Nieuws Politiek
ABN AMRO: hoge energieprijs kan bedrijfsleven 22 miljard euro kosten
De explosief stijgende gas- en elektriciteitsprijzen kosten het Nederlandse bedrijfsleven dit jaar naar schatting 22 miljard euro extra. Dit schrijft ABN AMRO in een donderdag verschenen rapport. In eerste instantie zijn het de ondernemers met variabele energiecontracten die met de prijsstijgingen te maken krijgen. Zodra de tarieven vanwege de oorlog in Oekraïne verder oplopen en mogelijk nog lang hoog blijven, worden meer ondernemingen geraakt.
Foto: Shutterstock
In sommige branches wordt de winst weggevaagd. Daarnaast hebben de hoge prijzen effect op de groeiverwachtingen van de branches.
De gasprijzen waren sinds afgelopen zomer al flink aan het stijgen, maar door de Russische invasie in Oekraïne zijn deze nog verder gestegen. Inmiddels verwacht ABN AMRO dat over heel 2022 de tarieven voor gas en elektriciteit gemiddeld circa vijf keer zo hoog zijn als in 2019.
Nieuwe hoge tarieven betalen
Bedrijven die een variabel energiecontract hebben, voelen de forse tarieven direct in hun marge. Wie een jaar geleden tegen lage tarieven gas en elektriciteit voor 2022 had ingekocht, ontloopt de prijsstijgingen vooralsnog. Hoe langer de prijzen op een hoog niveau blijven, des te meer bedrijven hun eerder afgesloten vaste contracten zien aflopen, waardoor zij de nieuwe hoge tarieven moeten betalen.
Bij de berekening van de extra energiekosten van circa 22 miljard euro is ervan uitgegaan dat het bedrijfsleven voor de helft van het verbruik variabele tarieven betaalt. Deze aanname is gedaan op basis van gesprekken in de markt met brancheverenigingen en grootverbruikers. Tegelijkertijd moet worden vermeld dat precieze gegevens over het aantal ondernemingen dat variabele energietarieven betaalt ontbreken.
De recente verlaging van de energiebelasting heeft een beperkt positief effect op het bedrijfsleven. Die verlaging komt namelijk alleen ten goede aan kleine ondernemingen
Prijzen zullen tot lente 2023 nauwelijks dalen
Voor heel 2022 is het beeld wat betreft energie somber. De markt verwacht dat de prijzen voor gas en elektriciteit in ieder geval tot de lente van 2023 niet of nauwelijks zullen dalen. Dit blijkt uit het feit dat termijncontracten vele malen hoger noteren dan een jaar geleden. Hoeveel hoger is afhankelijk van de termijn van levering, waarbij geldt: hoe sneller de levering, des te hoger de prijs.
De hoge prijzen van deze termijncontracten hangen samen met de onzekerheid die in de markt leeft ten aanzien van het vullen van de gasvoorraden in de komende maanden en de mogelijke tekorten die dit teweeg brengt tijdens het stookseizoen van de volgende winter. Aangezien gas een belangrijke component is van onze elektriciteitsmix, stijgen ook de elektriciteitsprijzen sterk.
Verlaging energiebelasting heeft beperkt effect
De recente verlaging van de energiebelasting heeft een beperkt positief effect op het bedrijfsleven. Die verlaging komt namelijk alleen ten goede aan kleine ondernemingen en huishoudens. Grootverbruikers, zoals producenten van asfalt, glas en bakstenen, vallen buiten deze maatregel.
In de industrie is de basischemie een grootverbruiker van gas. In het najaar zag fabrikant Yara zich al genoodzaakt om de productie van ammoniak, een grondstof voor kunstmest, in zijn fabriek in Sluiskil terug te schroeven.
Lees ook: Stikstofprobleem, overbelast net, hoge energieprijzen: hoe dit bedrijf daar juist van profiteert
ABN AMRO heeft een top 20 gemaakt van branches die in verhouding tot de omzet de hoogste energiekosten maken. Wat een aantal branches in deze top 20 extra gevoelig maakt, zijn de vaak dunne marges. Voorbeelden zijn de glastuinbouw, raffinaderijen en de basischemie.
Zo werd in 2019 volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in de basischemie circa 3,5 miljard euro brutowinst gemaakt. De energiekosten in deze branche, die vooral aardgas verbruikt, bedroegen in dat jaar 1,8 miljard euro. Dat betekent dat een vervijfvoudiging van de gas- en elektriciteitstarieven leidt tot dieprode cijfers, tenzij bedrijven erin slagen de afzetprijzen te verhogen.
Andere kwetsbare branches
Ook de producenten van bouwmaterialen zijn relatief kwetsbaar. De energiekosten van bouwmateriaalproducenten bedroegen bijna de helft van hun resultaat in 2019. Bedrijven in de voedingssector die energie nodig hebben voor het verwerken, verhitten of koelen van voedsel, worden eveneens geraakt door de hogere gasprijzen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om industriële bakkerijen en aardappelverwerkers. Een branche die buiten de top 20 valt, maar toch ook de hoge prijzen voelt, zijn de datacenters.
Datacenters zijn grootverbruikers van stroom. Zij gebruiken de stroom om hun servers draaiende te houden waarop een flink deel van het internet- en dataverkeer wordt afgewikkeld. Als zij de toegenomen kosten doorberekenen aan hun klanten, dan voelt een deel van het bedrijfsleven dat. Hun klanten zijn de webhostingproviders, clouddienstverleners en softwareontwikkelaars, maar ook bedrijven die hun servers bij de datacenters hebben staan. Datacenters die de stroom tegen een variabele prijs inkopen maar vaste prijzen met hun klanten hebben afgesproken, komen mogelijk in de knel. De grotere datacenters hebben hun energiekosten doorgaans vastgelegd.
Lees ook: Tranen bij tuinder Zwarts: hoge energieprijzen doen zijn bedrijf omvallen
Energiekosten doorberekenen aan afnemers
Het is overigens maar de vraag of alle getroffen bedrijven de miljarden aan extra energiekosten kunnen doorberekenen aan hun afnemers. Van de bouwbedrijven verwacht bijna 50 procent de gestegen kosten te kunnen doorberekenen aan hun opdrachtgevers, zo bleek begin dit jaar uit de Conjunctuurenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Dat betekent tegelijk dat voor de invasie in Oekraïne al ruim 50 procent aangaf margedruk te ervaren zolang de energiekosten hoog blijven. In het meeste extreme geval kan dit leiden tot faillissementen van bouwbedrijven.
