'Zo blijft het een familiebedrijf'

Aan de Burgemeester De Vlugt-laan, ingeklemd tussen Istanbul & Casablanca Meubelen en de prinsessenjurkenwinkel Modelux, bevindt zich de firma Brandeis. Je koopt er alles om te klussen en stofferen: verf, behang, zonwering, gordijnen en tapijt. Wie de winkel betreedt, waant zich weer even in de jaren tachtig. Dat gevoel begint al op de stoep. Niks pop-upstore meets conceptstore achter de winkelruit. Wel: een etalage met potten verf in blikwerpopstelling en kleurstalen. De naam van de firma staat in schuinelettertypografie op de gevel. Wat je buiten niet ziet, is 's winkels grootste troef: de duizend delen dikke behangstalenencyclopedie, waarmee Brandeis de grootste collectie behang voert van Nederland. De gehele achterwand van de zaak is één grote behangboekenbibliotheek.

De bezoeker treft in de zaak geen strak gestuukte bedoening met minimalistische expo van interieursuggesties. Nee, er liggen verschillende typen tegels op de vloer, er hangen lichtbakken aan de verlaagde plafonds en er staan beige stellages met rollen behang en klusspullen. Een trip down memory lane die in iedereen de snuffelaar bovenbrengt: het is heerlijk neuzen in de vele rekken met kleurrijke gordijnsamples, en al grasduinend door de behangboeken val je van de ene verbazing in de andere. Wat? Behang van 2700 euro per strook? Muurbekleding in leerprint of met vachtreliëf?

Aan een gigantische tafel - ook weer vol met behangboeken - zit Herman Planken (53), geconcentreerd gebogen over een berekening. Hij heeft, zo op het eerste gezicht, nog het meest weg van een bibliothecaris. En nee, Planken behoort niet tot de familie Brandeis, die de winkel eenenveertig jaar geleden oprichtte en er veertig jaar de scepter zwaaide. Planken woonde de afgelopen dertien jaar in Oudkarspel, was vijfentwintig jaar manager in de gezondheidszorg, maar moest na een reorganisatie vertrekken. Sinds november is hij de nieuwe eigenaar van Brandeis, binnenkort betrekt hij de woning boven de zaak.

TwijfelEen wonderlijke wending, beaamt Planken, die de afgelopen twee jaar zijn moeder en broer verloor, zijn huwelijk zag stranden, en dus zijn bestaan helemaal opnieuw moest vormgeven. Solliciteren naar een nieuwe baan in de zorg was kansloos gezien zijn leeftijd en de krimp van de branche. In zijn vrije tijd regisseert hij musicals, hij naait kostuums en ontwerpt decors. Zijn nieuwe werk moest iets creatiefs zijn.

Terwijl Planken peinsde over nieuw werk, was de familie Brandeis juist bezig met het afronden ervan. Vader en moeder zochten vanwege hun leeftijd een opvolger voor de speciaalzaak, zoon Sidney (dj en playmatemanager) en dochter Shirley (tekstschrijver en fotograaf) hadden geen interesse. Die opvolging bleek geen gesneden koek. Al was de winkel al veertig jaar een begrip en had vader Brandeis zijn zaak slim door de crisis geloodst - hij zag 'm al in 2006 aankomen en sneed tijdig in de kosten -, tegenwoordig kopen veel mensen hun interieurdecoratie en klusspullen in de bouwmarkten. De opvolger in kwestie zou dus niet in een rijdende intercity terechtkomen, maar in een moedig voorwaarts bewegend voertuig dat een koerswijziging nodig had om niet knarsend tot stilstand te komen.

Via via hoorde Planken van de winkel en dacht: dat lijkt me nou leuk! Maar hij twijfelde ook hevig. "Ik was een totale middenstandsleek en had te weinig kennis om in mijn eentje een speciaalzaak over te nemen." Hij was alweer doorgegaan met zijn zoektocht, toen het franchisebedrijf contact met hem opnam. Ze vonden hem écht geschikt en stelden een 'warme overdracht' voor: Planken kon een halfjaar meedraaien om het bedrijf door en door te leren kennen. Mevrouw Brandeis werkt nog steeds twee à drie dagen per week in de zaak en meneer Brandeis kijkt over Plankens schouder mee.

