Zorgen bij Nederlandse superjachtbouwers nu Russische miljardairs geen 'boot' bestellen

De Duitse autoriteiten legden het schip van miljardair Alisher Oesmanov al aan de ketting. Zijn Dilbar - 156 meter lang met twee helikopterplatforms en het grootste zwembad ooit op een jacht gebouwd - ligt op een werf in Hamburg voor onderhoud. Sommige miljardairs verplaatsen hun schepen nu naar de Malediven om hun eigendommen veilig te stellen.

Een nieuw schip van een oligarch, dat nog in de haven van Harlingen ligt, is nog niet aan de ketting gelegd.

Topman en bekende van Poetin bestelt al jaren luxe jachten bij Heesen Yachts

De superjachten zijn geliefde statussymbolen van de oligarchen. Volgens de site Superyacht Times heeft 9 procent van alle luxe jachten op de wereld een Russische eigenaar. Het Amerikaanse zakenblad Forbes stelde een lijst samen van 32 superjachten die eigendom zijn van Russische oligarchen. Ze zijn volgens het blad gezamenlijk een slordige 3 miljard euro waard.

Een van de Russen op de lijst van Forbes is Vagit Alekperov, topman van het Russische gas- en olieconcern Lukoil en een bekende van president Vladimir Poetin. Alekperov bestelt al sinds jaar en dag luxe jachten bij het bedrijf Heesen Yachts in Oss. Overigens was Lukoil het eerste Russische bedrijf dat zich donderdag uitsprak voor ‘een directe beëindiging’ van de oorlog tegen Oekraïne.

Vrees voor impact op sector en potentiële Russische klanten

Zijn laatste speeltje, de Galactica, rolde eind vorig jaar van de werf. Het 80 meter lange jacht is onder meer voorzien van een zwembad met glazen bodem en waterval, glazen lift in het hart en een helikopterplatform. In januari is het naar Harlingen gevaren, waar het wordt afgewerkt. De sleuteloverdracht staat gepland voor april.

Heesen Yachts wil niet bevestigen dat Alekperov de eigenaar is. De superjachtbouwers delen nooit informatie over hun klanten. ,,We hebben een internationaal klantenbestand’’, zegt woordvoerder Sara Gioanola tegen het AD. Zij zegt tegen deze site: ,,We hebben geen aanwijzingen dat het schip in beslag zal worden genomen.’’ Heesen Yachts volgt de ontwikkelingen in Oekraïne op de voet. ,,We zijn bezorgd over de gevolgen van de oorlog’’, zegt Gioanola. ,,In de eerste plaats voor de humanitaire gevolgen, maar we vrezen dat het impact heeft op onze sector en op potentiële Russische klanten.’’

Russen niet discrimineren

Heesen zal de Russen voorlopig niet in de ban doen. Volgens Gioanola worden nieuwe klanten eerst gescreend. ,,Oorlog is een politieke zaak, gevoerd door politici en niet door het Russische volk. Daarom zou het niet goed voelen om kopers te discrimineren op grond van hun nationaliteit. We hebben ook een morele plicht naar onze duizend werknemers en hun gezinnen die afhankelijk zijn van een goedlopend bedrijf.’’

Nederlandse superjachtenbouwers hadden in 2020 een omzet van 1,8 miljard euro

Alekperov is meer dan slechts een klant van Heesen. De Rus is sinds 2008 zelfs eigenaar van het Osse bedrijf, dat toen werd overgenomen door Morcell Group. Alekperov is weer mede-eigenaar van Morcell. Twee van diens vertrouwelingen - Pavel Sukhoruchkin en Pavel Novoselov - zijn bovendien sinds 2010 commissaris bij Heesen.

De twee Pavels waren in het verleden topmanagers bij Lukoil. Tegenwoordig beheren ze in belastingparadijzen als de Maagdeneilanden en op Kaaimaneilanden fondsen voor oligarchen, onder wie Alekperov. Woordvoerder Gioanola wil slechts kwijt dat Heesen 100 procent Nederlands is en een ‘professioneel bedrijf met een onafhankelijk bestuur’. ,,De sancties zijn natuurlijk gericht tegen individuele personen. De jachten zijn privébezit.’’

Heesen behoort met Damen Yachting, Oceanco en Feadship tot de wereldtop op het gebied van superjachtenbouw. Uit de maritieme monitor van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt dat de twintig Nederlandse superjachtenbouwers in 2020 een omzet van 1,8 miljard euro hadden, bijna 50 miljoen euro meer dan het jaar ervoor. Dat jaar werden 66 superjachten (van 24 meter en langer) in Nederland gebouwd – goed voor een tweede plek wereldwijd – met een gemiddelde lengte van 64 meter.

Medewerkers in Oekraïne

Damen Yachting maakt zich vooral zorgen om de 214 medewerkers van de Oekraïense vestiging in de zuidelijke stad Mykolajiv, vlakbij Odessa, waar hevig gevochten wordt. ,,We zijn 24 uur per dag bezig om te kijken of we hen kunnen ondersteunen als ze bijvoorbeeld de grens over willen’’, zegt woordvoerder Robin Middel.

Damen heeft momenteel op verschillende terreinen (visserij, baggerschepen en sleepboten) opdrachten in Rusland lopen. ,,Geen van die opdrachten vallen onder de huidige sancties’’, zegt Middel. ,,Opdrachtgevers zitten vast aan contracten. We brengen in kaart hoe we verder met deze situatie omgaan.’’ Momenteel zijn er geen lopende Russische opdrachten voor de bouw van superjachten, zegt Middel. ,,Het zou kunnen dat we minder Russische opdrachtgevers krijgen. Deze markt is voortdurend in beweging. Ik denk dat de Russen ook niet staan te trappelen om hier nu een jacht te bestellen.’’

Feadship zegt altijd (inter)nationale wet- en regelgeving te volgen en een zeer strikt klantacceptatiesysteem. ,,We houden ons altijd aan sancties en leveren nooit aan klanten die onder die sancties vallen’’, zegt een woordvoerder.