TU Eindhoven zet 'radicale stap' en stelt vacature enkel open voor vrouwen

Pas als er na zes maanden geen geschikte kandidaat voor de baan is gevonden, mogen ook mannen een sollicitatiebrief schrijven.

Het is de meest vergaande maatregel tot nu toe binnen de universitaire wereld in Nederland, die ook internationaal bekendstaat als een hardnekkig wittemannenbolwerk. De maatregel past in een recente ontwikkeling. Een toenemend aantal bedrijven en instellingen neemt geen genoegen meer met de aanhoudende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en neemt ferme maatregelen om een doorbraak te forceren, schrijft de Volkskrant.

Loonsverhoging voor 125 vrouwen

Zo kregen 125 vrouwelijke medewerkers van APG, de uitvoeringsorganisatie van pensioenfonds ABP, begin deze maand een loonsverhoging van maar liefst 10 procent. Hiermee heeft de organisatie een einde gemaakt aan de loonkloof tussen mannen en vrouwen in dezelfde functie met evenveel ervaring en dienstjaren. In het bedrijfsleven verdienen mannen nog gemiddeld 7 procent meer dan vrouwen in vergelijkbare posities, in de publieke sector is het verschil nog 5 procent.

Gelijke commerciële vergoedingen in voetbal

De KNVB kondigde aan de vooravond van de aftrap van het WK-voetbal voor vrouwen 7 juni in Frankrijk aan de commerciële vergoeding van de leeuwinnen gelijk te gaan trekken met die van het Nederlandse mannenelftal. Over vier jaar moet het zover zijn. ‘Gelijkwaardige waardering', reageerde topscorer Vivianne Miedema van het Nederlandse vrouwenelftal, zal deuren openzetten voor toekomstige speelsters.

Ook in andere Europese landen is de tijd van goede intenties en zachte maatregelen voorbij. De helft van de acts op het Spaanse popfestival Primavera ruim een week geleden kwam voor rekening van vrouwen. In landen als Noorwegen, Italië en Frankrijk is het aantal vrouwen in raden van commissarissen van grote bedrijven substantieel toegenomen tot meer dan 40 procent sinds er een wettelijk quotum geldt.

Weinig beweging in Nederland

In Nederland is op dit vlak nog weinig beweging te bespeuren. De Nederlandse regering hanteert slechts een ‘streefcijfer’ van 30 procent. Hoogleraar corporate governance Mijntje Lückerath, samensteller van de jaarlijkse Female Board Index, stelt dat bedrijven inmiddels wel weten dat diversiteit de besluitvorming, creativiteit en innovatie ten goede komt, maar dat bij benoemingen op belangrijke posities vaak nog onbewust wordt gekozen voor ‘het bekende’.

Jonge generatie als aanjager van omwenteling

Daarmee dreigen ze jong talent mis te lopen, want de huidige jonge generatie wil diversiteit op het werk, zowel qua sekse, nationaliteit als etniciteit en wil niet werken voor bedrijven en instellingen die eenzijdig zijn samengesteld met allemaal dezelfde typen mensen. Lückerath ziet dat deze jonge generatie de aanjager is van de omwenteling op de werkvloer. De maatregel die de TU Eindhoven zichzelf oplegt, vindt zij beter dan druk van bovenaf, door een overheid die wettelijke quota oplegt.

Al jaren proberen Nederlandse universiteiten meer vrouwelijke docenten en hoogleraren te benoemen. Ondanks het feit dat inmiddels meer vrouwen dan mannen afstuderen aan universiteiten, bungelt ons land nog altijd onderaan de internationale ranglijsten als het gaat om het aandeel vrouwelijke wetenschappers aan universiteiten. Binnen Nederland is de TU Eindhoven met 16 procent vrouwelijke hoogleraren hekkensluiter. Er moet meer gebeuren om de genderbalans te herstellen, zegt rector magnificus Frank Baaijens.

Al tien jaar bezig

,,We zijn al tien jaar op allerlei manieren bezig het aantal vrouwelijke wetenschappers te vergroten", zegt Baaijens. ,,Dat doen we bijvoorbeeld door te zorgen dat er in elke benoemingscommissie minimaal twee vrouwen zitten, en door met alle faculteiten streefpercentages af te spreken. Maar we blijven steeds ver van ons streefcijfer – 20 procent vrouwelijke hoogleraren – verwijderd." Met louter werven onder vrouwen moet dat doel over anderhalf jaar zijn bereikt. Ook wil de technische universiteit op die manier 25 procent vrouwen als hoofddocent en 35 procent vrouwen als docent op haar loonlijst krijgen.

Mannen gediscrimineerd of huidige processen juist discriminatoir?

Dat de maatregelen aan de TU Eindhoven ‘een fikse stap’ zijn, valt alleen al af te leiden uit de felle reacties, zegt Sandra Groeneveld, hoogleraar publiek management aan de Universiteit Leiden en bestuurslid van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren. ,,Die zijn best heftig. Je leest allerlei bezwaren. Mannen zouden door deze maatregel gediscrimineerd worden, klinkt het, terwijl ze niets aan de ongelijkheid kunnen doen. Daar kun je tegenin brengen dat de huidige processen discriminatoir zijn voor vrouwen en rechtgetrokken moeten worden."

'Kantelpunt bereikt in samenleving'

Er lijkt een soort kantelpunt bereikt te zijn in onze samenleving, zegt Groeneveld. ,,Er is behoefte aan meer maatregelen om ongelijkheid aan te pakken en er wordt ook meer geaccepteerd, is mijn indruk." Dat is het gevolg van een aantal ontwikkelingen, denkt de hoogleraar. ,,Het heeft bijvoorbeeld te maken met de internationale #MeToo-beweging, maar ook met het feit dat er een generatie vrouwen al langer op de arbeidsmarkt werkzaam is. Vrouwen die werk met een gezin combineren en merken dat hogerop komen voor hen niet vanzelfsprekend is."

De maatregelen van de TU Eindhoven mogen ‘tamelijk radicaal zijn’, zegt Evert Verhulp hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. ,,Dat is dan maar zo. We leuteren al heel lang over de gelijke behandeling van mannen en vrouwen, over het feit dat er veel te weinig vrouwelijke hoogleraren rondlopen op de universiteit, maar er gebeurt te weinig."