recessie maakt de noodzaak om mensen van werk naar werk te begeleiden alleen maar groter.”

U roept werkgevers op hun verantwoordelijkheid te nemen. Zou het helpen als ceo’s zichtbaarder worden in het maatschappelijk debat?

,,Ja, ik denk dat dat wel erg helpt. Ik zie het ook wel gebeuren. Het klinkt misschien wat idealistisch, maar ook bedrijven hebben belang bij een vitale samenleving, bij harmonie. En het is belangrijk dat er vertrouwen is in het bedrijfsleven. Dat is toch de kurk waar onze economie op drijft.”

Er is in Den Haag toenemend chagrijn over het bedrijfsleven. Vooral over multinationals. De bonussen zijn te hoog, ze betalen te weinig belasting…

,,Ik zie dat chagrijn. Ik ben er bezorgd over. Het bedrijfsleven wint op dit moment niet de populariteitsprijs.”

Is het terecht?

,,Het beeld wordt gekleurd door incidenten. Dan denk ik: hoe handig is dit nou? Je maakt de bodem vruchtbaar voor ideeën die niet goed zijn voor economie. Je loopt het risico dat er wetgeving wordt aangenomen die niet goed is voor Nederland. Ondernemers die goed bezig zijn, die hart hebben voor de samenleving, worden tekort gedaan.”

U doelt op de vertrekboete voor multinationals die Nederland willen verlaten, zoals Unilever?

,,Ja, dat is een voorbeeld. Ik snap dat GroenLinks bedrijven hier wil houden, dat willen wij ook. Maar je zet met dit voorstel een hek om Nederland waarop staat: je kan er niet uit en je komt er niet in. Stel, je woont als burger in Rotterdam, en de gemeenteraad neemt een verordening aan die bepaalt dat wanneer je ooit verhuist, je over alle jaren dat je in de stad hebt gewoond nog een woz-heffing moet afdragen. Zou je in zo’n plaats gaan wonen? Dat is het risico van dit wetsvoorstel. Vooral jonge bedrijven zullen zich wel twee keer achter de oren krabben voor ze zich hier vestigen.”

Maar wat onder dit voorstel ligt is de vraag of multinationals wel genoeg bijdragen. Shell betaalt hier geen winstbelasting. Kunt u dat verkopen?

,,Ik weet niet of ik daarvoor besteld ben. Ik denk wel dat er in Nederland lichtvaardig wordt geoordeeld over het belang van grote bedrijven. Heel veel MKB is afhankelijk van grote bedrijven en dat gaat veel verder dan de cateraar om de hoek die broodjes komt leveren. Voor innovatie zijn vooral mkb-bedrijven afhankelijk van grote.”

Vreest u een afrekencultuur? Thierry Baudet (FvD) zei tegen Hans de Boer: ‘Als mijn partij groot is, gooi ik u er als eerste uit.’ VNO-NCW is de vijand.

,,Zo zie ik dat niet. We moeten niet uit het oog verliezen dat onze samenleving drijft op bedrijvigheid en ondernemerschap. Voor alle grote opgaven waar we voor staan is het bedrijfsleven cruciaal. Maar we kunnen het niet alleen. Er is een belang om samen te werken, ook met meneer Baudet.”

U wilt met hem in gesprek?

,,Jazeker, net zoals dat ik koffie wil drinken met Jesse Klaver. Ik denk dat we het over veel dingen wel eens zijn, bijvoorbeeld dat de energietransitie cruciaal is. Over de weg zullen we het niet meteen eens zijn, maar we moeten het daar wel over hebben.”

Er komen verkiezingen aan. Moet er een sociaal akkoord worden gesloten?

,,De inrichting van de arbeidsmarkt is absoluut een thema. Ik ben me daarin aan het verdiepen.”

Er ligt een rapport van de commissie-Borstlap, dat onder meer bepleit dat flexwerk duurder wordt. Werkgevers verzetten zich daar tegen. Vindt u dat zij ook op dit punt over hun schaduw heen moeten stappen?

,,Haha. Voor ik daarover uitspraken doe ga ik eerst de achterban raadplegen. Ik denk dat de coronacrisis zowel het nut als het nadeel van flex heeft laten zien. Bagageafhandelaars van KLM konden snel als verkeersregelaars aan het werk. En tegelijkertijd staan flexwerkers en zzp’ers als eerste op straat. Flex is misschien te flex, maar vast is ook wel heel vast.”

We hebben het er nog niet over gehad dat u de eerste vrouwelijke werkgeversvoorzitter ooit bent...

,,Ha! Ik dacht dat u er niet over zou beginnen.”

De vraag is: doet het er nog toe?

Lange stilte. Dan: ,,Wat ik heb gemerkt is dat het voor jonge meiden en vrouwen belangrijk is dat vrouwen in hogere maatschappelijke functies zichtbaar zijn. Daar zit de relevantie.”

In elk profiel over u lazen wij dezelfde uitspraak van u terug: ‘Mannen verkondigen meningen, vrouwen stellen vragen’. Heeft u daar veel reacties op gekregen?

,,O jee!” Thijssen duikt weg onder tafel. ,,De meeste mensen moeten er hartelijk om lachen.”