'Werknemers zijn gewoon een gebruiksartikel'

Architecten en bouwvakkers, universitair hoofddocenten en inpakkers: werknemers in alle sectoren zitten volgens het onderzoek meer dan eerdere jaren in de knoop, meldt het Parool. Een kwart kan de rekeningen niet betalen. Een op de drie maakt zich zorgen over zijn pensioen, vier op de tien vreest voor zijn baan. Bovendien blijkt dat 60 procent van de werknemers met een vaste baan regelmatig onder hoge tijdsdruk werkt.

Mariëtte Patijn van de FNV noemt de uitkomsten van de Gewoongoedwerkmeter.nl verontrustend. De FNV-site meet sinds een paar jaar wat werknemers bezighoudt, met tot nu toe in totaal 46.000 deelnemers. In 2015 deden 9409 mensen mee.

Uitzendkrachten krijgen gelijk loon en tijdelijke contracten zijn eindig. Hoezo afbraak?"De baas verzint steeds nieuwe trucjes om onder die regels uit te komen. Met contracten, schimmige uitzendbureaus en zelfs een programma om mensen te ontslaan vlak vóór ze recht hebben op vast werk. Eén werkgever zei me: 'Werknemers zijn gewoon een gebruiksartikel.' Niet gek dat 39 procent van de werknemers het management niet meer vertrouwt."

Bedrijven knokken zich uit de crisis. U ontkent hun zorgen."Die bedrijven ken ik, maar er zijn ook veel rijke ondernemingen. Daar zitten de managers op hun troontje. Met zelf een goed pensioen en salaris zijn ze bezig met complete afbraak. De winstmarges moeten omhoog, dus moet jij inleveren. Terwijl de brutowinst in bedrijven in 2014 bijna twee keer zo groot was als tien jaar ervoor. Werknemers zijn in diezelfde periode 8 miljard euro meer belasting gaan betalen, de belasting bij bedrijven zakte juist."

Bonden willen ook altijd geld."Ik was bij een distributiecentrum waar de vaste werknemers staakten om de contractcollega's in vaste dienst te krijgen. Steeds andere mensen inwerken, dat levert slechte kwaliteit en hoge werkdruk op, vonden ze. Een FNV-collega vertelde over een bedrijf waar ze staakten voor hun gezondheid: om niet in vier, maar in vijf ploegen te mogen werken. Langdurig nachtdiensten draaien is heel ongezond."

Waar gaan de geldzorgen dan over?"Vaste werknemers bezuinigen op van alles, van vakanties tot de boodschappen. Werknemers zonder vaste baan weten niet of ze de komende maand de huur of de hypotheek kunnen betalen. Eerst was dat één op vijf en nu al één op vier. Dat komt door meer tijdelijke contracten, ook onder hogeropgeleiden. De helft van de architecten heeft geen vaste baan."

Een op drie zit nu al in de rats over het pensioen."Zonder vast werk geen pensioen. Fondsen kopen die paar maanden opbouw af. Dat is goedkoper dan straks een paar euro uitbetalen. Dus krijg je wat pensioentientjes gestort. Zo blijk je keer op keer niets op te bouwen."

Wat vindt u het schokkendst in het onderzoek?"De werkdruk is in een paar jaar fors gestegen. Een apothekersassistente die 60 uur beschikbaar moet zijn voor 20 uur werk en elke ochtend om 06.30 uur naast de telefoon moet zitten. Je werk goed kunnen doen, is een sterk groeiend probleem."

De uitkomsten van het FNV-onderzoek zijn een goede weerspiegeling van het soort economie dat we nu zijn. Dat vindt Marc van Veldhoven, hoogleraar werk, gezondheid en welbevinden aan de Universiteit van Tilburg. De salarissen groeien niet hard en de armoede stijgt. Dat mensen regelmatig een hoge werkdruk ervaren, noemt hij zorgwekkend. "Een tandje erbij is heel Nederlands. Internationaal gezien zitten we hoog in de overuren en hoog in de werkdruk. Daar zitten grenzen aan."

De hoogleraar wijst op de relatie tussen structureel hoge werkdruk en burn-out, hart- en vaatziekten en depressie. "Dat is ook slecht voor de werkgever en de klant. Het is een dun lijntje tussen 'lekker druk' en ongelukken." Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland tonen begrip voor de zorgen van werknemers, maar stellen dat tijdens de crisis ook de lasten voor werknemers enorm zijn verhoogd.