Machines nemen werk in glastuinbouw over

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferde dat er in 2011 7755 mensen regelmatig werkzaam waren in de glastuinbouw in de Westlandse en Delftse regio. Dat aantal daalde de jaren daarna gestaag, naar 6490 mensen vorig jaar. En of het nu gezinsarbeidskrachten waren of niet, álle aantallen liepen terug. Zelfs het aantal bedrijfshoofden.

ArcadiaDe parkeerplaats van Arcadia biedt ruimte aan tientallen auto's, maar er staan er slechts een paar. In de nieuwste vestiging van de chrysantenkwekerij aan de Burgemeester van Doornlaan in De Lier - het bedrijf heeft vijf locaties van in totaal 20 hectare - zijn het vooral de machines die het werk doen. Natuurlijk, mensenhanden blijven onmisbaar, want de apparaten moeten bediend worden, maar meer dan tien personen lopen er niet rond deze maandagmiddag.

,,Waar zullen we beginnen?'', vraagt Marco Smit, bedrijfsleider bij Arcadia, terwijl de witte chrysanten vanuit de kas letterlijk op een lopende band uit de grond omhoog komen om gesorteerd te worden in de reusachtige hal. We beginnen bij het begin en doorlopen zo het hele productieproces, van het moment dat de plantjes gepoot worden totdat de bloemen in dozen worden gedaan, klaar voor transport. Over het betonpad lopen we helemaal naar het achterste deel van de kas.

Het ratelende geluid van de plantmachine komt boven de muziek van de radio uit. Honderd stekken, kleine chrysantenplantjes met een vierkant kluitje eraan, plaatst de machine per minuut tussen het gaas dat op de egaal gemaakte aarde ligt. De machine is zo afgesteld dat de plantjes precies tussen het gaas landen, al komt er soms eentje op de rand terecht. Of op een kluitje aarde, waardoor het plantje omvalt. Rechtzetten blijft mensenwerk.

De machine doet er ongeveer 6,5 uur over om een heel vak vol te zetten met plantjes. ,,Daar heb je anders zes mensen voor nodig'', geeft Marco Smit aan. ,,Die liggen dan plat op hun buik en zetten één voor één de plantjes neer. Met de machine hoef je alleen te zorgen voor de bevoorrading. Hij wordt nooit moe, een prachtige uitvinding.''

Volle grondHet duurt ongeveer tien weken voordat de chrysanten kunnen worden geoogst. Het vak ernaast is leeg. ,,Die grond hebben we net gestoomd'', zegt Smit, terwijl hij wijst op een lange buis die op het middenpad ligt. ,,Dat doen we om de vijf teelten om te zorgen dat de grond wordt ontsmet en ziekten verdwijnen. Het blijft nu eenmaal een teelt in de volle grond.''

Weer een vak verder, in tuindersjargon een kap genoemd, is de oogst in volle gang. Ook dat blijft voor een deel nog mensenwerk, al doet een enorme schaar in eerste instantie het lastigste werk. De grotere bloemen worden op de lopende band gelegd, de kleintjes apart. De band brengt ze eerst naar het betonpad, waarna ze onder de grond verdwijnen naar de bedrijfshal waar ze verder verwerkt worden. ,,Onder de grond is ideaal'', weet Smit. ,,Dan heb je geen gedoe met karren op het pad.''

SorteermachineIn de grote bedrijfshal staat de kolossale sorteermachine die de bloemen verder verwerkt. ,,Deze machine heet Furora en is ontworpen door de firma Bercomex'', zegt directielid Steef van Ruijven, die inmiddels is aangeschoven. ,,Er zijn er in de chrysanten maar drie van in Nederland.''

De machine maakt foto's van elke bloem om ze zo de juiste kant op te kunnen sturen. De grootste en de kleinste bij elkaar. Overtollig blad wordt eraf gehaald en de stelen worden op de juiste lengte geknipt. ,,Het is maar net welke lengte de klant wil'', geeft Van Ruijven aan. ,,Alles is in te stellen. We hebben heel veel contact met onze klanten en kijken veel meer dan vroeger naar wat er gevraagd wordt.''

TopkwaliteitDe Furora zorgt er ook voor dat elke bos een hoes krijgt. ,,Komt geen mensenhand aan te pas en daardoor loop je veel minder risico op bladkneuzingen of andere beschadigingen'', legt Van Ruijven uit.

,,De kwaliteit is op die manier top en daar gaat het om. Machines zijn duur en vergen een flinke investering, maar die betaalt zich uiteindelijk terug. Het is geen doel op zich om minder mensen aan het werk te hebben, al scheelt dat natuurlijk ook wel in de kosten. Maar met meer dan honderd mensen fulltime in dienst zijn we ondanks alle automatisering nog steeds een grote werkgever, waar de kwaliteit van de 50 miljoen takken chrysanten die we per jaar produceren voorop staat.''