MasterplanEn zo werd een zorgmanager eigenaar van een interieurspeciaalzaak in Slotermeer. Hij maakte een masterplan om die zaak overeind te houden. Nu staan de producten op soort gesorteerd. Daar moeten sfeerhoekjes aan worden toegevoegd ter inspiratie, net zoals ze bij Ikea doen.

Verder is het volgens Planken zaak niet achter de toonbank te blijven staan tot de mensen binnenkomen. "Ik ga met een portfolio langs bij woningcorporaties in de buurt en bij architecten die bezig zijn met nieuwbouwprojecten." Daarbij hoopt Planken te profiteren van de ontwikkeling die Nieuw-West doormaakt: "Flats worden neergehaald en daar worden koopwoningen gebouwd. Bos en Lommer - hier naast de deur - had een slecht imago, maar de afgelopen jaren strijken er veel jonge kopers neer." Die mensen zijn vaak tweeverdieners met weinig tijd, meent Planken. Hij gaat bij ze langs met stalen. Ze krijgen advies, maken een keus, er kan direct worden ingemeten en Planken huurt desgewenst mensen in die verven, behangen, de vloer leggen, de gordijnen en de zonwering ophangen.

Een andere impuls voor de winkel is de fusie van franchisegroep Deco Home met het bedrijf Woonprofessionals. Samen willen de interieurspeciaalzaken het hoofd te bieden aan de terugloop van klandizie. Planken hoopt dat zijn winkel wordt uitgekozen als pilotwinkel, zodat hij de zaak volgens het moderne Woonprofessionalsconcept kan inrichten.

Kind aan huis Voor interieurprofessionals - decorbouwers, stylisten en architecten - uit het hele land is Brandeis een bekende naam. Stylist Leo Faasen is er kind aan huis, hij leent er regelmatig boeken en stalen. Restaurants en bedrijven vragen vaak om retro- of mozaïekbehang. Kinki Kappers kocht er behang, en als er historische filmscènes worden opgenomen, levert Brandeis de muurbekleding. Planken: "Merken als Sanderson en Cole & Son voeren nog steeds patronen van honderd jaar geleden."

Interieurimpasse Ondertussen blijft de aanloop van particulieren natuurlijk belangrijk. Planken profiteert van een enorm bestand van oudgedienden. Volgens Brandeistelg Shirley - zij flyert en houdt de Facebookpagina van de winkel nog altijd bij - kun je in de zaak een reallifesoap opnemen. De hele buurt loopt er binnen: bij de koffiemachine overleggen wijkagent en gebiedsmanager geregeld over de aanpak van zwerfvuil, terwijl achterbuurvrouw Tilly oude stalen en stoffen ophaalt voor de knutselclub in het buurthuis. Shirley: "Wie hier rond de middag is, luncht mee, vooral als mijn moeder haar beroemde 'steensoep' heeft gemaakt. 'Steen', omdat ze zelfs van steen lekkere soep zou kunnen maken. Bij verjaardagen is er baklava of de fietsenmaker brengt iets lekkers uit de Turkse keuken."

Verder komen buurtbewoners langs voor een potje latex, antischimmelpasta, behangstrips voor de kinderkamer en muurbekleding met steenprofiel. Planken ontwikkelt al een neus voor interieurvoorkeuren. "Laatst kwam een Jordanese mevrouw binnen en ik dacht meteen: roze behang met bloemen. En ja, hoor. Ze wilde een roze behang. Róze, niet lila, want dat paste niet bij haar accessoires." Planken sloeg een boek open bij roze met bloemen en ze bestelde meteen voor de hele kamer. Deze mevrouw hoeft niet bang te zijn dat hele volksstammen 'haar' behang ook aan de muur hebben. Want wat bij de bouwmarkt ligt, ligt per definitie niet bij Brandeis.

Sommige klanten zijn verbaasd als ze Planken alleen aantreffen. "Een mevrouw mopperde dat ik veel langzamer was dan meneer en mevrouw. Ik snap dat ze aan me moet wennen maar ik doe mijn best, en ze moet wel netjes blijven. Na die melding kocht ze voor drieduizend euro aan behang en was ze helemaal gelukkig."

Toen de eerste echt grote order werd geplaatst, waren alle Brandeisfamilieleden én Planken in tranen. Planken: "We zijn allemaal zo betrokken bij deze spannende overgang. De Brandeisjes hebben hun zaak over gedaan, ik heb er een nieuwe familie bijgekregen. Zo blijft het een familiebedrijf."